Հրաժեշտ մօրաքին կամ վերջին Քուրթպելենցիին
Հազիւ ամիսներ առաջ էին, երբ արձագանգելով Իսթանպուլի Քաղաքապետարանի փափկանկատութեան, «Ակօս»ի էջերուն մէջ անդրադարձած էինք 100-ամեայ սիրելի անձնաւորութեան մը, օրիորդ Սիրարփի Թօրքանի։
Քաղաքապետարանը յատուկ ուշադրութիւն սեւեռած էր 100-ամեակը բոլորած համաքաղաքացիներուն։ Այդ ծիրէն ներս ալ ծաղկեփունջով մը այցելած էր օրիորդ Սիրարփին։ Այս զարգացուէն մեկնելով «Ակօս»ի թղթակից Իշխան Էրտինչ ալ այցելած էր զինք, իր բնակարանին մէջ։ Շատերու համար օրիրորդ Սիրարփին մօրաք էր նաեւ, քանի որ իր քրոջ որդին եւ ամուսինը, մեր սիրելի բարեկամներ Սեդա եւ Արթօ Սեմերճիեան ընդմիշտ մօրաք կը կոչէին զինք։
Յուղարկաւորութեան ընթացքին Հայր Յովակիմ Աբղ. Սերովբեան եւս շեշտեց մօրաք կոչումը եւ անոր 100-ամեայ կեանքը մեկնաբանեց Մեծ Պահքի «Տնտեսի Կիրակի» առակէն օրինակ բերելով։ 100-ամեայ Օրիորդ Սիրարփրիի վաստակը որակեց անթերի տնտեսութիւն ըլլալով։
Հայոց յատկանշական երեւոյթներէն մէկն է բնօրրանի հանդէպ հաւատարմութիւնը։ Արդարեւ մօրաքն ալ վաղուց հեռացած ըլլալով հանդերձ բոլորին ծանօթ էր նաեւ Կէյվէ գաւառի Քուրթպելեն գիւղէն ըլլալու հանգամանքով։ Այսօր այլեւս համարեա բոլորովին անհետացած է Քուրթպելենի հայ անցեալի մասին բոլոր ապացոյցները։ Կէյվէ գաւառը 1913-ի Օսմանեան մարդահամարի տուեալներով ունէր 18 հազար հայ բնակչութիւն։ Իսկ Քուրթպելեն 400 տուներով հայկական գիւղ մըն էր։ Ունէր երկու վարժարան եւ Սուրբ Սարգիս եկեղեցին։ 1915-ի ցեղասպանութենէ ետք Արմաշ եւ Կէյվէ բոլորովին դատարկուեցաւ իր հարազատ բնակչութենէն, որոնց փոխարինելու եկան յունաստանէն գաղթած մահմետականներ։
Քուրթպելենցիներու յիշողութեան մէջ միշտ վառ մնաց բնօրրանի հանդէպ պատկանելութիւնը։ Այսպէսով աշխարհիչորս ծագերուն ալ ցրուած րլլան, միշտ յիշուեցան իրենց բնօրրանով։ Սիրարփի մօրաքն ալ հրաժեշտ առաւ իբրեւ «վերջին» Քուրթպելենցի։ Այստեղ ստիպուած ենք վերջին բառը չակերտին մէջ գրելու, քանի որ դեռ կենդանի են Քուրթպելենէ շատ հեռու տեղեր ծնած ըլլալով հանդերձ լոկ արմատներու առնչութեամբ իրենք հայերնի երկրի պատկանելութեամբ բացատրողներու գոյութիւնը։
