Odalara yasa kıskacı
UYGAR GÜLTEKİN
[email protected]
Meslek odalarına gece yarısı operasyonu
Hükümet, Salı gecesi Meclis Genel Kurulu’na sunduğu önergeyle mimar ve mühendis odalarının yetkilerinde büyük değişikliklere gitti. Kabul edilen yasaya göre artık harita, plan, etüt ve projelerde meslek odalarının onay şartını kaldırdı. Mimari eserler konusunda ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kurulacak olan estetik komisyon ile eserlerin özgün bir eser olup olmadığına karar verilecek. Komisyon mimari eserin özgün bir fikir ifade etmediği görüşünde karar verirse ‘müellif görüşü’ gerekmeyecek.
Hükümet yaklaşık üç ay kadar önce kamuoyunda ‘TMMOB yasası’ olarak bilinen yasa taslağı hazırlamış odalar tarafından gelen tepkiler üzerine yasa çalışmalarını askıya almıştı. Meslek odaları Gezi Parkı direnişinde önemli bir yer oynamasının ardından hükümet torba yasa görüşmeleri içinde verdiği önergeyle yasayı kabul ettirdi.
Odalar tepkili
Yetkilerin ellerinden alınmasının ciddi bir denetim sorununu ortaya çıkartacağına dikkat çeken odalar, yasaya tepkili. TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı, odaların işlevsizleştirilmek istendiğini söyledi.
Mimarlar Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ali Ekinci, Agos’a yaptığı açıklamada denetimlerinin projelerin güvenliği için önemli olduğunu söyledi. Geçtiğimiz yıl 42 sahte mimar tespit ettiklerini belirten Ekinci bu denetimlerin artık sağlıklı yapılmayacağına dikkat çekti.
Öte yandan yasayla odaların ellerinden alınan denetim yetkileri odaların en önemli gelir kaynaklarından biri durumunda. Ekinci, bütçelerinin yüzde 40’ı ile 50’sinin bu kalemlerden sağlandığını belirtti. Ekinci, odaların bu bütçe olmasa bile üyelerinin desteği ile ayakta kalabileceğini söyledi. Harita, plan etüt ve projelendirme kalemleri meslek odalarının en önemli gelir kalemlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Telif hakları sorunu
Mimari eserlerle ilgili olarak yapılan değişiklik de tepki çekiyor. Mimar Jan Gavrilof, bazı yasalarda değişiklik yapılması gerektiğini ancak hükümetin kendine rahat uygulama alanı yaratmak için değişikleri yaptığını söyledi.
Gavrilof, yasal değişikle artık mimarların telif haklarının uygulayan kişiye geçtiğini belirterek “Artık telif hakları yapıyı satın alan kişilerde. Başka yere aynısını yapabilirler. Picasso tablosundan bir tane daha yapmak yada bıyık çizmek gibi bir şey. Satın alınacak bir şey değildi. Mimarın ölümünün ardından dahi varislerinden izin almak gerekiyordu. Önemli ve değer verilen bir uygulama yok edildi. Suistimale açık hale geldi.”
Hükümetin yasayı geçirme tarzını eleştiren Gavrilof, “İncelemek, tartışmak gerekirdi. Öyle yapılmadı.. Gezi Parkı’nın arkasından gelmesi de dikkat çekici. Masum gerekçeleri olamaz. Mimarlar Odası’nın görüşü alınabilirdi. Kendi kafalarına göre yasa çıkartıyorlar. Mimarlar Odası’nın tavrı da eleştirilmeli. ‘Hükümet yaptı karşı çıkalım’ yaklaşımı doğru bir tavır değil” dedi.
