Kemal Can: MHP’nin oy oranı daha yüksek olabilirdi
MHP'nin seçimde aldığı sonucu nasıl değerlendiriyorsunuz?
7 Haziran'da MHP bir önceki genel seçime göre toplam oy oranını yaklaşık yüzde 25 büyüttü. 5,5 milyon olan oyunu da 7,5 milyona taşıdı. Tabloya biraz daha yakından bakıldığında; MHP'nin ‘asıl coğrafyası’ diyebileceğimiz İç Anadolu ve İç Ege'de artış oranı yüzde 30'lara yaklaşıyor. MHP'nin son derece ‘zayıf’ kampanyasına rağmen ‘Selçuklu Coğrafyası’nda AKP'den kaçan oyların çok büyük bir bölümünü topladığı anlaşılıyor. Bazı araştırmalar, MHP'nin seçimden bir iki ay önce, bu seviyenin bir iki puan üstünde olduğunu söylüyor. Açıkcası ben de benzer düşünüyorum. MHP seçimin son ayına kadar şimdi aldığı oyun en az bir puan daha üzerindeydi (bu da neredeyse 1999'da aldığı olağanüstü sonuca yeniden çok yaklaştığı anlamına gelir). Bunun en en önemli nedeni, MHP'yi yükselten asıl dinamik olan ‘çözüm karşıtlığı’ (ve dolayısıyla HDP karşıtlığı) dinamiğinin AKP tarafından üstlenilmiş olması. Ayrıca, ‘kaos, HDP gelecek’ ve ‘dindarlar kazandıklarını kaybedecek’ gibi vehimlerin MHP seçmeni üzerinde daha etkili olması da işaret edilebilir.
MHP'nin İstanbul'da dördüncü parti olmasını nasıl değerlendirmek mümkün?
MHP'nin İstanbul'da dördüncü parti olması, HDP'nin olağanüstü sıçramasıyla ilgili aslında. Çünkü, MHP bir önceki seçime göre oylarını 650 binden 1 milyon'un üzerine çıkartarak oy artış oranında Türkiye ortalamasını yakalamış görünüyor. Hatta, 7 Haziran'da İstanbul'da yakaladığı yüzde 11 oy oranı 1999 seçiminde İstanbul'daki yüzde 10 seviyesinin bile üzerinde. Diğer taraftan, genel artış oranları açısından bakıldığında metropollerde ‘özel’ bir yükseliş görülmüyor. Özeltersek, 1990'larda olduğu gibi MHP'nin oy coğrafyasında bir değişme yok, yani MHP'nin oy tabanı profili bildiğimiz gibi.
Bahçeli ilk açıklamasında kesinlikle koalisyon yapmayacaklarını söyledi. Ciddiye alınır bir açıklama mı bu?
Seçimden çıkan sonuçların MHP'ye kilit bir rol yarattığı ortada. Çeşitli koalisyon seçeneklerinde de, farklı muhalefet bileşimlerinde de önemli bir pozisyonda duruyor. Bütün bu çeşitlilik ve hamle avantajları önünde dururken ve hem imkân bazı tuzaklar da yaratırken, hızlı karar almasıyla ve ataklığıyla tanımadığımız Bahçeli'nin ihtiyatlı ve mesafeli duruşu da anlaşılabilir.
Seçeneklere hızla bakarsak, AKP – MHP koalisyonu, partilerin taban ve kadrolarına en kolay anlatabilecekleri ihtimal gibi duruyor. Zaten AKP içinden bir çevre bunu hızla ısıtmaya başladı. Bu seçeneğin MHP açısından en büyük sakıncası elbette AKP'nin geçmişine bulaştırılmak. İkinci ve belki daha önemli bir sakınca ise, benzer partilerin koalisyonunda küçük olanın her zaman zararlı çıktığı gerçeği. Çünkü, olası bir başarıdan büyük ortak daha çok nasiplenirken, başarısızlık durumlarında da küçük ortağın payına ‘ayak bağı’ olma faturası düşüyor. Bu seçeneğin karşısında, sağ oy bloğunun ana muhalefet partisi olarak, durduğu yerde güç kazanmaya devam etmek gibi bir imkân bulunuyor.
AKP'yi dışarda bırakacak koalisyon veya ‘dışardan destek’ seçenekleri de MHP için kendi seçmeni ve olası ‘yayılma alanı’ için biraz izah zorlukları içeriyor. AKP'nin muhalefet olduğu bir tabloda ‘bunlar’ parantezinin içinde kalmak MHP için uzun süre tahammülü zor bir durum.
Bütün bu karmaşık tabloda dikkate alınması gereken bir başka parametre de, sağ kitle partilerinin çok uzun süre iktidar teması olmaksızın yaşamasının zorluğu. MHP kadroları bütün siyasi maliyetlerine rağmen 1970'lerdeki MC hükümetleri ile 1990'lardaki ‘örtülü’ ve açık iktidar ortaklıklarının orta ve uzun vadede ‘kitle partisi’ olarak büyümeye katkılarını çok iyi bilir.
Son olarak, ‘aşırı erken seçim’ olasılığının en çok zarar vereceği partinin de MHP olabileceğini ekleyelim. Çünkü, sağ seçmen bloğu bu seçim sonuçlarını gördükten sonra büyük partide toplanma eğilimi göstermesi yüksek olasılıktır.
