IKEA dolabındaki Hint fakiri
Adını duyduğum ilk andan itibaren içimde büyük bir merak uyandıran ve ister istemez “Bu nasıl kitap ismi?” dediğim ‘Bir IKEA Dolabında Mahsur Kalan Hint Fakiri’nin Olağanüstü Yolculuğu’, sihirli güçleri olduğuna inanılan, Racastanlı dolandırıcı ve hokkabaz Ajatashatru Lavash Patel’in sahte bir yüz euroyla ‘Kisifrötsipik’ model çivili yatağı satın almak için Paris’teki IKEA mağazasına gitmesiyle başlayan macera dolu hikâyesini konu alıyor. Kobra yılanını oynatan, kılıçları yutan, dilinden şiş geçiren ve bunun gibi bin bir numara yapan Hint Fakiri Ajatashatru’nun sadece gidiş-dönüş yolculuğundan ibaret olacağını düşündüğü Paris seyahati, IKEA’da bir dolapta mahsur kalıp, Avrupa’yı ülke ülke gezmesine neden oluyor hatta Kaddafi sonrası Libya’ya uzanan tesadüflerle dolu bir yolculuğa dönüşüyor. Çeşitli ulaşım araçları ve şekilleriyle uzun yollar kat eden kahramanımız sahtekarlık yalan dolanla dolu bencil yaşamından sıyrılmak için de büyük bir sınav veriyor. Yolculuğu esnasında tanıştığı kaçak göçmenler hayatındakilere, daha önce yaptıklarına farklı bir gözle bakmasına aracı olurken aslında Ajatashatru’nun ünlü bir yazara dönüşmesinin de ilham kaynağı oluyor.
Kelime oyunlarındaki başarı
Fransız yazar Romain Puértolas, kitap boyunca telaffuzu oldukça zor olan Hintli kahramanın ismini zaman zaman değiştirerek ses oyunları yapmış. Fransızca orijinalinde olduğu gibi aynı ses oyunları, anlamdan çok ses benzerliği gözetilerek kitabı Türkçeye çeviren Ebru Erbaş tarafından Türkçeye de uyarlanmış. Parantez içinde verilen alternatif isimler okumayı oldukça keyifli kılıyor; Ajatashatru Lavash ‘ağaca taş attı yavaş’, ‘adada taş turu’, ‘acenta şartı’, ‘acaba tuttu mu’ kelimeleriyle telaffuz edilmiş. Bu anlamda kitabın çevirmenini kutlamak gerek çünkü yazarın anadilinde yaptığı kelime oyunlarını Türkçeye gayet başarılı uyarlamış.
Yazar hikâyenin esas başladığı, İsveçli mobilya mağazası devi IKEA’nın, zemin kattaki çıkış kapısına ulaşmak için ziyaretçilerin zorunlu olarak birbirinden güzel dekore edilmiş odaları, salonları ve mutfaklar arasından kıvrılarak ilerleyen uçsuz bucaksız uzun koridorları arşınlamakla birlikte sadece vida almak için gelen birinin ancak dört saat sonra, hem de eli kolu dolmuş olarak mağazadan çıkabildiğini belirterek, mobilya devinin herkes tarafından bilinen pazarlama taktiğine de inceden inceye göndermelerde bulunuyor.
Reklamın iyisi kötü olmaz derler ya, bu kitap aslında IKEA için hiç ihtiyacı olmadığı halde inanılmaz büyük bir reklam olmuş. Zira kitabı elimde gören en az on kişiden “Aaa IKEA yeni katalog mu çıkarmış? Bir göz atabilir miyim?” sözlerini işittim ve gören herkeste IKEA ile bağlantısı olduğu algısı yarattı. Benim aklıma ilk gelen şey aslında yazarın IKEA ile sponsorluk anlaşması yapıp yapmadığı oldu, bunun cevabını da, kitabın künye kısmında yer alan, içeriğinin IKEA ile hiçbir bağı bulunmadığına dair bilgi veren kısa nottan aldım. “IKEA Dolabında Mahsur Kalan Hint Fakiri’nin Olağanüstü Yolculuğu” Fransız yazar Romain Puértolas’ın yazdığı sekizinci kitap, fakat daha önce yazdığı romanlar yayınevleri tarafından reddedilmiş. Pes etmeden yazmaya devam eden yazar, 36 ülkede yayımlanan ve 33 dile çevrilen bu kitabıyla kendisinin bile beklemediği büyük bir başarıya ulaşmış gözüküyor. Hikâyenin ilginç olmasının yanı sıra Romain Puértolas’ın espirili ve son derece eğlenceli üslubu deyim yerindeyse kitabı bir oturuşta okumanıza ve bolca gülmenize olanak sağlıyor. Karmaşık bir olay örgüsü olmasa da absürdlüklerin iyi kurgulandığı bir hikâye çıkmış ortaya. Yakaladığı büyük başarının ardından ‘Bir IKEA Dolabında Mahsur Kalan Hint Fakiri’nin Olağanüstü Yolculuğu’nun hikâyesi yakın bir zaman içerisinde sinema filmi olarak izleyicisiyle buluşacak.
