Maşalyan: Değabah seçimi için çalışacağım; Ateşyan: Değabah seçiminden yana değilim
Başepiskopos Aram Ateşyan Marmara gazetesine verdiği demeçte Patrik seçimine dair görüşlerini paylaştı. Ateşyan Paskalya Yortusu sonrası 29 ya da 30 Nisan'da Ruhani Kurul'un toplanacağını ve sonrasında Valilik'ten seçim izin için isteneceğini söyledi. Ateşyan, gelenekler uyarınca önce Değabah seçimi yapılmasına dair kamuoyundaki beklentiler için ise Değabah seçimine girmeyeceğini, kendisinin girmediği durumda da bu seçimin geçerli olmayacağını öne sürdü. Süreci Patrik Genel Vekili sıfatıyla kendisinin yürüteceğini söyleyen Ateşyan, bundan önce de Değabah olmadan Patrik seçimi yapıldığını öne sürdü.
Episkopos Sahak Maşalyan ise önceki gün yaptığı açıklamada Ruhani Kurul Başkanı olarak Ruhaniler Genel Meclisi'nde Değabah seçimi yapılmasına dair karar çıkması için çalışacağını ve Değabahlık için aday olacağını söylemişti. Maşalyan açıklamasında şu ifadeleri kullanmıştı:
"Kilise yasalarına ve teamüllere göre bir kilise tahtı boşaldığında, seçimleri düzenlemek için patriğin ya da katolikosun yetkilerini haiz geçici bir taht bekçisi (Ermenice: Değabah, “yeri koruyan”, Latince: Locum tenens) seçilir. 1863 Ermeni Nizamnamesi uyarınca değabah ruhani ve cismani meclislerin ortak toplantısıyla seçilir ve Bab-ı Ali tarafından onaylanarak görevine başlardı. Cumhuriyet döneminde cismani meclisin olmayışı değabah seçiminin sadece dini meclislerce onaylanarak yapılması uygulamasını başlattı. Bu kilise meclisleri, Patrik Şnorhk Kalustyan ve Patrik Karekin Kazancıyan seçimlerini iç dinamikler nedeniyle patrik vekiliyle yürütme gibi istisnai bir yol seçtiler. Ancak Patrik Mesrob Mutafyan’ın seçilme sürecinde vekillikle yürütülen işlemler devletin bir uyarısıyla tekrar değabah seçilerek sürdürüldü ve tamamlandı. Kilise yasaları, dini gelenek ve içtihatlar yüzlerce yılın imbiğinden süzülerek oluşur ve derin bir bilgelik içerirler. Değabahlık kurumu da böylesi bir hayati işlevi üstlenmiştir. Makam boştur, bir değabah seçmeli ve süreç bu geleneksel yolla tamamlanmalıdır.
Ancak bu süreci başlatacak olan Ruhani Kurul’dur (dokuz üyeden oluşur, patriğin- şimdi ise vekilin- riyasetinde ve çağrısıyla toplanır). Makamın boş olduğu bu durumda Ruhani Kurul’un tek alabileceği hukuki karar Kilise Genel Meclisi’ni (Patrikliğe bağlı tüm din adamlarından oluşur) toplantıya çağırmak ve orada bir değabah seçmektir. Ben, Episkopos Sahak Maşalyan, Ruhani Kurul’un dokuz üyesinden sadece birisiyim ve benim salt meclis başkanı (adenabed, genel sekreter) sıfatım bu kararı diğer üyelerin onayı olmadan almaya yetmiyor, maalesef. Patriğin hastalığında bu kurul kendi sınırlarını aşan pek çok kararı oy çokluğuyla alabildi. Örneğin, patriği ölene dek patrik ilan etmek gibi. Ben yurtdışındayken alınan bu usulsüz kararın ne denli gecikmeye yol açtığı süreci takip edenlerce gayet iyi biliniyor. Başında asli reisi (nakhakah), yani patrik olmayan ruhani kurulun alacağı tek hukuki karar değabah seçiminin önünü açmaktır. Dün de bu ilke geçerliydi, bugün de.
Bu sağduyulu duruş maalesef Ruhani Kurul’un bütün üyelerince benimsenmiyor ve bu sürecin vekillikle sürdürülmesi görüşünde olanlar var. Daha önce halka ve sivil yöneticilere bu konuda kamuoyu oluşturmaya yönelik çağrımın az sayıda duyarlı kişi tarafından dikkate alındığını üzülerek görüyorum. Hele bazıları tüm sorumluluğu Sahak Srpazanın omuzlarına yığarak ve rengarenk hakaretlerle bu işin kolayca hallolacağı sanrısı içindeler. Maalesef her kurum gibi bizim de iç mutfağımız var ve bazıları ondan bütünüyle habersiz, tüm insafsızlıklarıyla şahsıma yüklenmeyi ödev bellemişler. Böylelerinin asıl niyeti üzüm yemekse, onlara evvela ortak paydalarda birleşip bağcıya sahip çıkmaları gerektiğini hatırlatmak isterim.
İşte burada açıkça ilan ediyorum. Ruhani Kurul’un ilk toplantısında, değabah seçimine karar çıkartmak için elimden geleni yapacağım ve Değabah Adayı olacağım."
Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Başkanı Bedros Şirinoğlu ise geçen hafta yaptığı açıklamada Patrik Mutafyan öldüğüne göre Ateşyan'ın Patrik Genel Vekilliği'nin de sona erdiğini söylemişti.
Türkiye Ermenileri Patrikliği'nde geleneklere göre Patrik hayatını kaybettiğinde yeni Patrik seçimi sürecini yürütmesi için bir Ruhaniler Genel Meclisi tarafından Patrik Kaymakamı (Değabah) seçiliyor.
