‘Madde bağımlılığı irade zayıflığından kaynaklanmaz’
Bağımlılık nedir?
Bağımlılık, bireylerin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını bozan madde ya da eylemlere verdikleri bu zarara rağmen devam etmesidir. Kişi, kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerindeki kontrolünü kaybeder. Sonuçları gözetmeksizin, kontrolsüz şekilde ısrarla eyleme devam eder ve onsuz hayatına devam edemez hale gelir. Birey ile bu nesne arasındaki ilişki, kişinin özgürlüğünün ve iradesinin ele geçirilmesine yol açar. Bağımlılık bir beyin hastalığıdır ve hayat boyu sürer. Kişi bir kere bağımlı oldu mu, bağımlı olduğu madde veya eylemle ömür boyu mücadele etmek zorunda kalır.
Hangi maddeler bağımlılığa yol açar?
Her nesne ve eylem bağımlılık yaratabilir. Bağımlılıkları kimyasal ve eylemsel bağımlılıklar şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Kimyasal bağımlılıklarda kişinin vücuduna dışarıdan bir madde alması ve bu yabancı maddeye karşı bağımlılık geliştirmesi söz konusudur. Madde kullanımına bağlı olarak kullanıcıların vücutlarında izler ve deformasyonlar görünür. Zararları eylemsel bağımlılıklara göre daha fazla bilinir. En yaygın kimyasal bağımlılık türleri olarak tütün (nikotin), alkol, uyuşturucular, uyarıcılar, uçucu maddeler, halüsinojenler ve kafein bağımlılıkları göze çarpar. Eylemsel bağımlılıklar ise kumar, iş, cinsellik, spor, alışveriş ve özellikle son dönemlerde oldukça sık karşılaşılan teknoloji bağımlılıklarını kapsar. Burada bir maddeden çok bir davranışa bağımlı olunur. Söz konusu davranış o kadar yoğun olur ki, kişi yavaş yavaş bütün sosyal çevresini kaybetmeye ve içe çekilmeye başlar. Çocuğu susturmak için eline tablet veya telefon vermek, sosyalleşmesini teşvik etmemek gibi eylemler sonucunda ortaya çıkan teknoloji bağımlılığı ya da değerli olduğu hissini sadece oyunlarda elde ettiği başarıyla yaşamaya başlayan çocuk ve ergenlerdeki gibi, temelinde tatmin edilmemiş duygular yatar.
Kimler madde bağımlısı olur?
Madde bağımlılığı herkeste oluşabilir. Bağımlılık irade zayıflığından kaynaklanmaz. “Ben kendimi kontrol edebilirim”, “Ben güçlüyüm”, “Arada bir madde kullanmak bana zarar vermez” vb. düşüncelerin gerçekte hiçbir anlamı yoktur. Genç, yaşlı, zengin, fakir veya eğitim ayrımı olmaksızın herkes madde bağımlısı olma riski taşır.
