Mren Katedrali Dünya Anıtlar Vakfı listesinde
SARKİS SEROPYAN
Kars’taki Mren Katedrali, Dünya Anıtlar Vakfı’nın izleme listesine alındı. Korunmaya alınması gereken farklı kültürel ve tarihi mirastan biri olarak açıklanan 7. yüzyıldan kalma katedral, Kars’ta sınıra yakın bir askeri bölge içinde yer alıyor. Askeri bölgede yer alması sebebiyle ulaşımın zor olduğu bölgenin önceden küçük bir kasaba olduğu, ve bu ıssız bölgede ayakta kalan tek yapının Mren Katedrali olduğu belirtildi.
10 yıldır Mren Katedrali’yle ilgili araştırmalar yapan Christina Marancı, katedralin güney yüzünün yıkıldığını ve bu yıl izleme listesine alınması ile birlikte buranın da Ani ve Ahtamar gibi özen gösterilen bir kilise olmasını umduğunu ifade etti.
Dünya Anıtlar Vakfı’nın bu yıl yayımlanan listesinde 41 ülkeden 67 eser, tarihi yer ve doğal alanlar izleme altına alındı. Listede Suriye’deki Emevi Cami, Venedik kenti, Amerika’daki Hudson nehri kıyısına uzanan dik falezler ile Amerika’daki ‘Gateway Arch’ anıt kemeri de yer alıyor.
Mren’in tarihçesi
Yerleşim yeri olarak ilk kez beşinci yüzyılda tarih yazarı Ğazar Parbetzi tarafından anılan Mren, aşağı Arpaçay’ın sağ kıyısında yer alan bir köydür. Vaktiyle bağlarının bolluğu nedeniyle Karabağ adı verilen köy şimdilerde bir tek katedral kalıntısı çorak bir bölgedir.
Mren adının Urartu lehçesinde kale anlamı taşıdığını belirten tarihçiler ve dil bilimcilerine göre Pakraduni hanedanlığının prenslerine yazlık mesire yeri olan Mren’deki katedralin 619 yılında Davit Saaruni tarafından yaptırılmış. Kimilerine göre ise 7. yüzyıl ortalarında Herakl oğlu Konstantin eliyle inşa edilmiş. Her şeye rağmen Arpaçay yöresi de dahil olmak üzere Ermenistan’ın en eski Hıristiyan mabedi olarak bilinen 5. Yüzyıldan kalma Degor kilisesinin ardından Mren Katedrali bölgenin tarihi en eski yapısıdır.
