Մտահոգիչ զարգացումներ Լաթաքիոյ եւ շրջակայքի մէջ

Այն ինչ որ մտա­վախու­թեան գլխա­ւոր տարրն էր, սկսած է իրա­կանա­նալ ճի­հատա­կան­նե­րու իշ­խա­նու­թեան ան­ցած Սու­րիոյ մէջ։ Ըն­թերցող­նե­րը պի­տի յի­շեն թէ Ասա­տի իշ­խա­նու­թեան կոր­ծա­նու­մով աւար­տող մի­ջազ­գա­յին դա­ւադ­րութե­նէ ետք արեւմտեան եր­կիրնե­րը եւ Միացեալ Նա­հանգներ շատ դիւ­րաւ իւ­րա­ցու­ցին կա­տարո­ւածը եւ ՀԹՇ-ը դուրս բե­րին ահա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պութեան իրա­վիճա­կէն։ Այդ պա­հուն իշ­խա­նափո­խու­թիւն կա­տարող­նե­րը կը խոս­տա­նային հե­ռու մնալ բռնու­թիւննե­րէ եւ տե­ղի չի տալ ազ­գա­միջեան կռիւ­նե­րու։

Նա­խորդ շա­բաթո­ւայ ըն­թացքին իրար յա­ջոր­դե­ցին այս խոս­տումնե­րը հեր­քող զար­գա­ցումներ։ Կազ­մա­կեր­պեալ յար­ձա­կումներ կա­տարո­ւեցան յատ­կա­պէս Լա­թաքիոյ շրջա­նին ալե­ւինե­րու դէմ։ Առա­ջին տո­ւեալ­նե­րով յար­ձա­կումնե­րու ըն­թացքին զո­հուած են աւե­լի քան 70 ան­ձեր։ Տե­ղական մար­միննե­րու փո­խան­ցումով այդ բա­խումնե­րու ըն­թացքին սպան­նո­ւած են նաեւ 11 չե­չեն եւ էօզ­պեք հայ­դուկներ, որոնք այժմ կը ներ­կա­յանան որ­պէս Սու­րիոյ բա­նակի զի­նուոր­ներ։

Հե­տաքրքրա­կան է որ իշ­խա­նամէտ մա­մու­լը պա­տահած­նե­րը կը նկա­րագ­րէ որ­պէս նա­խորդ վար­չա­կար­գի հա­մակիր­նե­րու յար­ձա­կու­մը իշ­խա­նու­թեան դէմ։ Նշենք որ այս ահա­բեկ­չա­կան մթնո­լոր­տի մէջ Լա­թաքիոյ հայ հա­մայնքը որո­շած է ընդհա­տել քա­ղաքի հայ­կա­կան վար­ժա­րան­նե­րու ուսման առա­քելու­թիւնը։

Նոյնպէս հայ­կա­կան եկե­ղեցին ալ փա­կած է իր դռնե­րը, ժո­ղովուրդին կոչ ընե­լով թէ տու­նը մնան եւ խու­սա­փին դուրս ել­լե­լէ։ Մտա­վախու­թիւնը ալ աւե­լի բարձրա­ցաւ, երբ լսո­ւեցաւ թէ մզկիթ­նե­րէն ճի­հատի կո­չեր կը կա­տարո­ւին։ Սպաննուած է նաեւ ալեւիներու սպանդի մասին «ֆեթվա» տալէ խուսափող սիւննի իմամ մը։ Զա­նազան շրջա­նակ­ներ կը հա­ղոր­դեն նաեւ թէ Իտ­լի­պի շրջա­կայ­քէն ճի­հատա­կան խմբակ­ներ կը մեկ­նին դէ­պի Լա­թաքիա եւ Տար­տուս քա­ղաք­նե­րը։ Լա­թաքիան կա­րեւոր քա­ղաք է, հա­յոց հա­մար, մա­նաւանդ որ մօտ ան­ցեալին Քէ­սապ ուղղեալ ահա­բեկ­չա­կան յար­ձա­կումնե­րու ըն­թացքին հա­յաբ­նակ այս վայ­րի բազ­մա­թիւ հա­յեր լքած էին Քէ­սապը եւ ապաս­տա­նած Լա­թաքիա։

Լա­թաքիա հա­մեմա­տաբար աւե­լի ապա­հով վայր կը հա­մարո­ւէր մա­նաւանդ այդտեղ կա­յացած ռու­սա­կան ռազ­մա­խարիս­խի պատ­ճա­ռով։ Սա­կայն ինչպէս վե­րեւ նշե­ցինք, Ասա­տի վար­չութեան կոր­ծա­նու­մը մի­ջազ­գա­յին դա­ւադ­րութիւն մըն էր, որու բա­ղադ­րիչնե­րէն մէկն ալ նոյն ինքն Ռու­սաստանն էր։

Ան­գամ մը եւս կը տես­նենք թէ գեր­տէ­րու­թիւննե­րու մի­ջամ­տութիւ­նը ինչպէս ծանր հե­տեւանքներ կրնայ ու­նե­նալ մա­նաւանդ եր­կիրնե­րու խա­ղաղ բնա­կիչ­նե­րուն անվտան­գութեան առու­մով։ Այդ գեր­տէ­րու­թիւննե­րը իրենց բո­լոր հա­շիւ­նե­րը կը կա­տարեն գա­ղու­թա­տիրա­կան նկրտումնե­րով։ Անոնց հա­մար նշա­նակու­թիւն չու­նի իրենց հե­տապնդած նպա­տակի իրա­կանաց­ման ըն­թացքին հե­ղուած արեան քա­նակը։

Այս զար­գա­ցումնե­րուն կը հե­տեւին նաեւ յատ­կա­պէս Թուրքիոյ Ան­տիոք, Մեր­սի­ն եւ Ալեք­սատրե­թի շրջան­նե­րուն բնա­կող ալեւիադա­ւան կամ քրիս­տո­նեայ արաբ­նե­րը։

Դար­ձեալ շրջա­նառու­թեան մէջ է ապա­տեղե­կատո­ւական գոր­ծօ­նը, իշ­խա­նամէտ մա­մու­լի մի­ջոցաւ վե­րեւ նշո­ւած քա­ղաք­նե­րու բնա­կիչ­նե­րը կը յա­ջողին շատ աւե­լի ստոյգ տե­ղեկու­թիւննե­րու տի­րանալ, քա­նի որ անոնք ազ­գա­կանա­կան կա­պերով յա­րաբե­րու­թեան մէջ են իրենց սու­րիաբնակ ազ­գա­կից­նե­րուն հետ։

Ար­ձա­գանգներ

Թուրքիոյ մէջ ալե­ւինե­րու հա­սարա­կական կազ­մա­կեր­պութիւննե­րը ահա­զանգ կը հնչեց­նեն Սու­րիոյ մէջ պա­տահած­նե­րու մա­սին։ Անոնք կը վախ­նան թէ կո­տորած­նե­րը պի­տի ստա­նան զան­գուածա­յին բնոյթ եւ պի­տի նե­րառեն նաեւ քրիս­տո­նեանե­րը։

Միւս կող­մէ Ժո­ղովրդա­հան­րա­պետա­կան Կու­սակցու­թեան պետ Էօզ­կիւր Էօզեր կա­ռավա­րու­թեան կոչ ուղղեց իր ծան­րութիւ­նը բե­րելու եւ հա­սարակ ժո­ղովուրդին սպառ­նա­ցող սպան­դը կան­խե­լու հա­մար։

ՏԵՄ կու­սակցու­թիւնն ալ յայ­տա­րարու­թիւն մը ընե­լով անդրա­դար­ձաւ գո­յացած բա­խումնա­յին մթնո­լոր­տին եւ իր կար­գին պա­հան­ջեց որ ան­մի­ջական կան­խա­միջոց­ներ գոր­ծադրո­ւին։

Մի­ջազ­գա­յին լրա­տու գոր­ծա­կալու­թիւններ եւս պա­տահած­նե­րը կը նկա­րագ­րեն տար­բեր մեկ­նա­բանու­թիւննե­րով։ Ոմանք խնդի­րը կը նկա­րագ­րեն Ասա­տի հա­ւատա­րիմ խմբակ­նե­րու օրի­նական բա­նակին դէմ յար­ձա­կում ըլ­լա­լով։ Այնպէս թէ այսպէս անոնցմէ իւ­րա­քան­չիւրը զո­հուած­նե­րու հա­մար կը փո­խան­ցեն տար­բեր թի­ւեր։ Այդ թի­ւերուն բո­լորն ալ բազ­մա­պատիկ ան­գամ կը գե­րազանցներ առա­ջին հեր­թին հա­ղոր­դո­ւած 70 թո­ւան­շա­նը։ Ոմանք կը խօ­սին հա­րիւ­րա­ւոր, իսկ ոմանք ալ հա­զարա­ւոր­նե­րու մահուան մա­սին։ Իշ­խա­նու­թիւննե­րը պա­րէտա­յին ժամ հռչա­կած են Լա­թաքիա եւ Տար­տուսի մէջ։