Paşinyan'ın ziyaretine dair Türkiye'den resmi açıklama
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan 20 Haziran Cuma günü Türkiye'ye geliyor. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Altun konuya dair resmi bir açıklama yaptı. Görüşme İstanbul'da olacak ve "çalışma ziyareti" mahiyetinde gerçekleşecek. .
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın 20 Haziran'da Türkiye'ye çalışma ziyaretinde bulunacağını bildirdi.
Altun, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şunları söyledi:
"Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 20 Haziran tarihinde ülkemize bir çalışma ziyareti gerçekleştirecektir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Sayın Paşinyan'ı İstanbul'da kabul edeceklerdir."
Bu açıklamadan birkaç saat önce Ermenistan Başbakanı Paşinyan, ziyaretin gündemine ilişkin ortak bir açıklamanın yapılacağını belirterek, şu aşamada kamuoyuyla paylaşılmış olan bilgilerin ötesine geçmeden konuşmayı tercih ettiğini ifade etti.
Konuya dair ilk resmi açıklamayı Ermenistan Parlamentosu Başkanı Alen Simonyan yaptı. Simonyan, “Başbakan’ın Türkiye ziyareti tarihi bir nitelik taşıyor, çünkü Ermenistan bu düzeyde ilk kez böyle bir ziyaret gerçekleştiriyor” ifadelerini kullandı.
Görüşme sonrası ortak bir basın toplantısı yapılıp yapılmayacağı netleşmedi. Ancak diplomatik çevreler bunun düşük bir ihtimal olduğunu belirtiyor.
Paşinyan ile Erdoğan’ın son teması, 5 Haziran’da gerçekleşmişti. Paşinyan ve Erdoğan yaptıkları telefon görüşmesinde ikili ilişkileri ele almış ve diyaloğun devamı konusunda mutabık kalmıştı. Paşinyan, Haziran 2023’te Erdoğan’ın göreve başlama törenine katılmak üzere Türkiye’yi ziyaret etmişti. Bu ziyaret, 2009’dan bu yana bir Ermenistan liderinin Türkiye’ye yaptığı ilk ziyaret olmuştu. 2009'da dönemin Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ve Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül futbol diplomasisi çerçevesinde karşılıklı ziyaretlerde bulunmuştu. Gül'ü ziyareti, Türkiye cumhurbaşkanının Yerevan'a yaptığı tek ziyaretti.
Normalleşme süreci çerçevesinde 2022’den bu yana iki ülkenin özel temsilcileri, 1993’ten beri kapalı olan kara sınırının üçüncü ülke vatandaşları ve diplomatlara açılması konusunda anlaşmaya varmış ve temaslar hız kazanmıştı. Üç yıl içinde Ermenistan, Margara Sınır Kapısı'nı yenileyerek, çalışır konuma getirdi. Ancak Türkiye bu konuda henüz bir adım atmadı.
Ermenistan Parlamento Başkanı Alen Simonyan dünkü açıklamasında, “Bölgesel tüm konular ele alınacak. Şu anda adını koymakta zorlanıyorum — çalışma ziyareti mi yoksa resmi mi — ama bu ikili bir ziyaret olacak ve cumhurbaşkanı tarafından yapılan davet üzerine gerçekleşiyor” dedi.
Bölgedeki her türlü askeri hareketin Ermenistan için endişe verici olduğunu belirten Simonyan, bu tür gelişmelerin daha geniş kapsamlı krizlere dönüşme riski taşıdığını ifade etti. İran-İsrail gerilimi sonrası yaşanan gelişmelere değinen Simonyan, “İsrail’in İran’a ilk saldırılarından hemen sonra, gün doğmadan önce, Ermenistan’ın liderliği bir araya gelerek durumu değerlendirdi. Sadece Azerbaycan’dan değil, İran’ın içinden ve sınırlarımıza yakın bölgelerden gelebilecek tüm olasılıklar üzerinde analizler yapıldı. Uluslararası ortaklarımızla sürekli temas halindeyiz. Şu anda, komşumuzla ilişkilerimize doğrudan etki edebilecek bir gelişme görmüyoruz. Görüşmeler devam ediyor ve belirli süreçler halen yürürlükte” dedi.
“Zengezur’a dönüş söz konusu olmaz”
Yerevan, İsrail-İran çatışmasının uzamasını ciddi bir risk olarak değerlendiriyor; özellikle çatışmanın doğasında bir değişiklik olasılığı göz önüne alındığında. Ancak, Simonyan bu bağlamda Türkiye ve Azerbaycan tarafından gündeme getirilen ve “Zangezur Koridoru” olarak adlandırılan projeye dönüşün söz konusu olmadığını vurguladı.
Simonyan’a göre, bu gelişmeler, Ermenistan hükümetinin “Barış Kavşağı” (Crossroads of Peace) adlı projesinin güncelliğini ve önemini bir kez daha ortaya koyuyor: “İşte tam da bu koşullarda bu proje çok daha anlamlı hale geliyor. Halk arasında bir söz vardır: ‘Bir kapı kapanırsa, başka bir kapı açılır.’ Bugün uçuş haritalarına bakarsanız, Ermenistan’ın ve bölgenin sivil havacılık için fiilen bir hava koridoruna dönüştüğünü görebilirsiniz. Bu sadece ekonomik değil, aynı zamanda güvenlik açısından da büyük önem taşıyor. Çünkü bu bağlantılar tüm ülkeler için ekonomik çıkarlar içeriyor”
Türkiye ve Azerbaycan, Nahcivan ve Azerbaycan'ı birbirine bağlayacak, Ermenistan topraklarından geçecek ancak Ermenistan hükümetinin kontrol edemeyeceği bir koridor oluşturulması fikrini sık sık gündeme getiriyor.
Ermenistan ise ulaşım kanallarını açılması fikrini desteklemekle birlikte kendi topraklarından geçecek ancak kendi kontrolü altında olmayacak bir koridor fikrine karşı. İran da bu durumda Ermenistan ile sınırının yok olacağını belirterek Zengezur fikrine karşı çıkıyordu.
Parlamentonun Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Sargis Khandanyan da bu çerçevede Azerbaycan’ın Ermenistan’a yönelik herhangi bir saldırıya başvurması için meşru bir nedeni bulunmadığını savundu. Khandanyan, Ermenistan’ın iletişim hatlarını açmaya hazır olduğunu ve bunu “yarın bile başlatabileceklerini” belirtti.
Savaşın yansımaları
Milletvekili Gevorg Papoyan’ın verdiği bilgilere göre de, bazı yükler şu anda İran’ın güneyindeki liman kenti Bender Abbas’ta, bir kısmı ise İran yollarında beklemekte. “Sorunlar çok fazla,” diyen Papoyan, “Bunlar bizim doğrudan müdahale edebileceğimiz alanlar değil, büyük ölçüde makro etkenlerden kaynaklanıyor” ifadelerini kullandı.
