Karabağ'da savaşı sona erdirecek anlaşma

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, yaptığı açıklamada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Dağlık Karabağ bölgesinde ateşkes için ortak bir bildiri imzalandığını ifade etti. Paşinyan, bunun kendisi ve Ermenistan halkı için 'son derece acı verici' olduğunu ancak söz konusu kararın verilmesi gerektiğini belirtti.

Rusya Devlet Başkanı Putin, Rossiya 24 kanalında yayınlanan açıklamasında, Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya'nın, Dağlık Karabağ meselesine ilişkin ortak bildiriyi kabul ettiğini bildirdi.

"Azerbaycan ile Ermenistan arasında bu gece 00:00'dan (TSİ) itibaren ateşkes başladı. Azerbaycan ve Ermenistan kontrol ettikleri pozisyonlarda kalacaklar" diyen Putin, Dağlık Karabağ'daki temas hattı ve Karabağ'ın Ermenistan ile bağlandığı koridorda Rusya barış güçlerinin konuşlandırılacağını belirtti.

Putin, "ülke içinde yerinden edilmiş kişiler ve mülteciler, Dağlık Karabağ topraklarına ve çevresindeki bölgelere BM Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin kontrolü altında geri dönecekler" dedi.

Putin, canlı yayında Azeri mevkidaşı Aliyev ile birlikte anlaşmayı imzaladı. Aliyev, açıklamasında "Bugünkü bildiride, Rusya ve Türkiye’nin ortak barış gücü görevi yer alıyor. Bölge temaslarına ilişkin tümüyle yeni bir format yaratıyoruz" dedi.

Rusya barış güçlerinin bulunduğu sekizinci Il-76 Ulyanovsk'tan Dağlık Karabağ'a uçtu.

Ermenistan Başbakanı Paşinyan,  Facebook üzerinden canlı yayında açıklamalarda bulundu.

Ermenistan’da halkın kendisini protesto etmesini yorumlayan Paşinyan, “Halkı isyana sevk eden herkes adalet önüne çıkartılacak” diye konuştu.

Durumun 'istikrara kavuşmasının ardından' bazı bilgileri kamuoyuyla paylaşacağını ifade eden Paşinyan, “Aldığım karar, derinlemesine analizlere ve askeri duruma ilişkin bilgi sahibi kişilerin değerlendirmeleri temelinde alındı. Bildiriyi imzalamaktan başka şansım yoktu” dedi.

Muhalefetteki 'Müreffeh Ermenistan' partisi vekili İveta Tonoyan, protestolara katılarak Başbakan Paşinyan'a istifa çağrısında bulundu.

Tonoyan, yeni ateşkes bildirgesinin imzalanmasını "Tarihimizdeki en utanç verici sayfa" olarak değerlendirdi.

Öte yandan dün gece  protestocular, parlamento binasına girdi.

Parlamento binası yakınında Meclis Başkanı Ararat Mirzoyan'ın korumaları ile göstericiler arasında arbede yaşandı.

Habere göre, o sırada makam aracında olan Mirzoyan, protestocular tarafından aracından indirilerek darbedildi.

Paşinyan "Bugün Başbakanlığa saldıranlar arasında eski hükümetin kriminalleri var. Bu klanlar, bunların babaları halktan çaldı, ordudan çaldı, çocuklarımızdan çaldı. Cephede savaşan askerin iç çamaşırını çaldı. Vatan hainliğinden bunlar mı bahsedecek?" dedi.

Paşinyan "Kamuflaj montları giymişler vatanımız diye bağırıyorlar şehrin merkezinde. Madem vatanın, Yerevan'da işin ne? Neden cephede değilsin?  Benim oğlum cephede, benim karım cephede, siz burada yine mi talan peşindesiniz? Neyi koruyacaksınız, 20 yıl halktan çaldığınızı mı?" diye konuştu. 

Paşinyan ateşkese anlaşması hakkında ise şunları söyledi:

"Bu kararı, askeri durumun derinlemesine analizine ve bu olgulara en iyi bir şekilde vakıf olan insanların değerlendirmesi neticesinde aldım. Buna dayanarak, oluşan durumda bunun MÜMKÜN OLAN en iyi çözüm olduğuna inanmaktayım.Bununla ilgili, önümüzdeki günlerde ayrıntılı olarak konuşacağım.

Bu bir zafer değildir, fakat insan kendisini yenilmiş olarak kabul etmediği müddetçe yenilgi de yoktur. Biz kendimizi hiçbir zaman yenilmiş olarak kabul etmeyiz ve bu, ulusal birliğimize dönüşmeli, bir Rönesans döneminin başlangıcı olmalıdır. Geleceğimizi planlamak ve geçmişin hatalarını tekrarlamamak için, bağımsızlık yıllarımızı analiz etmeliyiz. Tüm şehitlerimizin önünde diz çöküyorum.

Vatanı kendi canlarıyla savunmuş olan ve hâlâ savunan tüm askerlerimiz, subaylarımız, generallerimiz, gönüllülerimiz önünde eğiliyorum. Onlar fedakârlıklarıyla Artsakh Ermenilerini kurtardılar. Sonuna kadar mücadele ettik. Ve biz kazanacağız."

Aliyev ise  ulusa sesleniş konuşmasında Rus askerinin anlaşma gereği Dağlık Karabağ'da 5 yıl süreyle kalacağını, taraflar itiraz etmezse bu sürenin uzatılabileceğini duyurdu.

Aliyev, Kelbecer'in 15 Kasım, Laçın'ın ise 1 Aralık'a kadar Azerbaycan'a geri verileceğini söyledi.

Azerbaycan lideri, "Ağdam rayonu 20 Kasım’a kadar Azerbaycan’a teslim edilecek" dedi.

"Bugünkü bildiride, Rusya ve Türkiye’nin ortak barış gücü görevi yer alıyor. Bölge temaslarına ilişkin tümüyle yeni bir format yaratıyoruz" diyen Aliyev, "Dağlık Karabağ temas hattı ve Laçin koridorunda Rus barış gücünden hafif silahlı 1960 asker, 90 zırhlı personel aracı konuşlanacak" ifadelerini kullandı. Aliyev'in açıklamalarına rağmen Rusya  bölgede sadece Rus barış gücü askerlerinin görev yapacağını açıkladı. 

Anlaşma metninde neler var?

-Dağlık Karabağ ihtilaf bölgesindeki tüm askeri eylemler (dün gece) saat 00'dan itibaren duracaktır. (10 Kasım 2020 Moskova saati) Tam bir ateşkes sağlanacak.

-Ermenistan'ın kontrolündeki Ağdam ve Gaza bölgesindeki alanlar, 20 Kasım 2020 tarihine kadar Azerbaycan tarafına iade edilecektir.

-Dağlık Karabağ'daki temas hattı boyunca ve Laçin Koridoru boyunca, Rusya Federasyonu barışı koruma birliği 1960 hafif silahlı asker, 90 zırhlı araç, 380 adet otomotiv ve özel teçhizat konuşlandırılacak.

-Rusya Federasyonu barışı koruma birliği, Ermenistan silahlı kuvvetlerinin çekilmesine paralel olarak konuşlandırılacak.  Rusya Federasyonu barış gücü 5 yıl süreyle bölgede kalacak. Anlaşma 5 yılda bir otomatik uzatılacak - itiraz 5. yılının dolmasına 6 ay kala yapılabilecek.

-Anlaşmanın taraflarca uygulanmasını kontrol etmek için  bir ateşkes izleme merkezi kurulacak.

-Ermenistan 15 Kasım 2020'ye kadar Kelbacer bölgesini iade edecek. Ermenistan, 1 Aralık 2020'ye kadar Laçin bölgesini iade edecek. Ermenistan Laçin koridorunu (5 km genişliğinde) koruyacak. Ermenistan-Karabağ koridoru korunacak. Şuşi (Şuşa) Rus barış gücü kontrolünde olacak.

-Tarafların kararı ile önümüzdeki 3 sene içinde, Stepanakert-Ermenistan arasındaki yeni köprü yolunun inşası planı ve çalışmalarına karar verilecek. Rus Barış gücü bu yeni hattı koruyacak. (Yapılana kadar 5. maddede sözü geçen koridoru koruyacak) 

-Azerbaycan bu yeni yapılacak Ermenistan-Karabağ geçiş yolunun Ermeniler tarafından kullanılmasının garantörü olacak. 

-Dağlık Karabağ'da yerinden edilen herkes (Ermeniler ve Azeriler) bölgeye, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin kontrolü altında dönebilecekler.

-Savaş esirleri, diğer tutuklular ve cesetlerin değişimi gerçekleşecek.

-Bölgedeki tüm ekonomi ulaşım bağlantıları açılacak.  

-Rusya Federal Güvenlik Servisi yetkilileri, ulaşım iletişimini kontrol edecekler.  Ermenistan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşım bağlantılarının güvenliğini garanti eder. Ulaşım iletişimi üzerindeki kontrol, Rusya FSS'sinin Sınır Muhafız Servisi organları tarafından gerçekleştirilir.

-Taraflar, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Azerbaycan'ın batı bölgelerine bağlayan yeni ulaştırma iletişimlerinin yapılmasının sağlanacağını kabul ederler.