İranlı kadınlara eğitim yasağı
İran'da 36 üniversitenin, 77 lisans bölümünün önümüzdeki akademik dönem içerisinde sadece erkeklere açık olacağını duyurması üzerine İngiltere'de sürgünde yaşayan İranlı insan hakları savunucusu Şirin Ebadi, BM'ye çağrıda bulundu.
İran Bilim ve Yüksek Eğitim Bakanlığı, ‘mezun olduklarında iş bulamadıkları’nı öne sürerek 77 lisans bölümünde kadın öğrencilerin eğitim almasını yasakladı.
Kontenjanların yüzde 65’ini doldurarak üniversite giriş sınavında daha başarılı olan kadınlara getirilen bu kısıtlama insan hakları savunucularının yanı sıra milletvekillerinin de tepkisini çekti.
İran’ın dört bir yanında çok sayıda yerleşkesi olan Petrol Endüstrisi Üniversitesi de dahil olmak üzere bir dizi üniversite kadın öğrencileri kabul etmeyeceğini duyurdu.
Kadın öğrenciler daha başarılı
İran'da kadınlar için kapsamlı bir eğitim yasağı anlamına gelen karar, kadınların erkeklerden yıllar boyunca daha yüksek bir performans göstermesinin ardından alındı. İstatistiklere göre, geçtiğimiz yıl içerisinde İran'da üniversite giriş sınavlarında başarılı olan her 2 erkek öğrenci için 3 kadın üniversite kazandı.
İran’ın dini liderleri ise evlilik ve doğum oranlarının azaldığını belirterek bu durumdan rahatsız olduklarını dile getiriyorlardı.
İşsizliği öne sürdüler
Petrol Endüstrisi Üniversitesi, işveren talebinin yeterli olmadığını gerekçe göstererek, hiçbir bölümüne kadın öğrenci kabul etmeyeceğini açıkladı.
İsfahan Üniversitesi ise, benzer bir gerekçe ile mezunlarının %98'inin işsiz kaldığı öne sürerek Maden Mühendisliği programına kadın öğrencilerin kabul edilmeyeceğini duyurdu.
Yeni düzenlemeye göre İran’ın 36 üniversitesinde İngiliz edebiyatı, İngilizce tercümanlık, otel işletmeciliği, arkeoloji, işletme, bilgisayar bilimi, nükleer fizik, elektrik ve endüstri mühendisliğinin de aralarında bulunduğu 77 lisans bölümü sadece erkek öğrencilere açık olacak.
Yüzde 65 ile kadın öğrencide birinci
UNESCO’nun verilerine göre, dünyada kadın üniversite mezunlarının erkeklere oranının en yüksek olduğu ülke İran. Son dönemde, normalde erkeklerin çoğunlukta olduğu fizik ve mühendislik gibi alanlarda da kadın öğrenci sayısı artış göstermişti.
Ebadi BM'ye başvurdu
İngiltere’de sürgünde bulunan Nobel Ödüllü İranlı insan hakları savunucusu Şirin Ebadi, karara tepki göstererek Birleşmiş Milletler’e (BM) başvurdu. BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay ve BM’nin İran İnsan Hakları Özel Raportörü Ahmed Şahid’e mektup yazan Ebadi, düzenlemenin asıl amacının İran’da kadın hakları hareketini zayıflatmak olduğunu söyledi.
Ebadi bu politikayla amaçlananın kadın öğrenci oranını %50'nin altında tutarak, İran'da kadınlara yönelik ayrımcı politikalara karşı mücadele eden feminist hareketin zayıflatılması olduğunu belirtti.
İnsan hakları savunucusu Ebadi mektubunda, “Bu karar, kadınların bütün heyecanlarıyla kamu alanında var olmalarına tahammül edemediği için kadınları evlerinin özel alanına geri döndürmeyi amaçlayan İslam Cumhuriyeti’nin izlediği politikanın bir parçasıdır. Amaç, kadınları muhalefet etmek ve haklarını talep etmekten vazgeçirmektir” dedi.
Karara tepki gösteren bir grup milletvekili de bilim ve yüksek eğitim bakanı yardımcısını açıklama yapmak üzere parlamentoya çağırdı.
Gerekçe 'kadın doğası'
Buna karşın, Bilim ve Yüksek Eğitim Bakanı Kamran Daneşçu, bölümlerinin %90'ının kadınlara da açık olduğunu ve sadece erkeklere açık olan bölümlerin üniversitelerde ‘denge’ yaratmak için gerekli olduğunu ileri sürdü.
Bakanlık yetkilisi Sayid Abdulfazıl Hassasini ise “Tarım ya da madencilik gibi bazı alanlar kadın doğasına uygun değildir. Geçmişteki deneyimlerimiz kadınların mezun olsalar bile bu alanlarda aktif olarak çalışmadıklarını gösteriyor” ifadesini kullandı.
(vE)
