Patrik Maşalyan: "Başbakan Paşinyan'a sessiz protestomuzu gösterdik"

YETVART DANZİKYAN-İŞHAN ERDİNÇ

Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan, ABD temaslarını tamamladıktan sonra Ermeni basını ile bir araya geldi. 

3 Temmuz Perşembe günü Patrikhane salonunda yapılan basın toplantısında, Patrik Vekili Kıdemli Peder Krikor Damadyan da hazır bulundu. 

Basın toplantısının ana gündem maddeleri, Patrik Maşalyan’ın ABD ziyareti , Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın İstanbul ziyareti sırasında Patrikhane’nin kapalı olması ve bununla ilgili Türkiye Ermeni toplumunda oluşan tepkiler, yansımalardı. 

Patrik Maşalyan, ilk olarak ABD’deki temasları hakkında bilgiler verdi.  Maşalyan, ABD’de özellikle İstanbul Ermenileri tarafından sıcak karşılandığını söyleyerek, gezileri organize eden kişilere teşekkür etti.

Patrik Maşalyan, ABD’deki gözlemlerini şu sözlerle paylaştı: 

“Gözlemim, Ortadoğu’daki Hıristiyan toplumlar büzüşüyor ama ABD’de büyüyor. ABD diasporanın merkezi ve bir buçuk milyon Ermeni yaşıyor. Ancak onlar da seyrelme problemi yaşıyor. ABD koca bir kıta. Oraya giden Ermenilerin bir araya gelme olanakları kısıtlı. Bu da asimilasyonun kapılarını açıyor. Üçüncü jenerasyonda Ermeni kimliğini oluşturmada sorun yaşıyorlar. Los Angeles ve Kaliforniya’da yeni kiliseler ve okullar açıyorlar. Başlarında piskoposların emekleri büyük, aktif bir şekilde çalışıyorlar. Pozitif bir görüntü sergiliyorlar. Bizde Ermeniler buharlaşıyor. Bulut olup Amerika’ya gidiyorlar ve bereketlendiriyorlar. Orada önemli işler yapıyorlar.”

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın İstanbul’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’la buluşması öncesi Türkiye Ermeni toplumunun  temsilcileriyle yaptığı görüşme esnasında Patrik Maşalyan ABD ziyaretini sürdürüyordu. Başbakan Paşinyan'ın, Ermeni toplumu ile gerçekleştirdiği buluşmaya Türkiye Ermeni Patrikliği’nden  herhangi bir ruhani  katılım göstermedi, Patrikhane binası da o gün kapandı. 

Patrikhane geçtiğimiz hafta bu konuyla ilgili yazılı bir açıklama yapmış ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile Tüm Dünya Ermenileri Ruhani Lideri Katolikos II. Karekin arasında yaşanan gerilimi hatırlatarak "Patriklik Makamımız Sayın Başbakana tepkisini hissettirmeyi uygun addetmiştir. Burada amaçlanan, mevcut gergin ortamın tüm Ermeni dünyasında hoşnutsuzluk akımı ve olumsuz bir ortam yaratmış olduğunu yansıtmaktır" demişti.

Aynı çerçevede konuşan Patrik Maşalyan bundanda önce Ermenistan'ın bir protokol hatası yaptığını ve Başbakan Paşinyan'ın İstanbul'da Patrikhaneyi ziyaret etme talebinin kendilerine yazılı olarak bildirilmediğini söyledi.

Patrik Maşalyan şöyle konuştu:

“Başbakan Paşinyan’ın İstanbul ziyaretine ilişkin bir karmaşa oluştu. Protokol, insanlar arasında geçen sıralı yazışmalardır. Ermenistan Cumhuriyeti bir kurum ama Türkiye Ermeni Patrikliği de bir kurum. 

Ermenistan Cumhuriyeti’nin 35 yıllık bir tarihi var. Ancak Türkiye Ermeni Patrikliği’nin 500 yılı aşan tarihi var. Paşinyan’ın İstanbul Ermeni cemaatini ziyaret etmesinin bir protokolü vardır. 

Daha önce Ermenistan’ın ilk cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan’ı, Patrikhane’de ağırladık. Ancak bu son ziyarete ilişkin herhangi bir resmi yazışma olmadı. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Ermenistan Daimi Temsilcisi Nairi Bedrosyan, Başbakan Paşinyan’ın İstanbul’a geleceğini ancak Patrikhane’yi ziyaret etmeyeceğini, Kumkapı Meryem Ana Patriklik Kilisesi’ne gelip mum yakacağını söyledi.”

Patrik Maşalyan, Türkiye Ermeni Patrikliği’nin protokol hatası yapmadığı, Ermenistan'ın protokol konusunda hata yaptığını savundu. Maşalyan Paşinyan'ın Kumkapı ziyaretinde herhangi bir ruhaninin bulunmamasını ise "bilinçli bir tavır" olarak niteledi ve şöyle konuştu: 

“Sayın Paşinyan’ın Kumkapı’ya ziyaretinde bir din adamının bulunmaması bilinçli bir tavırdır. Gerekçe, Katolikos Karekin II’ye kullandığı hakaretamiz, saldırgan bir dildir. Aynı şekilde diğer kiliseler de tepki göstermiştir. Kilikya Katolikosu I. Aram da Eçmiadzin’in yanında olduğunu belirtmiştir. Benzer şekilde Kudüs Patriği Nurhan Manukyan da. Benimle birlikte görev yapan din adamları kardeşlerim, orada Başbakan ile birlikte görüntü vermek istememişlerdir. Patrikhane ana giriş kapısı açıktı ve Gomidas heykeline çiçek bıraktı. Bazı insanların Patrikhane’ye ve din adamlarına gösterdikleri tepki, gündemi takip etmemekten kaynaklı. Bu siyasi bir tartışmadır ve siyasal kapışmadır. Bunun Tüm Ermenileri Katolikosluğu üzerinden yapılması, kilisenin iç işlerine siyasi sebeplerle karışılmasını ve hakaretamiz bir dille konuların ele alınmasını istemiyoruz.  Ve en doğal tepkimizi gösterdik. Bu bizim açık tepkimizdir.”

Patrik Maşalyan'a Katolikos II. Karekin'in de siyasi bir pozisyon aldığı ve uzun süredir Paşinyan'a karşı olan muhalefetle birlikte hareket ettiği hatırlatıldı.

Ayrıca "Böylesi kritik bir ziyarette, normalleşme süreci de yaşanırken Patrikhane objektif bir tutum takınamaz mıydı?" sorusu yöneltildi.

Patrik Maşalyan ise Paşinyan'ın kilisenin işleyişini şekillendirmeye çalıştığını, kendisiyle uyumlu bir Katolikos belirlemek  ve istediği zaman Katolikos'u değiştirmek gibi bir çaba içinde olduğunu savundu. 

Patrik Maşalyan, “Ben burada olsaydım kendisini kabul eder ve itirazlarımı yüz yüze söylerdim. Ama burada değildim. Ama bu başkasına havale edilebilecek bir görev değil. Tavrın bu olmasını doğru bulduk. Sessiz protesto yaptık ve sayın Paşinyan da bunu anladı” dedi.

Patrik Maşalyan, Eçmiadzin’e bağlı din adamlarının siyasi gelişmelere dair açıklama yapmasına ilişkin “Din adamı siyasete girdiğinde bir bedeli var. Haklı ya da haksız, göreceğiz” dedi ve Ermenistan’ın geleceğine ilişkin herhangi bir görüşe sahip olmadığını ifade etti. Maşalyan, “Türkiye Ermenileri olarak Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin düzelmesini istiyoruz. Paşinyan yanlış politikalar izlemiyor, destekliyoruz. Ama bunu söylerken kilisemize gösterdiği politik tavrı göz ardı edemeyiz” dedi. 

"Paşinyan İstanbullu Ermenilerden daha zeki, ne olduğunu anlıyor"

Patrik Maşalyan şunları söyledi: 

"Paşinyan geldi, sizlerle görüştü mü? Görüştü. Kiliseye geldi mi? Geldi. Mumunu yaktı mı? Yaktı. Patrikhane’ye gelmeyeceğini daha önceden söyledi mi? Söyledi. Biz sorduk, söylendi, ‘gelmeyecek’ dendi. Daha İstanbul’a gelmeden Patrikhane’ye gelmeyeceği söylendi mi? Söylendi. Şimdi bu gezide aksayan şey ne? Adam, “Patrikhane’yi ziyaret etmek istemiyorum” diyor, siz de diyorsunuz ki “Yok illa ziyaret edecek. O ziyaret ettiğinde de siz kapıları açacaksınız, göstereceksiniz.” Adam “beklemiyorum” diyor ve “Ermenistan’da kapışmışım Katolikos’la, biliyorum Patrikhane’ye geldiğimde başıma ne geleceğini. Onun için uğramayacağım” diyor. Siz halen diyorsunuz ki ‘Patrikhane’ye gelmeli. Patrikhane kapısını açmalı.’ Öyle bir şey varsa kendisi önce talep eder, öyle değil mi? Kendisi için hayati önem olan bir şeyse önceden talep ederdi, bunun resmi bağlantıları kurulurdu. O zaman belki başka türlü bakılırdı. Ama zaten sayın Paşinyan, İstanbullu Ermenilerden daha zeki ve ne olduğunu çok iyi anlıyor. Diyor ki “Ben şimdi Ermenistan’da kiliseyle sorun yaşıyorum. Şimdi başka bir kilise merkezine gittiğimde de yaşayacağım bu sorunu. Ya benim suratıma bir şey diyecekler. En iyisi ben kiliseye karşı olmadığımı da göstermek için gideyim bir mum yakayım ve çekip gideyim. Cemaatle görüşürüz.” Bunların hepsi gerçekleşti. Sayın Paşinyan’ın istediği her şey gerçekleşti. Sorun ne burada? Ve Paşinyan, o koku alma duyusuyla o kokusunu aldığı şey de gerçekleşti. İstanbul Patrikhanesi de Patrikliği de tepkisini gösterdi. Gösterilebilecek en kibar şekilde gösterildi. O tepki de alındı. Ben burada büyük bir sorun görmüyorum. Eğer Ermenistan’ın, Ermenistan Başbakanı’nın ilk ve son ziyareti olacaksa bu gerçekten büyük bir kayıp. Ama önü açık bir süreç, çok gelip gider. Biz buradayız.”

Patrik Maşalyan'a konuyla ilgili daha önce yaptığı yazılı bir açıklamada kullandığı "Benim adım da İstanbul Patriği olarak, bazı kişiler tarafından belirli güçlerce önceden belirlenmiş "yeni katolikos" adayı olarak anılmaya başlandı.Bin yıllık kilise geleneklerimiz ve ruhban disiplinimiz bizden, mevcut katolikos tahtta olduğu sürece asla yeni bir katolikos seçmeyi arzulamamayı, hatta düşünmemeyi bile talep eder "ifadesi de soruldu ve gündemde böyle bir konu olup olmadığı sorusu yöneltildi.

Patrik Maşalyan yurtdışında sosyal medyada bazı  çevrelerin kendisi için "Türkiye hükümetine bağlı bir katolikos olacak" gibi yorumlar yaptığını, bu yorumları önlemek için söz konusu ifadeyi kullandığını söyledi. 

Patrik Maşalyan, basın toplantısında Ermeni toplumunun gündemine ilişkin açıklamalarda da bulundu. Basın toplantısı 21.00'den itibaren Lraper Youtube hesabından yayınlandı.