Mahkeme soy koduna dur dedi
UYGAR GÜLTEKİN
[email protected]
İstanbul’da bir öğrencinin Ermeni okuluna kaydının yapılmasının, ‘soy kodu uymadığı gerekçesiyle’ engellenmesine mahkeme karşı çıktı. Ailenin İstanbul 25. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açtığı davada karar çıktı. Mahkeme, ailenin beyanlarına dayanarak, çocuğun Ermeni olduğuna karar verdi. Son kararı İdare Mahkemesi verecek.
Agos’un Ağustos ayında ortaya çıkardığı “Soy kodu” skandalı günlerce konuşulmuştu. Her şey İstanbul’daki bir Ermeni anaokuluna çocuğunu kaydettirmek isteyen bir ebeveynin verdiği mücadeleyle başlamıştı. Öğrencinin velisi olan anne, vaftiz olup kendi kimliğine dönmüş bir Ermeniydi. Anne, atalarının kimliğine geri dönerken, nüfus cüzdanındaki din hanesini Hıristiyan olarak değiştirdi. Anne babanın çocuklarını kaydettirmek istedikleri Ermeni anaokulunun müdürlüğü ise, yasal mevzuat gereği kendilerine şu cevabı verdi: “Milli Eğitim’den okula kayıt yaptırmanızda bir sakınca olmadığına dair resmi izin belgesi alın.”
Ailenin avukatı İsmail Cem Halavurt, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvuruda bulunarak, çocuğun Ermeni anaokuluna kayıt yaptırmasının önünde bir engel olmadığına dair resmi yazı talep etti. Müdürlük’ten verilen yazıda ise “1923 yılından bu yana ‘Vukuatlı’ nüfus kayıtlarının gizli soy kodunun da (nüfus kayıt örneğinde Ermeni vatandaşlarımızın soy kodu 2’dir) çıkartılması gerektiğinden ancak adı geçen öğrencinin velisinin ilgili nüfus ve vatandaşlık müdürlüğünden nüfus kayıt örneğinde gizli soy kodunun 2 olması halinde kaydının yapılabileceği hususunda gereğini rica ederim” ifadeleri yer alıyordu.
Bu yazı üzerine, Şişli İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ise söz konusu ailenin soy kodunun “2” olmadığı gerekçesiyle öğrencinin Ermeni okuluna kaydına izin vermemişti.
Aile, Milli Eğitim’in verdiği kararın ardından hukuk mücadelesine başladı. İdare mahkemesinde ve Asliye mahkemesinde iki dava açıldı. İstanbul 25. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen davada karar çıktı. Mahkeme kararında ailenin Ermeni olduğuna karar verdi. Mahkemenin kararı soy kodu şartının geçersiz kılan bir hukuki yorum olarak önem taşıyor.
Soy kodu hukuka aykırıdır
Mahkemenin kararına ilişkin Agos’a konuşan ailenin avukatı İsmail Cem Halavurt, kararın emsal niteliği taşıdığına dikkat çekti.
Çocuğunu Ermeni okuluna kayıt ettirmek isteyen bir ailenin Ermeniliğini ispat ettirmek zorunda kalmasının, bunun için mahkemede dava açmak zorunda kalmasının son derece düşündürücü olduğunu belirten Halavurt; “Çocuğunu Ermeni okulunda okutmayı çok arzulayan bu ailenin açtığı davada Ermeni soylu olduğunun tespitine karar verilmesi olumlu bir gelişmedir” dedi.
Kararla beraber soy kodu uygulamasının hukuka aykırı olduğunun tespit edildiğini belirten Halavurt, şunları söyledi: “Zira mahkeme bu kararla, kişilerinin soylarının tespitinde İçişleri Bakanlığının ortaya koyduğu gizli soy kodunun “iki” olması gerektiğine ilişkin şartını geçersiz kılmıştır. 1923 yılında, henüz 1915’in üzerinden sekiz yıl geçmişken, o dönemde elde bulunan bilgi ve belgeler dikkate alınarak oluşturulmuş gizli nüfus kayıtları ile insanların soy kodunun belirlenmesinin hukuka aykırı olduğunu tespit etmiştir. Bu karar aynı zamanda bu dönemde oluşturulmuş kayıtların her zaman
gerçeği yansıtmadığını ve bu kayıtlarda yer alan bilgi ve belgelerde yer alan hususların aksinin ispatının mümkün olabileceğini ortaya koymuştur. Bu yönüyle söz konusu karar emsal niteliğindedir. Bu kararla birlikte, kendi kültürünü yaşamak isteyen, azınlıkların sahip olduğu en temel insan hakkı niteliğinde olan hakları kullanmak isteyen insanlar İçişleri Bakanlığının ortaya koyduğu yaklaşıma mahkum olmak zorunda olmadıkları anlaşılmıştır.”
İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurmuştu
Geçtiğimiz Aralık ayı içinde İstanbul 7. İdare Mahkemesi, çocuğun Ermeni okuluna kaydıyla ilgili yürütmeyi durdurma kararı vermişti. Mahkeme kararında okul kaydının yapılmamasının hukuka aykırı olduğunu belirtmişti. Asliye Mahkemesi’nin verdiği kararın bu davayı nasıl etkileyeceği merakla bekleniyor.
Anne çok mutlu
Hukuk mücadelesini kazanan anne N.B, mahkeme kararından sonra Agos’a konuştu. “Çocuğumuzu bu durumdan mümkün olduğu kadar uzak tutmaya çalıştık. Okulundan uzaklaştırılması bizim en büyük korkumuzdu. Okula bizi her çağırdıklarında “Acaba çocuğumuzu atacaklar mı?” diye korkuyorduk. Bizim için çok büyük bir yüktü ve çok önemliydi. Olması gereken buydu. Ermeni olduğumuz tescillendi. Biz olmayan bir şey söylemiyorduk. Şimdi çok mutluyum. Çok destek gördük, herkese teşekkür ederiz.”
