Kapalıçarşı projesi ‘kapalı’ kalmasın

Belediye’nin, esnafı da içine alan, tarafsız ve profesyonel bir yönetim oluşturulması isteniyor. Esnaf Derneği Başkanı Hasan Fırat, oluşturulacak yönetim konusunda kaygılı. Kuyumcular Odası’ndan Hraç Aslanyan, oluşturulacak yönetimin tarafsız olması ve profesyonellerden oluşması gerektiğine dikkat çekiyor.

Esnaf Kapalıçarşı projesinden endişeli

UYGAR GÜLTEKİN
[email protected]

Fatih Belediyesi Kapalıçarşı’nın yenilenmesiyle ilgili projesini açıkladı. 3 bin 600 dükkân, 38 han, 66 cadde ve sokağın yenilenmesi planlanan Kapalıçarşı’da, öncelikli iş, çarşı içinde bir yönetim mekanizmasının oluşturulması. 200 milyon TL’ye mal olması planlanan projenin kaynağının büyük kısmı dükkân sahiplerinden sağlanacak. Projenin yönetimi konusunda endişeler büyük. Belediye’nin, esnafı da içine alan, tarafsız ve profesyonel bir yönetim oluşturulması isteniyor. Kapalıçarşı esnafı, Belediye’nin konuyla ilgili yeterli bilgi vermemesinden şikâyetçi. Çarşı’da Ermeni vakıflarının da mülkleri var ve yapılan değişiklik onları da ilgilendiriyor.

Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, Kapalıçarşı projesini tanıttığı basın toplantısında, geçen hafta kabul edilen kentsel dönüşüm yasasına dikkat çekti. Demir’in, “Yoğun uğraşlar sonucunda yasaya eklettik” dediği 15. Madde, Belediye’nin Çarşı’da projeyle ilgili bir yönetim kurulu oluşturmasına olanak sağlanıyor.

‘Dev proje’

Anıtlar Kurulu onayı bekleyen ve 2013’de başlaması beklenen proje ile ilgili detaylar Fatih Belediyesi tarafından açıklandı. Yenilenme projeleri 5 etap halinde yapılacak. Çevresi ile birlikte 10 bin metrekarelik bir alanda yenilenme yapılacak. Altyapı projeleri ve zemin etüdleri de proje kapsamında yapılacak. Bodrum Han, Alipaşa Han, Yarım Taş Han, Camili Han ve çevresi, Lütfullah Han ve çevresi, Güllekeş Han, Sarnıçlı Han, Saray Han, 444 dükkan barındıran Astarcı Han, Ağa Han, Küçük Safran Han, Büyük Safran Han, Cebeci Han, İç Cebeci Han, Çukur Han, Mercan Han ve Perdahçı Han yenilenecek. Proje kapsamında, izinsiz olarak büyütülmüş dükkânlara, özgün han yapılarını bozan eklemelere de müdahale edilecek.

Kapalıçarşı’da bulunan dükkânların yüzde 92’si özel mülkiyet. Kilise Vakıflarına, Belediyeye ait dükkânlar da bulunmakta. Ayrıca sahipleri bulunamayan ya da hukuki anlaşmazlıklara konu olan bazı dükkânlar da kayyuma devredilmiş durumda.

Kaygılar yönetimle ilgili

Yenilenme Projesi Danışma Kurulu üyesi ve Kapalıçarşı Esnaf Derneği Başkanı Dr. Hasan Fırat, oluşturulacak yönetim konusunda kaygılı. Çarşı’da 1954’te meydana gelen yangından sonra mülkiyet sorunlarının ortaya çıktığını ve tapuda anlaşmazlıkların olduğunu belirten Fırat, “Burada mülk sahiplerinin yerleri ile tapuda görülen yerler arasında sıkıntı mevcut. Örneğin bir dükkân 14 metre görünüyordu, şimdi 30 metre ya da tam tersi, bazı dükkânlar tapuda daha küçük görünüyor. Yıllardır uğraşıyoruz ancak sorunlar çözülebilmiş değil. Bize çözülemeyeceği söylendi. Belediye şimdi nasıl çözecek?” diye konuştu.

Dernek olarak onarım ve yenilenme çalışmaları ile ilgili olarak yeterli kaynaklarının olmadığını belirten Fırat, şunları söyledi: “Projeye müdahale etmeye çalışıyoruz. Mülkiyet sorunları çözülmeli. Yönetimde esnaf olmalı. Yönetim sadece Belediyenin elinde olursa ortaya bir rant çıkar. Tadilat 5 sene sürecek. Her sene buranın değeri yüzde 10 oranında artıyor. İstedikleri gibi oynayamazlar. Yönetimde buradan esnaf ve mülk sahipleri olmalı. Örneğin Ermeni vakıflarının mülkleri var. Onlar da yönetimde olmalı. Bu hesap kitabı takip edecek profesyonel kişiler olmalı. Yönetim sadece belediyenin eline geçerse sorun olur. O konuya açıklık getirmediler. Buranın yönetimini ele geçirmek istiyorlar. Danışma Komisyonu’nda Kapalıçarşı’dan bir tek ben varım. Anıtlar Kurulu’ndan onay çıkar. Mayıs 2013 gibi maliyet hesaplanacak ve ihaleye çıkılacak. Burada yenilenmenin parasını esnaf ödeyeceğine göre yönetimde de söz sahibi olmalı. İnce bir oyun var. Toplantılarda bize hiçbir şey söylemiyorlar. Proje hazırladıklarını ve artık esnafın yaptıracağını söylüyorlar ancak bize yetki vermiyorlar.” 

Zihniyet değişikliği lazım

Proje Danışma Kurulu üyelerinden Dr. Mimar Sinan Genim ise uygulamanın projeden daha önemli olduğunu ve Kapalıçarşı’yla ilgili özel bir kanun hazırlanması gerektiğini söyledi: “En mükemmel projeyi bile çok kötü uygulayabilirsin. Orada çok paydaş var. Çok işe karışan var. İyi olacak umarım ama çok zor olacak. 1955’te yapıldığı gibi özel kanunla yapılmasından yanayım. Zihniyet değişikliği lazım. Sadece yapıları onararak olmaz. Daha ciddi bir işletmecilik ve düzenleme lazım. Herkes kendi küçük menfaatinin peşinde, bu nedenle sonuç almak çok zor oluyor.”

Niyet meselesi

İstanbul Kuyumcular Odası yönetim kurulu üyesi Hraç Aslanyan, Kapalıçarşı’da oluşturulacak bir yönetimin tarafsız olması ve profesyonellerden oluşması gerektiğine dikkat çekti. Belediyenin yıllardır Kapalıçarşı üzerine eğildiğini söyleyen Aslanyan, “Dernekleri var ama esnaf ve kuyumcular meseleye çok sahip çıkamadı. Belediye buraya kendi müdahale etmek istiyor. Böyle kıymetli bir yeri daha profesyonel bir yönetimin işletmesi gerekir. Belediyenin farklı düşünceleri varsa, farklı bir niyetleri varsa, tabii bu hiç hoş değil. Niyet meselesi” diye konuştu.

TV’den duyduk

48 yıldır Kapalıçarşı’da esnaflık yapan antika uzmanı Murat Bilir, restorasyon çalışması için geç kalındığını söyledi. Bilir, “Bu kadar yaşlı bir yapı için neler yapılabilir? Bunun üzerine kafa yormak gerekir. Biz maalesef bu restorasyon çalışmasını te- levizyondan duyduk. Bizim en son haberimiz oluyor. Kimse bize bir şey söylemedi ve sormadı. Dernek var ama yaptırım gücü yok. Bu düzenleme işleri belediyenin işi. Çarşı esnafının bir bilgisi yok. Biz ne yapacağız, onu da söylemediler” diye konuştu.

Esnafın söz hakkı

Kapalıçarşı’da 30 yıla yakın bir süredir esnaflık yapan İlhan İç ise, Çarşı’nın alt ve üst yapı sorunlarının oldukça acil olduğunu belirterek esnafın bunun altından kalkamayacağını söyledi. İç de, oluşturulacak yeni yönetimde esnafın mutlaka olması gerektiğine inanıyor: “Restorasyonun bir an önce yapılması gerekiyor. Esnaf elini taşını altına koyar. Yeni bir yönetim kurulmalı ama burada yıllardır esnaflık yapanlar var. Sorunları bilenler de onlar. Ancak onların içinde olacağı bir yönetim olursa bu sorunların altından kalkılır.”