İznik’te kazı: Hıristiyan mezarlığı ve Kutsal Pederler Kilisesi ortaya çıktı
Papa Francis, 2024'te yaptığı bir açıklamada, Birinci İznik Konsili'nin 1700. yıl dönümü olması sebebiyle 2025'te İznik'e ziyaret yapmayı arzuladığını belirtmiş, bunun üzerine üst düzey görüşmeler başlamıştı.
Papa Francis’in 21 Nisan’da hayatını kaybetmesi sonrası 8 Mayıs’ta, Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı olarak Papa 14. Leo seçilmişti.
Papa 14. Leo’nun seyahat edeceğini açıkladığı Bursa'nın İznik ilçesinde, 11 yıl önce göl kıyısının 20 metre açığında, 1,5-2 metre derinlikte bazilika bulunmuştu. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin'in bilimsel koordinatörlüğünde 2015'te başlatılan sualtı arkeolojik kazı ve araştırmalar sürüyor.
Hıristiyan mezarlığı bulundu
Anadolu Ajansı’nın (AA) haberine göre çalışmalar kapsamında bazilika çevresinde Hıristiyanlara ait olduğu değerlendirilen mezarlıklar bulundu. Islak zemin arkeoloji çalışmalarıyla açılan mezarlardaki iskeletler çıkarılarak, antropolog tarafından incelenip belgeleniyor.
Habere göre mezarlığın kırılan kiremitleri tamir edildikten sonra iskeletler tekrar ait olduğu yere konuluyor.
Kazının bilimsel danışmanı Prof. Dr. Mustafa Şahin AA’ya, 2015'te yüzey araştırması olarak başlayan faaliyetlerin, 2016'dan itibaren sualtı çalışmalara dönüştüğünün bilgisini verdi.
Şahin, 2020 itibarıyla kıyılardan suyun çekildiğini ve şu anda bazilika kalıntısının büyük bölümünün açığa çıktığını belirterek, "Biz sualtı kazılarını 2021'den sonra özellikle ıslak zemin arkeolojisine dönüştürdük ve sanırım bu konuda Türkiye'de tek araştırma yapan ekibiz" sözlerini kullandı.
Kutsal Pederler Kilisesi ortaya çıktı
İznik'in, 325 yılının 20 Mayıs-25 Temmuz tarihlerinde toplanan Birinci Konsil'e ev sahipliği yapması açısından önemli olduğunu vurgulayan Şahin, "Birinci Konsil'in yapıldığı alana daha sonra 'Kutsal Pederler Kilisesi' ismi verilen bir kilise yapılmış. Şu anda bizim kazısını sürdürdüğümüz kilisenin Kutsal Pederler Kilisesi olduğu kazı sonuçlarında ortaya çıkmış oldu. Bundan dolayı da Papa, İznik'e geleceğinden ve burada bir ziyaret gerçekleştireceğinden bahsetti. Bu ziyaretin asıl nedeni 325 yılında toplanan Birinci Konsil'in 1700'üncü yıl dönümü olması” diye konuştu.
Şahin ayrıca Papa’nın İznik’e gideceğini paylaşması sonrası, şu anda kazı yapılan kiliseyi Hıristiyan topluluklar açısından bir anlamda hac yeri haline getirdiğini dile getirdi. Şahin, “Gelmiş olduğumuz an itibarıyla İznik, inanç turizmi açısından tekrar çok önemli bir konuma geldi" dedi.
"Bir zamanlar 'Hacı Kilisesi' olarak ziyaret edildiğini görüyoruz"
Şahin, şunları söyledi: "Bizler bu ziyaret kapsamında özellikle kilisenin çevresinde yer alan mezarları açığa çıkarmaya çalışıyoruz. Çünkü bu mezarlar aynı zamanda buranın hem bir şehitlik hem bir mezar kilisesi olduğunu göstermesi açısından da çok önemli. Her iki kavram da yine bu alanın bir zamanlar 'Hacı Kilisesi' olarak ziyaret edildiğini ve saygı duyulduğunu bize gösteriyor. Kazı yaptığımız kilise, arkeolojik verilere göre yani 1250'lerden sonra tamamen gömülerek suların altında kaldı. Bundan dolayı da geçmiş olduğumuz süre zarfında tamamen unutulduğunu ve dikkatlerden kaçtığını söyleyebiliriz."
Kazılarda ortaya çıkan kilisenin çevresinin, kiliseye yakın defnedilmek isteyen inançlı Hıristiyanların gömüleriyle dolu olduğunu söyleyen Şahin, “Sürdürdüğümüz kazı programı çerçevesinde mümkün olduğunca kazılarda mezarın asıl sahiplerini mezardan uzaklaştırmamaya çalışıyoruz. Mezarları açıyoruz, gerekli belgelemeleri yapıyoruz. Tekrar iskeletiyle birlikte üzerini kapatıp, kırılan kiremitlerini sağlamlaştırıp olduğu gibi korumaya çalışıyoruz. İleride genetik araştırmalar söz konusu olursa antropologlarımız tekrar açıp gerekli bölümlerinden DNA'larına ulaşabilecek örnekler alacaklardır. Biz etik olarak iskeletleri, poşetlerin içerisine alıp depolara kaldırmayı pek uygun bulmadık. Bir anlamda da rahatsız etmemeye çalışıyoruz” cümlelerini kullandı.
Kazılar Eylül’e kadar sürecek
Bu yıl Mayıs ayında başladıkları kazıların Eylül sonuna kadar devam edeceğinin bilgisini veren Şahin, "Ekip üyelerimiz şu anda 10 kişi civarında. Üniversitelerin tatil olmasıyla sayının 25'e çıkmasını hedefliyoruz. Ekibimizde jeologlar, jeofizikçiler, restoratörler yer alıyor. Dolayısıyla geniş ve kapsamlı bir çalışma sürdürülüyor” diye belirtti.
(Anadolu Ajansı)
