Իմ կաթոգին սիրած տղայ… Աւետիք Իսահակեան
ԱՆՆԱ ՍԱՐՈՅԵԱՆ
Այս տարի՝ Նոյեմբերի 27-ին, մեր օրերու լաւագոյն գրականագէտ, բանասիրական գիտութիւններու տոքթոր, փրոֆէսոր, ՀՀ արուեստի վաստակաւոր գործիչ, մեծ վարպետ՝ Աւետիք Իսահակեանի թոռ՝ Աւիկ Իսահակեան նշեց իր ծննդեան 80-ամեակը։
Աւիկ Իսահակեանը ծնած է 1944 թուականի Նոյեմբերի 27-ին Երեւան։ Ուսանած եւ աւարտած է Երեւանի Պետական Համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի ժուռնալիստիկայի բաժինը, այնուհետեւ Մոսկովայի Մաքսիմ Կորքիի անուան Համաշխարհային գրականութեան ասպիրանտուրան։ Կ՚աշխատի ՀՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան ինստիտուտ, եղած է բնագրագիտութեան բաժնի վարիչ, 2008-2015 թթ.`ինստիտուտի տնօրէն։ Աւիկ Իսահակեանի ամենակարեւոր գործը Իսահակեանի ակադեմիական հատորներու հրատարակութիւնն է։ Մօտ 20 մեծադիր հատորը հրատարակելու համար Գրականութեան ինստիտուտի տեքստաբանութեան բաժինը անոր ղեկավարութեամբ կ՚աշխատի գիտնականներու հրաշալի խումբ մը։
Աւիկ Իսահակեանը հեղինակն է նաեւ բազմաթիւ գրքերու, գրած է արձակ հրաշալի պատմութիւններ ոչ միայն Վարպետի, այլեւ սիրելի տատի՝ տիկին Սոֆիայի, մեր քաղաքի ու անոր ճանչցուած մարդկանց մասին`մեզ վերադարձնելով մեր քաղաքի պատմութիւնը, փոխանցած Վարպետի ցաւն ու տագնապը Սեւանին սպառնացող վտանգով գրելով Սեւանայ կղզին գիրքը: Երեւանի վերջին 70-80 տարուայ պատմութիւնը իմաստաւորած է իր` «Երեւանը երազում եւ արթմնի» գրքի մէջ։
Աւետիք Իսահակեանի տուն-թանգարանի աշխատակից Աննա Սարոյեան գեղեցիկ զրոյց մը ունեցաւ անուանի գրականագէտի հետ։
Ա.Ի.- Կը ցանկանայի խօսքս սկսիլ Պոլսէն, քանի որ մայրս՝ Իզապելլան, ծնած էր հէնց այնտեղ։ Պոլիսը ինձ համար առաջին հերթին Այա Սոֆիայի քաղաքն է։ Մեր մեծերէն Պարոնեանը, Օտեանը, Սիամանթօն, Վարուժանը, Զոհրապը, Զարդարեանը, Հայր Կոմիտասը, Թեքէեանը կապուած եղած են Պոլսի հետ եւ Պոլիսը անոնց համար չէ եղած օտար մի պետութիւն, այլ Հայաստանի մի հատուած։ Այսօր ալ աշխարհի մէջ գտնուող պոլսահայ միութիւնները լաւագոյններն են եւ կը շարունակեն հայկական Պոլսոյ աւանդներն ու հպարտ են դրանով։ Ցաւօք սրտի ես չեմ եղած Պոլիս, բայց այն ինձ համար աշխարհի գեղեցիկ քաղաքներէն է եւ հայերն այնտեղ իրենց մշտական դրոշմն ունեցած են, յատկապէս Պալեան ճարտարապետներու ընտանիքը։ Անտեղ հնչած են Կոմիտասի կատարումները, ստեղծագործած են Վարուժանը, Դուրեանը, Սիամանթօն, Ռուբէն Սեւակը. թանկ անուններ։ Պապիկիս համար թանկ ընկեր էր Ադոմ Յարճանեանը՝ Սիամանթօն, որու ողբերգական մահուան մասին միշտ կը պատմէր, իր ճեմարանական ընկերը՝ Կոմիտաս Վարդապետը։
Պապիկս՝ Աւետիք Իսահակեանը, 1911-էն մինչեւ 1912 թիւ ամառը ապրած է Պոլիս եւ հէնց այստեղ առաջին անգամ տպագրած է իր «Աբու-Լալա Մահարի» պոէմը։ Եւ կրնանք համարել, որ Պոլիսը «Աբու-Լալա Մահարի» պոէմի ստեղծման, տպագրման առաջին հայրենիքն է։
Այսօր ալ հայերը Իսթանպուլի մէջ ունին իրենց ուրոյն դերը, կ՚ապրին մշակութային կեանքով, ունին սեփական թերթը, եկեղեցին, դպրոցը, նոյնիսկ ազգային հիւանդանոցը։
Ա.Ս.- Ինչպէ՞ս կը զգայ Աւիկ Իսահակեանը իրեն 80 տարեկանին։
Ա.Ի.- Դժուար է ըսել։ Հիմա մենք նստած ենք այն շէնքը, որտեղէն ես գացի 20 տարեկանին, բայց կը թուի, թէ երեկ էր։ Մարդկային կեանքը ասուպի պէս արագ կ՚անցնի եւ մարդը կը մտածէ, կ՚երազէ, թէ ամէն ինչ կը հասցնէ, որ կեանքը յաւերժ է։ Ես ինքս ալ չեմ հաւատար, որ 80 տարեկան եմ։ Հիմա ես կը յիշեմ, որ պապիկիս 80-ամեակն նշած էինք այս տան մէջ, ես կը զարմանայի, 80 տարեկան, ի՜նչ պատկառելի տարիք, պապիկս ալեհեր, բայց այսօր ես կը հասկնամ, որ ոչ մի դժուար բան չկայ։ Կարեւորը, որ մարդ հաւատայ իր ուժերուն, երազանքներուն եւ իր ազգի ապագային։ Ես մեծ յոյս կը տածեմ մեր ժողովուրդի ապագայի հանդէպ, որովհետեւ հրաշալի սերունդ ունինք։ Եւ կ՚ուզեմ լաւատեսօրէն խօսքս աւարտել. Մեր ժողովուրդը միշտ եղած է ուժեղ, ստեղծագործող եւ ես ալ, որքան ուժերս կը ներէ կը ծառայեմ հայ գրականութեանը, Վարպետի յիշատակի պահպանմանը եւ իմ սիրելի ժողովուրդին։
Ա.Ս.- Սիրելի՛ Վարպետ, «Ակօս»ի անունէն սրտանց կը շնորհաւորենք ձեր ծննդեան 80-ամեակը եւ կը ցանկանանք, որ հայ գրականագիտական եւ գրական մտքի կենսոլորտէն չպակասի ձեր ներկայութիւնը։
