Մհերին տուփը
ՆԱՐՕՏ ԵԱՆԸՔՕՂԼՈՒ ՔԸՅՄԱԶ
Ըստ իս, միայն երեւակայութիւնն է, որ աճելով, յառաջանալու տեղ ետընթաց կ՚արձանագրէ։ Եթէ խորհիք մանուկները կամ մտաբերէք ձեր մանկութիւնը, պիտի հասկնաք, թէ ինչ կ՚ուզեմ ըսել։ Մարդ կը ծնի, կը մեծնայ, եւ քանի մեծնայ՝ այնքան լաւ կրնայ քալել, խօսիլ, կարդալ, գրել եւ այլն։ Բայց նիւթը երբ երեւակայութիւն է, ինչպէս նշած եմ վերը, մարդ կը կորսնցնէ իր այս դրութիւնը։ Եթէ մտածէք ձեր մանկութեան մասին, ձեր առջեւ պիտի բացուի երեւակայութեան աշխարհի դուռը։ Հոն պիտի գտնէք մտածումներ, հարցումներ եւ հետաքրքրութիւն։ Բայց մանկութենէն յետոյ մանաւանդ հետաքրքրութիւնը գտնել շատ դժուար է մեր մօտ։ Կարծեմ բաներ մը կը փոխուի, եւ մարդ կորսնցնել կը սկսի հետաքրքրութիւնը, կեանքի դժուար պայմաններուն դէմ պայքարած պահերուն։
Մհեր համալսարանի ուսանող էր։ Թէ ակադէմական եւ թէ ընկերային կեանքին մէջ կը սիրուէր իր շուրջիններէն։ Մանկութենէն ի վեր կ՚ապրէր ընտանիքին հետ։ Օր մը ընտանեօք որոշում տուին փոխադրուելու։ Պատրաստութիւններուն ընթացքին մէջտեղ ելան չգործածուող առարկաներ, որոնք իրենց յիշեցուցին անցեալ օրերը, չէ որ ամէն մի առարկայ ունի իր յիշատակը։ Առարկայի մը նայելով, երգ մը իմանալով, հոտոտելով կրնանք մեր անցեալին հասնիլ եւ յիշել լաւ կամ գէշ ապրումներ։ Ահաւասիկ ճիշդ այսպէս բան մը պատահեցաւ փոխադրութեան պատրաստութիւններուն պահուն։ Այս առարկաներէն մէկն էր Մհերին տուփը։ Մհեր պզտիկ տարեկանին երբ կը պտտէր իր մօր հետ, յանկարծ տեսած էր տուփ մը։ Մայրիկէն ուզած էր, մայրիկն ալ զինք չէր մերժած եւ գնած էր այդ տուփը։ Օրուան աճապարանքէն մայրը չէր կրցած հարցնել թէ ինչ պիտի ընէր այդ տուփով։ Երբ տուն հասան Մհեր սենեակը գնաց եւ գզրոցին մէջ տեղաւորեց տուփը։ Եւ տուփին պատմութիւնը ճիշդ այդ վայրկեանէն սկսաւ։ Խանութին մէջ սովորական տուփ մըն էր, որ կը սպասէր գնորդ մը, բայց հիմա մէկու մը համար գործի պիտի ծառայէր։ Մհեր տարիներ շարունակ այդ տուփին մէջ պահեց իրեն շատ ազդող օրերու մասին պզտիկ նօթեր եւ կամ նկարներ, տոմսակներ որոնք իրեն պիտի յիշեցնէին այդ օրուայ պատմութիւնները։ Զարմանալի երեւակայութիւն մըն էր այդ տարիքի փոքրիկի մը համար։
Բայց ժամանակ մը եկաւ որ այս ըրածները սկսան անոր անիմաստ դառնալու եւ ինչպէս վերը նշած էինք, երեւակայութիւնը յառաջանալու տեղ ետընթաց արձանագրեց եւ ան կամաց կամաց լքեց այդ սովորութիւնը։ Տուփը կրկին սովորական տուփի մը վերածուեցաւ, ոչ մէկուն համար իմաստ մը ունէր, գործի մը չէր ծառայեր։ Տարիներ շարունակ կեցաւ գզրոցին մէջ մինչեւ որ Մհերին մայրը փոխադրութեան պատրաստութիւններու ընթացքին գտաւ եւ տուաւ Մհերին։ Մհեր շատ շուարեցաւ, որ տուփը եղածին պէս մնացած էր։ Ինք շատոնց մոռցած էր։ Շուտով տուփը ձեռքը առաւ, շուտ մը պիտի բանայ կարծեցին շուրջինները, բայց ան քիչ մը կեցաւ, մտքէն մանկութիւնը անցուց՝ այդ պզտիկ, կեանքի ապրումներուն, յիշատակներուն կարեւորութիւն տուող Մհերը խորհեցաւ, յետոյ բացաւ եւ սկսաւ պզտիկ թուղթերը, տոմսակները կարդալ։ Պատրաստ էր թէ՛ ժպտելու եւ թէ լալու։ Երջանկութիւնը եւ յուզումը քով քովի կեցած էին սրտին մէջ, քանի կը նայէր այդքան կը մօտենար իր մանկութեան, ճիշդ փոքրիկ Մհերին պէս կը զգար, կը խորհէր, կը տխրէր։ Այդքան թանկագին էին որ այդ պահերը, քանի որ մայրիկը այդ տուփը վերագտնելով իրականութեան մէջ Մհերի մանկութիւնը դրաւ անոր ձեռքերուն մէջ։ Այդ երջանիկ, նուրբ եւ երեւակայութեան սահման չունեցող թանկագին մանկութիւնը։
