‘Partizan’ın udisi Bilezikçiyan
Bilezikjian için bir internet sitesine verilen ölüm ilanının altında, onunla ilgili hatıralar paylaşılmış. Dostlarından biri, oryantal dans alanındaki kariyerini ona borçlu olduğunu, bir başkası onun sanatından çok şey öğrendiğini yazmış. Bilezikjian’ın ardından birkaç kelam etmek isteyenlerin buluştuğu ortak nokta, onun hoş sohbeti, sonsuz sevgisi, mütevazılığı ve dostluğu.
Bilezikjian’ın ölüm haberi üzerine sayfaları mesajlarla dolan bir başka internet sitesiyle karşılaşıyorum; ‘Mike’ın Ud Forumu’. Udilerin ve bu enstrümana hayran olanların saatlerce ve yalnızca ud üzerine sohbet ettiği, bilgi alışverişinde bulunduğu bir forum sitesi, Mike’ın yeri. John Bilezikjian bu forumda ‘Uncle B’ yani ‘B Amca’ olarak anılıyor. Kötü haberi Mike bizzat ilettikten sonra ‘B Amca’yla ilgili hislerini döküveriyor: “Onun müzik odasında geçirdiğimiz zamanları asla unutmayacağım. Hikâyelerini ve müziğini dinlemek, olağanüstü udlarıyla teker teker tanışmak, müthiş bir tecrübeydi benim için. Arada bir John’u arayıp yanımda onunla tanışmak isteyenler olduğunu söylediğimde, bizi ağırlamaktan çok mutlu olacağını söyler, hemen yanına çağırırdı. Onunla birlikteyken zaman çok hızlı geçerdi. Zamanı ve hikâyeleri konusunda hep çok cömertti.” Mike’a cevaben gelen yorumlar, onun sözlerini perçinliyor. Görüyoruz ki, John Bilezikjian Amerika’da sadece oryantal dansçıların değil, Amerikalı ud virtüözlerinin de yetişmesine yardımcı olmuş.
Oryantal albümleri ve orkestra çalışmaları
1948’de Kaliforniya’da doğan ve 10 yaşında başladığı udu hayatı boyunca elinden düşürmeyen John Bilezikjian, ABD’nin en iyi udilerinden biri, hatta ‘Amerika’nın ud virtüözü’ olarak anılıyor. Belki de, ortalama Amerikalıyı udla tanıştıran müzisyen olmasına borçlu bu unvanı. Ancak, Hollywood filmleri ve dizileri için yaptığı besteler ve Leonard Cohen’le yıllar süren çalışmaları onun pop müziğin hor görülen kanadında olmadığını gösteriyor. Zaten, udun yanı sıra, keman, darbuka ve birçok başka enstrüman da çalıyor. Şef Zubin Mehta yönetimindeki Los Angeles Filarmoni Orkestrası da dahil olmak üzere, birçok orkestrada görev almış. Bu tür çalışmalarının en şanlısı, Boston Senfoni Orkestrası’nın bir alt kolu olan ve 1885’ten beri ‘Hafif Batı Klasik Müziği’ ve pop müzik icra eden Boston Pop Orkestrası’nın tarihinde bir ilk olarak, konserde solo ud çalması.
Amerikalı Ermeniler ve Rumlar için de ayrı bir anlamı var Bilezikjian’ın. Amerika’da Ermenice ve Rumca dans şarkılarının en önemli temsilerinden Bilezikjian bu tarzda ‘Dantz Fever’ (Dans Ateşi) gibi isimleri olan beş albüm çıkarmış. Bir de, hem oryantal hem de ‘kef’ müziği albümlerini çıkardığı ‘Dantz’ isimli bir plak şirketi var ‘B Amca’nın.
Udlu bir direniş şarkısı
Ama yine de en güzeli, ‘The Partisan’daki performansı. II. Dünya Savaşı’nda Fransız direnişinin şarkısı, asıl adıyla ‘La Complainte du Partisan’, hem Fransızca hem de İngilizce olarak bugüne kadar sayısız kez seslendirildi. Yumuşacık sesiyle Joan Baez ya da tok sesli Leonard Cohen de olsa, bu şarkının farklı yorumları bana hep aynı hissi veriyor. Ama Bilezikjian’ın versiyonu apayrı. ‘Mike’ın Ud Forumu’nda, Mike’ın henüz Bilezikjian ölmemişken yolladığı bir link sayesinde ulaştım bu kayda. Cohen’le Bilezikjian’ın 1979’da kaydettikleri ‘Recent Songs’ albümünden sonra çıktıkları ‘The Smokey Life Tour’ turnesinden bir video kaydı, muhtemelen.
Çalgıyla çengiyle, dostla muhabbetle, sevgiyle geçen bu ömür, şöyle sonlanıyor: “John Bilezikjian, onu çok seven eşi ve çocukları yanı başındayken, huzur içinde öldü.”
