Լիբանանահայ դպրոցները վերամուտի շեմին

Հաւանաբար ամբողջ աշխարհի համար աննախադէպ խնդիրներու պատճառ դարձած պսակաձեւ ժահրի համավարակը իր բացասական հետեւանքները իր բացասական հետեւանքները բեռցուց նաեւ սփիւռքահայ դպրոցին վրայ։ Համացանցի մէջ հանդիպելով լիբանանահայ դպրոցներու խնդիրներու մասին Վարուժ Թէնպէլեանի յօդուածին ինքնաբերաբար զուգահեռներ կազմեցինք նաեւ պոլսահայ կրթական կեանքի խնդիրներուն հետ։
Ստորեւ որոշ կրճատումներով մեր ընթեցողներու ուշադրութեան կը յանձնենք այս խիստ կարեւոր եւ այժմէական յօդուածը։

ՎԱՐՈՒԺ ԹԷՆՊԷԼԵԱՆ

(Տարբերակ21)

Օգոստոս 3, 2021

Լի­բա­նա­­­­նի մէջ, հայ դպրո­­­­­ցը, նաեւ բո­­­­­լոր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը կը դի­­­­­մագ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւեն գո­­­­­յու­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նական տագ­­­­­նապ մը։ Տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պը իր գո­­­­­յու­­­­­թիւնը զգա­­­­­լի սկսած էր դարձնել ելեւմտա­­­­­կան վեր­­­­­ջին սուր տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէն եւ լի­­­­­բանա­­­­­նեան թղթադ­­­­­րամ գա­­­­­հավի­­­­­ժու­­­­­մէն առաջ, երբ տնտե­­­­­սական նա­­­­­հան­­­­­ջի նա­­­­­խան­­­­­շաններ սկսած էին ի յայտ գալ՝ պատ­­­­­ճառ դառ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­թիւ ծնող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու գոր­­­­­ծազրկու­­­­­թեան։ Տնտե­­­­­սական տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պին վրայ հե­­­­­տագա­­­­­յին եկան բար­­­­­դո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւելու Covid-19-ի եւ 4 Օգոս­­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սին՝ Պէյ­­­­­րութի նա­­­­­ւահան­­­­­գիստի պայ­­­­­թումին ստեղ­­­­­ծած բա­­­­­զում դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րը։

Մեր հե­­­­­տաքննա­­­­­կան այս յօ­­­­­դուա­­­­­ծին նպա­­­­­տակն է խօ­­­­­սիլ հայ դպրո­­­­­ցի դի­­­­­մագ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պին մա­­­­­սին, նշել անոր տուն տո­­­­­ւող պատ­­­­­ճառնե­­­­­րը, ընդգծել իս­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան առօ­­­­­րեայ դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րը, նիւ­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան ապա­­­­­հովե­­­­­լու տաղ­­­­­տուկը, պիւտճէ հա­­­­­ւասա­­­­­րակշռե­­­­­լու կա­­­­­րելիու­­­­­թիւնը, օժան­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­­թեան կա­­­­­րիքը, ծնող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու մաս­­­­­նակցու­­­­­թեան պատ­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Կարճ. խօ­­­­­սիլ բո­­­­­լոր դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րուն մա­­­­­սին եւ զա­­­­­նոնք սե­­­­­փակա­­­­­նու­­­­­թիւնը դարձնել ըն­­­­­թերցող լայն հա­­­­­սարա­­­­­կու­­­­­թեան Լի­­­­­բանա­­­­­նի թէ սփիւռքի տար­­­­­բեր գա­­­­­ղութնե­­­­­րուն մէջ։

Ստոյգ թի­­­­­ւեր չկան, սա­­­­­կայն կ՚են­­­­­թադրո­­­­­ւի, որ շուրջ 5500 աշա­­­­­կերտներ կը յա­­­­­ճախեն հայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան 18 վար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան­­­­­ներ։ Մեր այս աշա­­­­­կերտնե­­­­­րուն ճա­­­­­կատա­­­­­գիրը խնդրոյ առար­­­­­կայ է այ­­­­­սօր։ Տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պը մեծ է, իսկ լուծման հե­­­­­ռան­­­­­կարնե­­­­­րը հա­­­­­մազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին ճիգ կը պա­­­­­հան­­­­­ջեն։

Լի­­­­­բանա­­­­­նի մէջ տնտե­­­­­սական տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պի ազ­­­­­դանշան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը սկսած էին ի յայտ գալ 17 Հոկ­­­­­տեմբեր 2019-էն առաջ, որ սկզբնա­­­­­կէտը կը նկա­­­­­տուի յա­­­­­ջոր­­­­­դող ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րային պոռթկումնե­­­­­րուն։ Covid-19-ի բռնկու­­­­­մին առըն­­­­­թեր զար­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող այս շար­­­­­ժումնե­­­­­րը, որոնք ճամ­­­­­բա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ներու փակ­­­­­ման ոճը նաեւ որ­­­­­դեգրած էին, առ­­­­­ցանց ու­­­­­սուցման ձե­­­­­ւը դար­­­­­ձուցին պար­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­դիր՝ զու­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հեռ անոր հա­­­­­մաշ­­­­­խարհա­­­­­յին որ­­­­­դեգրու­­­­­մին։

Առ­­­­­ցանց դա­­­­­սաւան­­­­­դումը դար­­­­­ձաւ կրթա­­­­­կան-դաս­­­­­տիարակ­­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան եղա­­­­­նակ, բայց նաեւ ան­­­­­կէ առաջ ար­­­­­հեստա­­­­­գիտա­­­­­կան մար­­­­­տահրա­­­­­ւէր մը, որ կա­­­­­րելի էր արա­­­­­գօրէն լու­­­­­ծել։

Ար­­­­­հեստա­­­­­գիտա­­­­­կան հար­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն լու­­­­­ծումը եղած է դիւ­­­­­րին, սա­­­­­կայն առ­­­­­ցանց դա­­­­­սաւան­­­­­դումը ստեղ­­­­­ծած է կրթա­­­­­կան-դաս­­­­­տիարակ­­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան նոր իրա­­­­­վիճակ մը, որուն գնահ­­­­­տումը ցարդ կը դրսե­­­­­ւորէ աւե­­­­­լի ժխտա­­­­­կան քան դրա­­­­­կան ար­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յայ­­­­­տութիւններ։

Առ­­­­­ցանցի կարգ մը դրա­­­­­կան երես­­­­­ներ կը նշմա­­­­­րուին երկրոր­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կանի դա­­­­­սարան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու պա­­­­­րագա­­­­­յին։

Բայց այլ տեղ, գի­­­­­տելի­­­­­քէն ան­­­­­դին, աշա­­­­­կերտներն ալ ու­­­­­նին իրենց նա­­­­­խասի­­­­­րու­­­­­թիւնը կամ գնա­­­­­հատան­­­­­քը առ­­­­­ցանց դա­­­­­սաւան­­­­­դութեան մա­­­­­սին։

Մեր տնօ­­­­­րէն­­­­­ներն ու ընդհան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս կրթա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը կը նա­­­­­խընտրեն ֆի­­­­­զիքա­­­­­կան ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յու­­­­­թեամբ դա­­­­­սաւան­­­­­դութիւ­­­­­նը, բայց ար­­­­­դեօք, մաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւորա­­­­­բար Covid-19 հա­­­­­մաճա­­­­­րակին են­­­­­թադրեալ աւար­­­­­տէն ետք, տնտե­­­­­սապէս տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պահար Լի­­­­­բանա­­­­­նի մէջ կա­­­­­րելի պի­­­­­տի ըլ­­­­­լա՞յ մօ­­­­­տիկ ապա­­­­­գային վե­­­­­րաբա­­­­­նալ դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը…։

Հա­­­­­մաճա­­­­­րակը, տնտե­­­­­սական դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րը, առա­­­­­ւել 4 Օգոս­­­­­տոտսի պայ­­­­­թումը աղէ­­­­­տալի վի­­­­­ճակ մը ստեղ­­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցին երկրին մէջ։ Իսկ լի­­­­­բանա­­­­­նեան թղթադ­­­­­րամ ար­­­­­ժէ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քին ան­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խադէպ գա­­­­­հավի­­­­­ժու­­­­­մը այլ ելք չէր ձգեր մեր հա­­­­­մայնքա­­­­­յին թէ քա­­­­­ղաքա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն, բա­­­­­ցի մի­­­­­ջամ­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լէ ու մեր ծնող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն բե­­­­­ռը առա­­­­­ւելա­­­­­գոյնս թե­­­­­թեւցնե­­­­­լու մի­­­­­ջոց­­­­­ներ որո­­­­­նելէ։ Մեր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն մէկ մա­­­­­սը անվճար յայ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րարո­­­­­ւեցաւ, իսկ ու­­­­­րիշներ մաս­­­­­նակցու­­­­­թեան սա­­­­­կեր ճշդե­­­­­ցին, բայց ոչ մէկ ծնող­­­­­քի կամ աշա­­­­­կեր­­­­­տի դժգո­­­­­հելու առիթ­­­­­ներ ստեղ­­­­­ծո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւեցան։ Բայց թէ մեր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն պիւտճէ­­­­­ները ինչպէ՞ս կը գո­­­­­յանան՝ այլ հարց է ան։ Մեր կրթա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, բո­­­­­լորը կը խոս­­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վանին, որ ընդհան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս բա­­­­­րերար­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու տրա­­­­­մադ­­­­­րած, եւ այս օրե­­­­­րուն ժո­­­­­ղովրդայ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցած՝ ֆրէշ տո­­­­­լարն է միայն կ՚օգ­­­­­նէ թե­­­­­թեւցնե­­­­­լու կրթա­­­­­կան մեր հաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տու­­­­­թիւննե­­­­­րու բե­­­­­ռը։

Լի­­­­­բանա­­­­­նի մէջ տի­­­­­րող տնտե­­­­­սական ծանր կա­­­­­ցու­­­­­թեան ահա­­­­­ւորու­­­­­թեան նշու­­­­­մը եր­­­­­բեմն զար­­­­­մանքով կը դի­­­­­տուի շա­­­­­տերու կող­­­­­մէ։

Այս թո­­­­­հու­­­­­բո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հին մէջ կ՚ապ­­­­­րին նաեւ մեր ու­­­­­սուցիչ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Մեր տնօ­­­­­րէն­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն եւ կրթա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն ցու­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բերած հո­­­­­գատար վե­­­­­րաբե­­­­­րու­­­­­մը իս­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս խրա­­­­­խու­­­­­սիչ է, թէեւ անոնք ալ կ’ըն­­­­­դունին, որ բա­­­­­ւարար չէ եւ աւե­­­­­լի պէտք է կա­­­­­տարել մեր ու­­­­­սուցիչ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն հա­­­­­մար, որոնք թէ՛ սիւ­­­­­ներն են մեր կրթա­­­­­կան-դաս­­­­­տիարակ­­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան հա­­­­­մակար­­­­­գին, եւ թէ միաժա­­­­­մանակ իրենց կար­­­­­գին ծնող­­­­­ներ են՝ իրենց ապ­­­­­րուստի առօ­­­­­րեայ հո­­­­­գերով եւ մտա­­­­­հոգ իրենց զա­­­­­ւակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն ապա­­­­­գայով։ Մեր հե­­­­­տաքննա­­­­­կան այս յօ­­­­­դուա­­­­­ծի շրջա­­­­­գիծին մէջ, ու­­­­­զե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցինք նաեւ լսել մեր ու­­­­­սուցիչ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն կար­­­­­ծիքնե­­­­­րը, բայց ընդհան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պեցանք մեր­­­­­ժո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղական կամ խու­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­փողա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խաննե­­­­­րու։ Այս հանգրո­­­­­ւանին զայն կը կա­­­­­պենք ընդհան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս մեր իրա­­­­­կանու­­­­­թեան մէջ հրա­­­­­պարա­­­­­կային յայ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­­թիւններ կա­­­­­տարե­­­­­լու մշա­­­­­կոյ­­­­­թի մը բա­­­­­ցակա­­­­­յու­­­­­թեան կամ վար­­­­­ժութեան չգո­­­­­յու­­­­­թեան։

Նախ մեր հար­­­­­ցումնե­­­­­րուն պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նած պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը հաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեցին, որ բո­­­­­լոր վար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն մէջ ալ, մեր ու­­­­­սուցիչ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ան­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­փան ստա­­­­­ցած են իրենց ամ­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ պի­­­­­տի շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեն ստա­­­­­նալ յա­­­­­ռաջի­­­­­կայ տա­­­­­րի։ Աւե­­­­­լին, բո­­­­­լորը կը ծրագ­­­­­րեն մի­­­­­ջոց չխնա­­­­­յել եւ ան­­­­­պայման ձե­­­­­ւեր գտնել բա­­­­­րելա­­­­­ւելու հայ ու­­­­­սուցի­­­­­չին տնտե­­­­­սական վի­­­­­ճակը։ Ազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին վար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու պա­­­­­րագա­­­­­յին, «Ազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին ու­­­­­սումնա­­­­­կան խոր­­­­­հուրդը որո­­­­­շեց 2017-ի պե­­­­­տական յետ­­­­­նեալ բո­­­­­լոր յա­­­­­ւելումնե­­­­­րը վճա­­­­­րել մեր ու­­­­­սուցիչ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն։ Չորս տա­­­­­րուան յետ­­­­­նեալ գու­­­­­մարնե­­­­­րը պի­­­­­տի վճա­­­­­րուին։ Նաեւ՝ ու­­­­­սուցչա­­­­­կան կազ­­­­­մե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն եւ պաշ­­­­­տօ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէու­­­­­թեան, յա­­­­­ռաջի­­­­­կայ տա­­­­­րուան ամ­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը 25 առ հա­­­­­րիւ­­­­­րով պի­­­­­տի աւել­­­­­նան», ըսաւ Աւա­­­­­գեան՝ աւելցնե­­­­­լով, որ այլ քայլ մը կրնայ ըլ­­­­­լալ պար­­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րաբար պո­­­­­նիւս տա­­­­­լու դրու­­­­­թիւնը։ իր կար­­­­­գին Գա­­­­­լուստ յայտնեց, որ «եթէ մենք պի­­­­­տի պա­­­­­հենք մա­­­­­կար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կը մեր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն, այս աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տավար­­­­­ձե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րով կա­­­­­րելի չէ շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կել։ Եթէ վա­­­­­ղը ու­­­­­սուցիչ մը գայ եւ ըսէ. ես կէ­­­­­սօրէ ետք ստի­­­­­պուած եմ ու­­­­­րիշ գործ աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տելու, որ­­­­­պէսզի զա­­­­­ւակիս կա­­­­­թը ապա­­­­­հովեմ, տանս վարձքը ապա­­­­­հովեմ, կրնա՞մ ար­­­­­գելք հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սանալ»։ Պրն. Գա­­­­­լուստ իր կար­­­­­գին հա­­­­­մաձայն է պո­­­­­նիւ­­­­­սի դրու­­­­­թեան եւ կոչ ուղղեց ղե­­­­­կավա­­­­­րու­­­­­թիւննե­­­­­րու, պատ­­­­­կան մար­­­­­միննե­­­­­րու՝ ձեռք ձեռ­­­­­քի տա­­­­­լով ֆրէշ տո­­­­­լարով եկա­­­­­մուտներ ապա­­­­­հովե­­­­­լու հայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան թէ ոչ հայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան աղ­­­­­բիւրնե­­­­­րէ։ Նոյն տրա­­­­­մադ­­­­­րութեան մէջ է ՀԲԸ Միու­­­­­թեան Լի­­­­­բանա­­­­­նի Վար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու Տնօ­­­­­րէնը՝ Պրն. Վա­­­­­սիլեանը։ «Եկող օրե­­­­­րուն, կը յու­­­­­սանք յա­­­­­ւելեալ յատ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցումներ կա­­­­­տարել ու­­­­­սուցիչ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն։ Ղե­­­­­կավար­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը պէտք է անդրա­­­­­դառ­­­­­նան, բա­­­­­րերար­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը պէտք է անդրա­­­­­դառ­­­­­նան, թէ ու­­­­­սուցի­­­­­չին վի­­­­­ճակը որ­­­­­քան ծանր է այս օրե­­­­­րուն, եւ պէտք է ար­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տական լու­­­­­ծումնե­­­­­րու մա­­­­­սին մտա­­­­­ծուի», ընդգծեց ան։

Նոյն մթնո­­­­­լոր­­­­­տը կը տի­­­­­րէ նաեւ Հայ Աւե­­­­­տարա­­­­­նական Շամ­­­­­լեան-Թա­­­­­թիկեան Երկրոր­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան Վար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րանին մէջ։

Ան­­­­­ցեալ տա­­­­­րեշրջա­­­­­նը առ­­­­­ցանց դա­­­­­սաւան­­­­­դումի տա­­­­­րի մը եղաւ գլխա­­­­­ւորա­­­­­բար Covid-19-ի հա­­­­­մաճա­­­­­րակին պատ­­­­­ճա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռով։ Ամիս­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէ ի վեր տե­­­­­ղի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող պա­­­­­տուաս­­­­­տումնե­­­­­րը կը խոս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նան հա­­­­­ւաքա­­­­­կան ախ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մեր­­­­­ժութիւն ստեղ­­­­­ծել, եւ առ այդ՝ բնա­­­­­կան վե­­­­­րամուտ մը ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նալ։

Բայց բնա­­­­­կան վե­­­­­րամու­­­­­տի մը հա­­­­­ւանա­­­­­կանու­­­­­թիւնը կը թո­­­­­ւի շատ աղօտ հե­­­­­ռան­­­­­կար մը ըլ­­­­­լալ՝ ոչ որով­­­­­հե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեւ Covid-19-ի տար­­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ներ սկսած են ի յայտ գալ, այլ որով­­­­­հե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեւ առ­­­­­ցանց դա­­­­­սաւան­­­­­դումը կամ խառն՝ առ­­­­­ցանց եւ ֆի­­­­­զիքա­­­­­կան ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յու­­­­­թեամբ մը դրու­­­­­թիւն մը աւե­­­­­լի խնա­­­­­յողա­­­­­կան կրնայ ըլ­­­­­լալ մեր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն հա­­­­­մար։

Մեր հար­­­­­ցումնե­­­­­րուն պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նող չորս դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը գրե­­­­­թէ ու­­­­­նէին նոյն պատ­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րացումնե­­­­­րը։ Անոնք կը գի­­­­­տակ­­­­­ցէին թէ Ֆի­­­­­զիքա­­­­­կան ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յու­­­­­թեամբ ըլ­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու պա­­­­­րագա­­­­­յին, մեր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն ծախ­­­­­սե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը պի­­­­­տի բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պատ­­­­­կո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւին եր­­­­­կու կամ երեք ան­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մով։

Նկա­­­­­տի առ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով հան­­­­­դերձ մեր ծնող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն տնտե­­­­­սական դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րը, մեր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը յա­­­­­ռաջի­­­­­կայ տա­­­­­րուան հա­­­­­մար ի մտի ու­­­­­նին ծնո­­­­­ղային մաս­­­­­նակցու­­­­­թեան տար­­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ներ։ Ազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին Ու­­­­­սումնա­­­­­կան Խոր­­­­­հուրդը յա­­­­­ռաջի­­­­­կայ տա­­­­­րուան հա­­­­­մար կը մտա­­­­­ծէ առ­­­­­նո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւազն մուտք եւ զա­­­­­նազանք գան­­­­­ձել։ ՀԲԸ Միու­­­­­թեան Լի­­­­­բանա­­­­­նի Վար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու Տնօ­­­­­րէն Պրն. Վա­­­­­սիլեան գալ տա­­­­­րուան հա­­­­­մար կ՚առա­­­­­ջադ­­­­­րէ նկա­­­­­տի առ­­­­­նել վճա­­­­­րելու կա­­­­­րողու­­­­­թիւն ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու պա­­­­­րագան։ «Կան ծնող­­­­­ներ, որոնք հան­­­­­գիստ են եկա­­­­­մու­­­­­տով, ին­­­­­չո՞ւ հա­­­­­մար պէտք չէ վճա­­­­­րեն», ըսաւ ան։

Լի­­­­­բանա­­­­­նահայ դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն դի­­­­­մագ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պը շատ մեծ է, եւ գո­­­­­հու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­­թեամբ նշմա­­­­­րեցինք, որ պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ոչ մէկ ճիգ կը խնա­­­­­յեն իրենց դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը այս աղէ­­­­­տէն նո­­­­­ւազա­­­­­գոյն վնաս­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րով դուրս բե­­­­­րելու հա­­­­­մար։ Անոնք կը հա­­­­­ւատան, որ տագ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պին յաղ­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հարու­­­­­մը տե­­­­­ղական ու­­­­­ժե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն վեր է եւ հա­­­­­մազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին, հա­­­­­մաս­­­­­փիւռքեան ճիգ կը պա­­­­­հան­­­­­ջէ։

Մեր հար­­­­­ցումնե­­­­­րուն պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նող կրթա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը՝ բո­­­­­լորը կը հա­­­­­ւատան, որ լի­­­­­բանա­­­­­նահայ դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու կան­­­­­գուն պահ­­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­­մը կա­­­­­րեւոր է ամ­­­­­բողջ սփիւռքին հա­­­­­նար, որով­­­­­հե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեւ իր բո­­­­­լոր դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րով, Լի­­­­­բանան միակ տեղն է՝ իրեն յա­­­­­տուկ քա­­­­­ղաքա­­­­­կան, ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րային, ժո­­­­­ղովրդագ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան, պայ­­­­­մաննե­­­­­րու բե­­­­­րու­­­­­մով, որ կրնայ տա­­­­­կաւին մար­­­­­դուժ տրա­­­­­մադ­­­­­րել ամ­­­­­բողջ սփիւռքին՝ միաժա­­­­­մանակ գո­­­­­հաց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով իր ներ­­­­­քին կա­­­­­րիք­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Բայց երբ հարց տո­­­­­ւինք այս աղէ­­­­­տէն նաեւ կրթա­­­­­կան պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու միաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան ճի­­­­­գերով դուրս գա­­­­­լու կա­­­­­րելիու­­­­­թեան մա­­­­­սին, մեր կարգ մը տնօ­­­­­րէն­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ան­­­­­կեղծ եղան ըսե­­­­­լու, որ գործնա­­­­­կան եւ իրա­­­­­պաշտ չեն նկա­­­­­տեր կրթա­­­­­կան մար­­­­­զին մտա­­­­­հոգու­­­­­թիւննե­­­­­րը միացեալ մար­­­­­մի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նով մը հե­­­­­տապնդե­­­­­լու ձե­­­­­ւակեր­­­­­պում մը։

Լի­­­­­բանա­­­­­նահա­­­­­յու­­­­­թեան եւ անոր կրթա­­­­­կան հաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տու­­­­­թիւննե­­­­­րուն դի­­­­­մագ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած աղէ­­­­­տը մէծ է եւ բե­­­­­ռը ծանր՝ մա­­­­­նաւանդ լի­­­­­բանա­­­­­նեան թղթադ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մի ան­­­­­հա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մեմատ գա­­­­­հավի­­­­­ժու­­­­­մին հե­­­­­տեւան­­­­­քով։ Դրա­­­­­մական այս աղէ­­­­­տը սա­­­­­կայն, կրնայ դիւ­­­­­րացնել ար­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քին օժան­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­­թիւննե­­­­­րու հոս­­­­­քը՝ մա­­­­­նաւանդ երբ նկա­­­­­տի առ­­­­­նենք, որ ֆրէշ տո­­­­­լար ըսո­­­­­ւած դրու­­­­­թեամբ, դուրսէն առա­­­­­քուած գու­­­­­մարներ հրաշքներ կրնան գոր­­­­­ծել Լի­­­­­բանա­­­­­նահա­­­­­յու­­­­­թեան հա­­­­­մար։ Այս ուղղու­­­­­թեամբ, ար­­­­­դէն իսկ իւ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քան­­­­­չիւր դպրոց կամ մար­­­­­մին գնա­­­­­հատե­­­­­լի աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տանք կը տա­­­­­նի, բայց կա­­­­­րիքը մեծ է, իսկ մի­­­­­ջոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը՝ սահ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նափակ։ Հա­­­­­մաս­­­­­փիւռքեան, հա­­­­­մազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին օժան­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­­թեան անհրա­­­­­ժեշ­­­­­տութիւ­­­­­նը կը զգա­­­­­ցուի։

Կը մնայ յու­­­­­սալ, որ լի­­­­­բանա­­­­­նահա­­­­­յու­­­­­թեան եւ հոն գոր­­­­­ծող կրթօ­­­­­ճախ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու առա­­­­­քելու­­­­­թեան հա­­­­­ւատա­­­­­ցող հա­­­­­յեր՝ ի սփիւռս աշ­­­­­խարհի, եւ որոնց թի­­­­­ւը քիչ չէ, գի­­­­­տակ­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բար բա­­­­­նան իրենց քսակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ կա­­­­­զամա­­­­­կեր­­­­­պո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած շրջա­­­­­գիծի մը մէջ սա­­­­­տար հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սանան այս գա­­­­­ղու­­­­­թի վե­­­­­րականգնու­մին։