Karşılaştırmalı seçim anketinden: Ekonomik kriz büyüdü, demokrasi sorunları artıyor
Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ali Çarkoğlu ve Yrd. Doç. Dr. Selim Erdem Aytaç ile Ohio Eyalet Üniversitesi’nde Doç. Dr. Erik Nisbet tarafından hazırlanan Haziran 2015 Seçimleri Türkiye Kamuoyu Dinamikleri Araştırması tamamlandı. Saha çalışmaları Frekans Araştırma tarafından 19 Mart – 26 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilen araştırmada 49 ilde 2201 katılımcı ile yüz yüze görüşüldü.
2011’deki genel seçim sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak değerlendirilen sonuçlar şöyle:
- Son bir yılda ‘ekonomi kötüye gidiyor’ diyenlerin oranı %30’dan %48’e yükseldi.
- Türkiye’nin en önemli iki sorunu %39 ile işsizlik, %13 ile ekonomik kriz. Ekonomik krizden bahsedenlerin oranı 2011’e göre 2 kat arttı.
- Türkiye’de ifade özgürlüğü sorunu olduğuna inananların oranı 2011’de yüzde 44’den 2015’te yüzde 56’ya yükseldi.
- Türkiye’nin başkanlık sistemiyle daha iyi yönetileceğini düşünenlerin oranı AKP içinde yüzde 43’ken, tüm seçmenler içinde yüzde 27.
Anayasa
- Seçmenlerin %60’ı Türkiye’nin yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu ifade etti. Bu oran HDP’li seçmenler için %80 düzeyine kadar ulaştı. Seçmenlerin yaklaşık üçte ikisi (66%) yeni anayasa için iktidar ve muhalefet partilerinin anlaşması gerektiğini düşünüyor.
Kürt sorunu
- Kürt sorunu tartışmalarında, çözüm için yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesi, Anayasa’daki vatandaşlık tanımının daha kapsayıcı hale getirilmesi, genel af, kamu kuruluşlarında Türkçe dışında hizmet verilmesi ve ilköğretimin Türkçe dışında dillerde de yapılabilmesi gibi önerilere destek %50’nin altında.
Seçmenlerin yaklaşık %60’ı Kürt siyasi hareketinin nihai hedefinin bağımsız bir devlet kurmak olduğunu düşünüyor, bu oran HDP’li seçmenlerde ise sadece yüzde 33 seviyesinde.
Seçim güvenliği
- Seçim güvenliği konusunda da kutuplaşma yaşanıyor. AKP seçmenlerinin %78’i sandık oy sayımlarının doğru yapılacağına inandığını belirtirken, bu oran muhalefet partileri seçmenleri arasında %23’e düştü.
AKP’nin icraatları
- 2011’e göre başarılı görülen alanlar: Türban ve başörtüsü sorunu, sağlık hizmetleri, kentsel dönüşüm, terörün azaltılması.
- 2011’e göre başarısız görülen alanlar: Yoksulluğun azaltılması, Kuzey Irak ve Suriye politikası, rüşvet ve yolsuzluk, ekonomik büyüme, AB üyeliği, barış süreci, işsizlik, hukukun üstünlüğü, kadın hakları, çevre koruma, eğitim
Ali Çarkoğlu, anket bulgularıyla ilgili yaptığı yorumlamada seçmenler için en büyük sorununun ekonomik olduğunu belirterek, “Bazı sorunları çözmede AKP’nin halen muhalefet partilerine göre daha yetkin görüldüğünü, fakat 2007 ve 2011 seçimleri ve bugünü 2007 ve 2011 seçimleri ile bugünü karşılaştırıldığında seçmenlerin CHP ve MHP’yi Türkiye’nin sorunlarını çözmede belirgin derecede daha yetkin gördüklerini” belirtti.
Çarkoğlu, demokrasinin işleyişinden memnun olmayanların oranının yüzde 45 olduğunu ifade ederek 2015 itibariyle ifade özgürlüğü ve demokrasi konusunda bir kutuplaşma olduğunu söyledi: “Muhalefet partileri seçmeni %75 oranında ifade özgürlüğü olmadığı kanaatinde iken AK Parti seçmeninin (%28 ifade özgürlüğünde sorunlar olduğunu belirterek) görece daha iyimser bir değerlendirme yaptığı gözlenmektedir. Bu bağlamda devletin insan haklarına saygı göstermediğini dile getirenlerin oranı da 2007’den bu yana sürekli artmış ve 2015 itibariyle %45 düzeyine ulaşmıştır.”
