Modern bir meddahın ağzından ‘Faust’un hikâyesi

Evrenin tüm bilgisine sahip olmayı arzulayan Doktor Faust, şeytan Mefistofeles’le bir anlaşmaya varıyor. ‘Faust’u okumadıysanız bile, konu ‘şeytanla anlaşma’ olunca olayların nasıl geliştiğini az çok tahmin edebilirsiniz. Oyuna, ünlü Amerikalı Marksist siyaset bilimci Marshall Berman’ın ‘Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor’ başlıklı eserine gönderme yapan bir isim konmuş olması boşuna değil elbette; modern olmayı daimi bir çözülme, kaygı ve sıkıntı içerisinde toplumsal ve bireysel bir girdap olarak tanımlayan Berman, bu eserde ‘Faust’a genişçe yer vermiş, onu ‘gelişimin trajedisi’ olarak ele alıp başkalaşım evrelerini sıralıyor. Uluç Esen, bu evreleri sahnesine belirgin şekilde yansıtmış. 

Buharlaşan bir tür: Meddahlık

Esen, ‘Faust Olan Her Şey Buharlaşıyor’da Goethe’nin ‘Faust’unu meddahlıkla buluşturuyor; modern tiyatronun gelişmeye başlamasıyla unutulup buharlaşan bu geleneksel türe özgü anlatıcılık ve taklit gibi teknikleri kullanıyor. Geleneksel meddahın sahne araçları olan değnek ve mendil ise, bu oyunda, yerini başka, daha çeşitli malzemelere bırakıyor. Hikâyenin başında oyunun bütçesinin 500 lira olduğunu öğreniyoruz. Malzemeler olabildiğince yalın, ses ve görüntü efektleri ise oyuncunun elindeki bir kumanda aracılığıyla kontrol ediliyor ve bu yalınlık bir espriye dönüşüyor. Her şeyi tek başına yapan oyuncu, gerektiğinde seyircilerin yardımına başvuruyor. Yani oyunu izlerken her an bir sürprizle karşılaşabiliyorsunuz.

Esen, karakterler arasındaki geçişlerde son derece basit, plastik materyallerden faydalanıyor. Örneğin sosis balon, pahalı bir mücevhere dönüşüyor ve Doktor Faust’un uzun, trajik öyküsü seyirciyi gülümsetecek detaylarla süsleniyor. Oyuncunun kendi bünyesinde yarattığı sessellik de çok dikkat çekici; farklı karakterler, tek bir oyuncunun ağzında farklı seslerle hayat buluyor. Hareketli ve samimi oyunculuğuyla ilgiyi daima sahnede tutmayı başaran Esen, bu çalışmasıyla, tiyatroda yaratıcılığın bütçeden daha belirleyici olduğunu, küçük bütçelerle çok dikkat çekici işler yapılabileceğini bir kez daha kanıtlıyor.

‘Faust Olan Her Şey Buharlaşıyor’, 24 Mart’ta Moda Sahnesi’nde tekrar seyircisiyle buluşacak.