«Ժողովրդավարութեան այգեբացը, որ միշտ խաւար ծնաւ»

Այս խորագիրով պատմաբան փրոֆ. Պիւլենթ Պիլմեզ կ՚ուսումնասիրէ Օսմանեան Կայսրութեան եւ Թուրքիոյ հանրապետութեան պատմութեան մէջ ժողովրդավարութեան ձգտող փորձերը։ Իրականութեան մէջ ծաւալուն պատումի մը երկրորդ հատորն է, որ հասած է մեր ձեռքը։

Առաջին հատորը երկրէ ներս ժողովրդավարութեան փորձերը կը քննարկէր 1780-ական տարեթիւերէն սկսեալ եւ կը հասնէր 1876-ի։ Երկրորդ հատորին մէջ կ՚ուսումնասիրուին այդ թուականէն մինչեւ մեր օրերուն հասնող ժամանակներու պատմագրութիւնը։

Ինչպէս գիրքի խորագիրն ալ կը վկայէ, հեղինակը իր ուշադրութիւնը սեւեռած է ո՛չ թէ ժողովրդավարութեան գաղափարախօսութեան զարգացման գործընթացը, այլ այդ հաւանականութեան յայտնութիւնը խաւարի վերածելու միտող հակահոսանքները։

Փրոֆ. Պիլմեզ իր պատումը հիւսած է 6 յատկանշական փորձերու շուրջ եւ յաջողութեամբ նկարագրած է թրքական քաղաքական մտքի պահպանողական եւ հետզհետէ յետադիմական դիմագիծը։

Երկրի այժմու մտայնութիւնը ընկալելու համար հետաքրքրական ընթերցում մը խոստացող այս գիրքը կասկած չկայ թէ իր բովանդակութիւնով առձեռն ուղեցոյց մը ըլլալու յաւակնութիւն ունենայ։