Patriklik seçimi krizinde neler yaşandı? - Baş döndüren haftanın kronolojisi
Türkiye Ermenileri, yaklaşık 9 yıldır devam eden Patrik seçimi krizini çözmeye çalışıyor. Ermeni Patrikhanesi Ruhani Kurulu’nun 27 Ekim 2016’da yaptığı toplantıda, Türkiye Ermenileri Patriği 2.Mesrop Mutafyan’ın sağlık sorunlarından dolayı emekli edildiğini ve Patriklik makamının boş olduğunun açıklamıştı. Bu kararın ardından Patrik seçimi için sürecin başlaması gerekiyordu. Ancak seçim için gerekli çalışmalar başlatılmadı. Kriz derinleşti.
18 Ocak: Konu Erdoğan’a taşındı
Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Başkanı Bedros Şirinoğlu, 18 Ocak Çarşamba günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la yaptığı görüşme sırasında konu gündeme geldi. Şirinoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın patrik seçimi konusundaki sorunlarla referandumdan sonra ilgileneceklerini söylediğini aktardı.
13 Şubat: Maşalyan’ın istifası
Şirinoğlu Erdoğan görüşmesinin ardından süreç tamamıyla askıya alındı. Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan’ın gerekli çalışmaları başlatmak için referandum sonrasını bekleneceğini açıklamasından sonra Episkopos Sahak Maşalyan Ruhani Kurul Başkanlığı’ndan ve tüm görevlerinden istifa etti.
13 Şubat 2017’de yapılan Ruhani Kurul toplantısında Ateşyan’ın süreci belirsiz bir geleceğe bıraktığını belirten Maşalyan, istifa gerekçelerini kamuoyuna açıkladı.
Maşalyan, seçim sürecinin başlatılmamasının sorumlusu olarak Ateşyan’ı adres gösterdi.
“13 Şubat 2017 tarihinde toplanan son Ruhani Meclis gündemine getirilen bu konuyu Aram srpazan kendi yöntemleriyle, kaprisli, tehditkâr tavırlar ve toplantıyı terk etme şantajları altında kendi istediği gibi manipüle etmeyi başardı. Ancak sorun Referandumu bekleyip sonra başvurma sorununu aştı ve Aram Srpazan Ruhani Meclise, yine aynı yöntemlerle, Referandumdan sonraki başvuruda devletten PATRİK SEÇİM İZNİ isteme kararı çıkarttı. Yani, Müteşebbis heyet bu izin geldikten sonra oluşturulacaktı. İnkâr edilmez hukuksal bir dille laik bir devletten böyle bir iznin asla gelmeyeceği ve bu seçimin gelecek bahara değil çıkmaz ayın Çarşambasına ertelendiği anlamına geldiğini kendisine dostça anlatmaya çalıştım. Ama Şeytandan korktuğundan daha fazla Müteşebbis Heyetten korktuğu belli olan Aram Srpazan, bu konuda da amacına ulaştı. Özetle bu seçim Referandumdan sonra da OLMAYACAK!!!”
Maşalyan istifasının ardında olası bir Patrik seçiminde de aday olmayacağını açıkladı.
13 Şubat: VADİP’te bir Episkopos
Maşalyan’ın istifasının açıklandığı gün Vakıflar Arası Dayanışma Platformu’nun (VADİP) rutin toplantısı vardı. Toplantıya istifa eden Sahak Maşalyan da katıldı. Maşalyan, seçim konusunda vakıf yönetimlerinin harekete geçmeleri konusunda uyardı. Sürece ilişkin “kaosa sürükleniyor” dedi.
VADİP, 16 Şubat Perşembe günü, konuyu tartışmak üzere, daha geniş katılımlı bir toplantı yapılmasına karar verdi.
16 Şubat: Yumruklu toplantı, birkaç saatlik protokol
Perşembe günü, Kumkapı Meryem Ana Kilisesi Kazaz Amira Salonu’nda yapılacak olan toplantı öncesinde, Patrikhane’de kimi Vakıf yöneticileri ve hayırseverin yanı sıra Ruhani Kurul Başkanlığından istifa eden Maşalyan ve Aram Ateşyan’ın da bulunduğu bir grubun kapalı bir toplantı yaptığı ortaya çıktı.
Çok sayıda vakıf başkanı ve yöneticisi gizli toplantıyı, VADİP’le yapılacak olan toplantıya geldiklerinde öğrendi. Aralarında Düşünce Platformu üyelerinin de bulunduğu bir grup ise kilise bahçesinde toplanmaya başladı. Vakıf yönetimlerine tepki gösterdi.
Toplantı başladığında ise Patrikhanede yapılan toplantıdan seçimle ilgili bir protokol çıkacağı açıklandı.
Patrikhanede saatler süren toplantının ardından, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Başkanı Bedros Şirinoğlu, Melkon Karaköse, Karagözyan Vakfı Başkanı Dikran Gülmezgil, Kınalıada Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi Başkanı Levon Şadyan, Kumkapı Meryem Ana Kilisesi Başkanı Hrant Moskofyan, hayırseverlerden Hayk Arslanyan, Efrim Bağ, Cezo Taş Kevork Okçu ve Şişli Belediyesi Başkan Yardımcısı Vazken Barın’in aralarında bulunduğu grup kilise salonundaki toplantıya gelerek protokol imzalandığını açıkladı.
Peder Dırtad Uzunyan tarafından okunan protokol, Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan’ın seçime karar göreve kalacağını ancak seçim sürecinin de başlatılacağını ilan ediyordu. 28 Mayıs tarih ise tahmini seçim tarihi olarak ilan edilmiş ve seçim sürecinin takvimi de açıklanmıştı. Gizli toplantıda protokol hazırlanması ve genel toplantıya sunulması sert tepkilere neden oldu.
Yumruklaşmaya varan kavgaların yaşandığı toplantı saatlerce sürdü.
Karekin II sürece müdahil oldu
Ermeniler Katolikosu Karekin II’nin Perşembe günü, toplantı öncesinde Sahak Maşalyan’ı telefonla aradığı ortaya çıktı. Maşalyan, yaptığı yazılı açıklamada Karekin II görüşmesine ilişkin “barış yolunu sonuna kadar tüketmeden toplumu geri dönülemez karmaşaların içine atmamam için beni pederane şekilde uyarıyordu” açıklaması yaptı.
Protokol imzalandıktan hemen sonra, Perşembe gecesi, Ermeniler Katolikosu Karekin II tarafından imzalanan protokol iptal edildi. Maşalyan’ı arayan Karekin II’nin “Sahak Srpazan, bu kabul edilebilir bir uygulama değil. Bizi diğer kiliseler önünde rezil mi edeceksiniz? Ben sadece değabahı tanırım. O seçilince tüm vekillikler düşer. Sonra iki episkopos dururken düşük rütbeli bir ruhaninin değabah olması da kilise hukukuna aykırı. Niçin bu tuhaf adımlara başvuruyorsunuz?” dediği ortaya çıktı.
Telefon görüşmelerinin detaylarını Maşalyan, Cuma akşamı yaptığı açıklamada aktardı. Maşalyan, Karekin II tarafından, Ateşyan’la beraber toplantıya çağrıldıklarını da açıkladı.
20 Şubat: Patrikhane’den açıklama
Bu gelişmelerin ardından 20 şubat Pazartesi günü bu kez Patrikhane’den bir açıklama yapıldı. Açıklama Eçmiadzin’deki toplantı hatırlatıldı ve İstanbul Patrikliği’nin özerk bir konumda olduğu vurgulandı. Açıklamada şöyle dendi:
“Kutsal Makam Eçmiadzin’debu hafta Sayın Katolikosumuz’un değerli önerileriyle, İstanbul Ermeni Patrikliği bünyesindeki üç episkoposumuz bir araya geleceklerdir. Bu bağlamda, önümüzdeki günlerde Sayın Başepiskopos Ateşyan ve Sayın Episkopos Maşalyan, Kutsal Eçmiadzin’e hareket edeceklerdir. Öngörülen dualara ve istişareye, Almanya Ermenileri dini önderi Sayın Başepiskopos Karekin Bekçiyan da dahil olacaklardır. Kilisemizin en kutsal mabedinde, Sayın Katolikosumuz’un yüksek riyasetlerinde, episkoposlarımız, dua ortamında manevi cesaretlerini tazeleme olanağı yakalayacaklardır. Hiç kuşkusuz, bu vesile özenle değerlendirilmelidir. Süreç şu anda, önümüzdeki bu derin manevi arayışa endeksli bulunmaktadır.
Ermeni Apostolik Kilisesi’nin bütünü içerisinde, İstanbul Ermeni Patrikliği yönetsel olarak özerk bir konumdadır. Dolayısıyla, seçim sürecinin Patriklik Makamımızın bünyesinin dışından idame ettirilemeyeceği aşikardır. Bu anlamda, herhangi bir yönlendirme ihtimali söz konusu değildir. Dolayısıyla manen ve ruhen bir arınma sonrasında, episkoposlarımızın Kutsal Makam Eçmiadzin’den dönüşleri sonrasında, seçim süreciyle ilgili somut çalışmalar başlayacaktır.”
Gözler Ermenistan’da
Böylece gözler bu hafta gerçekleşecek toplantıya çevrildi. Aram Ateşyan ve Sahak Maşalyan ve Almanya Ermenileri Ruhani Önderi Başepiskopos Karekin Bekçiyan, Eçmiadzin’de Dünya Ermenileri Ruhani Lideri Karekin II’yle görüşecek. Görüşmenin ardından Patrik seçimine ilişkin sürecin netleşmesi bekleniyor.
