Մարալ Այվազի երաժշտական նուաճումը
ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
Բոլոր անոնք, որ ներկայ էին Մարալ Այվազի անդրանիկ մենահամերգին կիսեցին շնորհալիի երգչուհիի խանդավառութիւնը եւ յուզումը բեմին վրայ։ Հայերէն երգի խնջոյք մըն էր, որ վայելեցինք շնորհիւ Մարալ Այվազի եւ իրեն ընկերակցող նուագախումբի։ Յայտնենք թէ Մարալ Այվազ յաջողապէս տիրապետեց բեմին, առաջին պահէն իսկ ի սպառ բերելով այս մեծ փորձառութեան պատճառած յուզումը։ Արդարեւ հայերէն երգի իսկական խնջոյք մըն էր ունկնդրին պարգեւուածը, քանի մենք կը հաղորդուէինք ազգային երգացանկի լաւագոյն օրինակներէն դէպի արդիաշունչ նոր փորձեր երկարող եւ խնամքով պատրաստուած երգացանկի միջոցաւ։ Համերգը սկսաւ Գրիգոր Հախինեանի երաժշտութեան վրայ Սուրէն Մուրատեանի խօսքերով հիւսուած «Գուշակի երգ»ով։ Այս երգի արդած ուրախ տրամադրութեան վրայ եկաւ Միսաք Մեծարենցի անմահ բանաստեղծութեան, Հրանդ Գէորգեանի երաժշտութիւնով կատարուած «Գիշերն անուշ է գիշերն հեշտագին» երգը։
Մարալ Այվազ կամ շատ հանգիստ էր բեմին վրայ, կամ ալ իր յաճախակի զրոյցներով կը փորձէր այդ տպաւորութիւնը թողել։ Այդպէս կամ այսպէս ան յաջողեցաւ ունկնդրին հետ հաճելի ու հաղորդական երկխօսութիւն մը գոյացնել եւ այսպէսով իւրաքանչիւր երգ ծանօթացնել հակիրճ տողերով։ Երգչուհին ահա այս տրամադրութիւնով է որ ներկայացուց Սայաթ Նովայի հանրածանօթ «Նազանի» երգը կրկին անգամ ոգեւորելով բազմութիւն դահլիճը։ Աւետիք Իսահակեանի «Պինկէօլ»ը եւս բոլորին կողմէ սիրուած երգ որպէս, ընդունուեցաւ ջերմ գնահատանքով։ Արամայիս Սահակեանի խօսքերով եւ Առնօ Պապաճանեանի երաժշտութեամբ «Մեր Սիրելի Երեւանը» իսկապէս ալ գեղակերտ Երեւանի ձօնուած լաւագոյն երգերէն կը համարուի ու ինչպէս Երեւանի ձօնուած իւրաքանչիւր գործ ունի իր հպարտութեան ցոլացումը։ Կարելի է ըսել թէ հայ ժողովուրդը երկար տարիներու զրկանքէն ետք իրաւունք ունի ձեռակերտ այս գեղեցիկ քաղաքով հպարտանալու համար։ Ապա յաջորդեցին «Հովիւ» ժողովրդական երգը, «Անվերջ Խաւարը» Արա Տինքճիեանի յօրինումով եւ Մարալ Այվազի խօսքերով, երաժշտական գլուխ գործոց մը Յովհաննէս Շիրազի գերզգացական տողերուն վրայ Մաժակ Թոշիկեանի գերազանցօրէն յաջող յօրինումը՝ «Տեսնեմ Անին ու նոր Մերնեմ»։ Համերգի առաջին հատուածը աւարտին հասաւ Մարդեն Եորկանցի այլեւս ժողովրդականացած «Ոչ Խօսքով» անուն երգով։
Նշենք որ համերգի ընթացքին Մարալ Այվազին կ՚ընկերակցէր արհեստավարժ երաժիշտներէ բաղկացող նուագախումբ մը, ուր կը հանդիպէինք Ռոպէր Տողանայի, Արի Հերկելի, Թայիս Եըլտըզճըի, Արտա Ույարի, Սարօ Ուստայի, Ռուբէն Մելքիսեթօղլուի, Ռաֆի Տէր Գէորգեանի, Վոլքան Քափլանի եւ Էլլա Գէորգեանի անուններուն։
Համերգի երկրորդ բաժնին մէջ դարձեալ տողանցեցին հարազատ երգեր, որոնք ընդմիշտ կապուած են բազում յիշատակներու հետ։ Մարալ Այվազի համերգը հայ եւ հայախօս հանդիսատեսի համար կրկին անգամ հայերէն բանաստեղծութեան հետ ալ ոգեւորուելու առիթ էր։ Արդարեւ համերգի երկրորդ բաժինը սկսաւ Վահան Թէքէեանի բանաստեղծութեամբ «Վայրի Ծաղիկ»ով, որուն երաժշտութիւնը կը պատկանէր Արէն Էմիրզէի։ Յաջորդաբար լսեցինք Աշուղ Մեճազի պանդուխտի երգը «Բարով Եկար Սիրուն Կռունկ»։ Յետոյ դարձեալ քնքուշ բանաստեղծութիւն մը Սիլվա Կապուտիկեանէ եւ Խաչատուր Աւետիսեանի մեծ ժողովրդականութիւն վայելած «Մախմուր Աղջիկ»ը։
Բեմին վրայ Մարալ Այվազի երթը շարունակեց նորանոր ոգեւորութեան ալիքներով, քանի որ այս անգամ հանդիսատեսը դարձեալ իր ձայնը կը միացնէր բեմին, ձայնակցելով այս անգամ Արամ Խաչատրեանի եւ կ՚երգէր ու կը փառաբանէր «Հայաստանի Կարմիր Գինին»։ Համերգի իմաստալից պահերէն մէկը կ՚ապրուէր, երբ Մարալ Այվազ իր խոնարհումը կը բերէր բեմերու վաստակաւոր երաժիշտին Պարթեւ Կարեանին, միասնաբար երգելու համար խօսքն ու երաժշտութիւնը Կարէն Սարիպեկեանի պատկանող զուգերգը, «Սիրոյ Պատմութիւն»։ Կրկին իրար յաջորդեցին Խաչատուր Աւետիսեանի, Մաժաք Թոշիկեանի եւ Կոմիտաս վարդապետի ստեղծագործութիւնները, որոնցմով վերջ գտաւ այս արտակարգօրէն յաջող անդրանիկ մենահամերգը։ Ինչ մեղք որ Մարալ Այվազ եւս չէր կրցած ձերբազատուիլ իր շնորհակալութիւնը անիմաստ փլաքեթի տուուչութիւններով խանգարելու աղտէն։ Բարեբախտաբար կարճատեւ եղաւ այս անտեղի արարողութիւնը, որմէ ետք լսեցինք Պատրիարք Սրբազանի հուսկ բանքը։ Սահակ Բ. Արքեպիսկոպոս ողջունեց Մարալ Այվազի անդրանիկ մենահամերգը, անոր մաղթելով իր աղօթքներով, նուագածուներու յատկութիւնով հանդիսատեսի գնահատանքով լեցնել իր առագաստը եւ սուզուիլ դէպի բարձունքներ համաշխարհային բնոյթով խաղաղութեան լեզուն դարձած երաժշտութեան ծովուն վրայ։
