Küresel ısınma yüzde 95 insan kaynaklı

*CEREN SOLAK

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin Eylül 2013 ve Kasım 2014 tarihleri arasında dört parça halinde yayımlanması beklenen 5. Değerlendirme Raporu’nun taslak çalışması basına sızdı. Raporda sera gazı salımı, iklim değişikliği, kuraklık, yükselen deniz seviyesi, kasırgalar ve benzeri doğa olayları ile ilgili birçok çarpıcı bulgu ve senaryo mevcut. En çok konuşulacak sonuçlardan biri ise raporun küresel ısınmanın sebebinin insan ve insan kaynaklı eylemler olduğunun yüzde 95 oranında kanıtlanmış olması olacak.

Önceleri küresel ısınma diye bir şey olmadığını iddia edenler, zamanla küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkilerini gördükçe “evet, küresel ısınma diye bir şey var ama sebebi insan değil, dünyanın döngülerinden biri” dese de, yapılan çalışmalar her geçen gün sebebin insan olduğunu daha da açık bir şekilde ortaya koyuyor. Çok yakında, belki de bu rapordan sonra dünya döngüsü iddiası da tüm geçerliliğini yitirecek.

Önemli bir dönüm noktası olarak kabul edebileceğimiz Sanayi Devrimi’nden bu yana sıcaklık 0,8°C ve sera gazı salımı ise yüzde 41 oranında artış gösterdi; iki verideki artış eğilimi aynen devam ederse bu oranın çok kısa bir süre içinde ikiye katlanması bekleniyor.

Yaklaşık 200 hükümet küresel ısınmayı 2°C’nin altında tutmak için anlaşmıştı, zira 2°C’nin üzerindeki artışlarda kuraklık, canlı türlerinin yok olması, seller ve hızla artan deniz seviyesi gibi tehlikeli olayların kontrol altına alınamayacağı, hatta adaların ve kıyı şeritlerinin tamamen sular altında kalacağı öngörülüyor. 2007 yılında elimizde olan imkânlardan çok daha gelişmiş bir modelleme teknolojisi kullanılarak yapılan çalışmalar, küresel sıcaklıkta 1°C ile 5°C arasında artış olacağını gösteriyor, hem alt hem de üst limiti ile 2007’de verilenden daha geniş bir aralık bu.

Deniz seviyesinde yükselmenin maliyeti ağır olacak

İklim değişikliği ile ilgili bölgesel öngörülerin ve risk değerlendirmelerinin yeterince yapılmıyor olması, 2007’den beri pek fazla gelişme kaydedilmemesinin en büyük sebebi olarak görülüyor. 2007’de yayımlanan raporda, artan sera gazı salımının insan faktöründen kaynaklandığı ve sıcaklık dalgalarına sebep olduğu belirtilmişti. Bu seneki raporda insan ve insan aktivitelerinin kuraklıkların artışına olan etkisi de inceleniyor. Raporda ele alınan bir başka önemli konu ise sera gazı salımının her geçen gün hızla artıyor olmasına rağmen 1998’den bu yana küresel ısınmayı yansıtan değerlerde daha yavaş bir artışın görülmesi. Aslında bu durum sadece dünya yüzeyindeki hava sıcaklığı değerlerine bakıldığında doğru. Bu da ısınmanın biriktiği yerlerin oldukça küçük bir bölümü… İklimbilimciler bu yavaşlamanın sebebinin hava koşullarındaki değişiklikler ve enerjinin dünya yüzeyine ulaşmasını etkileyen başka faktörler olduğunu düşünüyor. Volkanik patlamalar sonucunda atmosfere beklenenden çok daha fazla miktarda kül saçılması (kül güneş ışığını engelliyor), 11 yıllık solar döngüsünde güneşten gelen ısının azalması, dünyaya ulaşan ısının okyanuslar tarafından daha fazla emilmesi ya da iklimin sera gazlarına karşı beklenenden daha dayanıklı olması ihtimali gibi.

5. Değerlendirme Raporu deniz seviyesinin yükselmesi ile ilgili değişik senaryolar sunuyor. Bu senaryoların en iyimser olanı (geçtiğimiz yüzyıldaki 20 cm’lik bir yükselmeye dayanarak) deniz seviyesinin bu yüzyılda 25 cm yükselmesi. Fakat salımlar bu hızla devam ederse, 2100 yılına kadar yaklaşık 53 cm’lik bir artış olacağı düşünülüyor. Tabii ki bu rakamı bile fazla iyimser bulan başka çalışmalar var, bazı iklimcilere göre 2100’e kadar deniz seviyesindeki artış 2 metreye ulaşacak.

‘Nature Climate Change’ dergisi tarafından geçtiğimiz günlerde yayınlanan bir çalışmada, 2050’ye kadar gerçekleşmesi beklenen deniz seviyesindeki 40 cm’lik artış sonucu 136 kıyı şehrindemeydana gelecek sellerden kaynaklanacak toplam maliyetinin 1 trilyon dolara ulaşacağı öngörülüyor. Deniz seviyesindeki yükseliş sadece New York, Londra, Şangay, Venedik, Sidney, Miami, New Orleans gibi güzel kıyı şehirleri ve adalar için değil, bütün dünya için oldukça ciddi bir tehdit oluşturuyor.

Her şeye rağmen iyimser senaryoda, hükümetlerin daha sıkı kanunlar ve daha ciddi yaptırımlar uygulaması ile küresel ısınma iyice yavaşlatılıp, deniz seviyesinin yükselişi, kuraklık, birçok insanın ölümüne sebep olan kasırga, sel gibi doğal afetlerin önüne geçmek, en azından başedilebilir boyutlarda tutmak hâlâ mümkün.

(*Çevre Mühendisi ve Enerji Yöneticisi)