Manissadjian’ın kataloğu gün ışığında
Hovhannisyan’ın, Hrant Dink Vakfı’nın sağladığı Türkiye- Ermenistan Bursu’yla ve Salt işbirliğiyle İstanbul’da yürüttüğü araştırma, geçen yıl Ağustos ayında Agos’un dosya konusu olmuştu. Gazetede yayımlanan söyleşide, küratör, arşivdeki, Amerikan Protestan misyonerlerin anlatımıyla 19. ve 20. yüzyıllarda yaşanan geçiş dönemine ve Hıristiyan toplumların Anadolu’daki yaşantısına ışık tutan, aynı zamanda Soykırım tanıklığı sunan belgelerden genel hatlarıyla bahsetmiş, sergiye dair ipuçları vermişti.
‘Boş Alanlar’ sergisinin çıkış noktası, misyonerlik faaliyetleri sonucunda Merzifon’da kurulan Anadolu Koleji Müzesi’nin, müzenin küratörü, bilim insanı, botanikçi ve bitki koleksiyoncusu Profesör Johannes ‘John’ Jacob Manissadjian (Agop Manisacıyan) tarafından hazırlanan kataloğu olmuş. Manisacıyan bu kataloğu Soykırım’dan sonra, 1918 yılında müzenin yıkılacağını öngörerek hazırlamış. Bu yüzden de bu sadece bir kataloglama çalışması değil, aynı zamanda felaketin bir tür kaydı olma özelliği taşıyor. Müzenin yedi binden fazla numune barındıran koleksiyonu zaman içinde dünyanın dört bir yanına dağılmış; bugün, koleksiyonun çok ufak bir bölümünün nerede olduğu biliniyor. Sergi, koleksiyonu yeniden bir araya getirme gayesi gütmese de, Anadolu’da eşi benzeri bulunmayan bu müzenin, yüz yıl öncesinde saklı kalan hikâyesini bugüne taşıyor. ‘Boş Alanlar’, geçmişin dağılan parçalarını birleştirmeye çabasına girmiyor; aksine, katliamların yarattığı boşluklara işaret ediyor.
5 Haziran’a kadar devam edecek olan serginin yazılı materyalleri ve katalogları, ABCFM arşivlerinin yapısına uygun olarak, Türkçe, İngilizce, Yunanca, Doğu ve Batı Ermenicesi dillerinde hazırlanmış. Proje kapsamında, felsefeci ve edebiyat tarihçisi Marc Nichanian, 10 Mayıs’ta Salt Galata’da ‘Felaketzedeye hangi arşiv gerekir?’ başlıklı bir konuşma yapacak.
