Յիշելով Թօթօ Գարաճան

ՊԱՏՐԱՍՏԵՑ՝ ԼԱՐԱ ԹԱՇ

Թուրքիոյ թատ­­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի բե­­­­­­մերու եւ սպի­­­­­­տակ պաս­­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռի իւ­­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յատուկ աստղե­­­­­­րէն Իր­­­­­­մա Ֆե­­­­­­լեկեան կամ աւե­­­­­­լի ծա­­­­­­նօթ անու­­­­­­նով Թօ­­­­­­թօ Գա­­­­­­րաճա իրա­­­­­­նահայ ամո­­­­­­լի, անո­­­­­­ւանի դե­­­­­­րասան Մա­­­­­­րի Հե­­­­­­րանոյշ Ֆե­­­­­­լեկեանի եւ Յա­­­­­­րու­­­­­­թիւն Մա­­­­­­րու­­­­­­թեանի դուստրը ըլ­­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով ծնած է Պոլիս, 1912-ին։ 1939-ին ամուսնա­­­­­­ցած է դե­­­­­­րասան Մեհ­­­­­­մետ Գա­­­­­­րաճա­­­­­­յի հետ։ Որ­­­­­­դին Ճեմ Գա­­­­­­րաճա ալ թրքե­­­­­­րէն ռաք երաժշտու­­­­­­թեան ռահ­­­­­­վի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան կը հա­­­­­­մարո­­­­­­ւի։ Թօ­­­­­­թօ Գա­­­­­­րաճա ու­­­­­­ղիղ 30 տա­­­­­­րի առաջ, 22 Յու­­­­­­լիս 1992-ին հե­­­­­­ռացաւ այս աշ­­­­­­խարհէն։ Զինք կը յի­­­­­­շատա­­­­­­կենք իր վա­­­­­­ղեմի բա­­­­­­րեկա­­­­­­մին՝ Յա­­­­­­կոբ Այ­­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զին հետ ու­­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցած գրու­­­­­­թիւննե­­­­­­րու մի­­­­­­ջոցաւ։

«Մեր ան­­­­­­զուգա­­­­­­կան Թօ­­­­­­թոյին հա­­­­­­մար կա­­­­­­րելի է գիր­­­­­­քեր գրել եւ կը կար­­­­­­ծեմ որ նո­­­­­­րէն ալ կա­­­­­­րելի չըլ­­­­­­լար իր արո­­­­­­ւես­­­­­­տի բարձրու­­­­­­թեան պատ­­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րացու­­­­­­մը տալ» (Յա­­­­­­կոբ Այ­­­­­­վազ, «Քու­­­­­­լիս» 384, 15 Դեկ­­­­­­տեմբեր 1962)։

Թատ­­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի ջերմ սի­­­­­­րահար ու դե­­­­­­րասան Յ. Այ­­­­­­վազ, «Քու­­­­­­լիս» անուն՝ հան­­­­­­դէ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սին հետ ալ կը զբա­­­­­­ղէր, կը կե­­­­­­նար եւ այս հան­­­­­­դէ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սին հա­­­­­­մար, իր ամէն ին­­­­­­չը կը զո­­­­­­հէր, ամ­­­­­­բողջ ու­­­­­­ժը նո­­­­­­ւիրած էր։ «Ամէն ան­­­­­­գամ, երբ «Քու­­­­­­լիս» կը բե­­­­­­րէր մե­­­­­­զի, ես ներքնա­­­­­­պէս կը խնդա­­­­­­յի եւ կ՚ըսէի. –Այ­­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զը պի­­­­­­տի սնան­­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նայ…, Որով­­­­­­հե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեւ պի­­­­­­տի չի քա­­­­­­լէ։ Պի­­­­­­տի չի ծա­­­­­­խուի եւ այլն։ Այո՛, Թուրքիոյ մէջ լոյս տե­­­­­­սաւ բազ­­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­թիւ թեր­­­­­­թեր ու հան­­­­­­դէսներ, որոնք կարճ կեանք ու­­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցան եւ մի­­­­­­ջոց մը վերջ դադ­­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցան հրա­­­­­­տարա­­­­­­կու­­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէ։ Բայց քե­­­­­­զի մեծ Պրա­­­­­­ւօ՛ մը Այ­­­­­­վազ։ Զիս պզտիկ ձգե­­­­­­ցիր, քու դի­­­­­­մացդ նկուն դիր­­­­­­քի մատ­­­­­­նո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւեցայ, ասոր հա­­­­­­մար ալ շատ գոհ եմ։

Հի­­­­­­մա պար­­­­­­ծանք կը զգամ, «Քու­­­­­­լիս»ը ապ­­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցու­­­­­­ցիր եւ տա­­­­­­կաւին պի­­­­­­տի ապ­­­­­­րեցնես։

Այ­­­­­­սօր «Քու­­­­­­լիս»ի 40-ամեակը կը տօ­­­­­­նես։ Վստահ եմ որ 50 ամեակն ալ պի­­­­­­տի տօ­­­­­­նես» (Թօ­­­­­­թօ Գա­­­­­­րաճա, «Քու­­­­­­լիս» 963, 1 Փետ­­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւար 1987)։

«Հե­­­­­­տաքրքիր ըն­­­­­­թերցող­­­­­­ներ ու բա­­­­­­րեկամ­­­­­­ներ Թօ­­­­­­թոյին հետ ազ­­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կանա­­­­­­կան կապ մը փնտռե­­­­­­ցին մեր մի­­­­­­ջեւ եւ մաս­­­­­­նաորա­­­­­­բար իր մա­­­­­­հէն յե­­­­­­տոյ, երբ սգա­­­­­­կիր ըլ­­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով տեղ գրա­­­­­­ւեցինք եկե­­­­­­ղեց­­­­­­ւոյ մէջ։

Նախ պէտք է ըսեմ, որ որե­­­­­­ւէ ազ­­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կանու­­­­­­թիւն չու­­­­­­նէինք եւ սա­­­­­­կայն ազ­­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կանէ մը աւե­­­­­­լի մօտ էինք ըն­­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիօք։ Յե­­­­­­տոյ՝ մի քա­­­­­­նի ան­­­­­­գամ ալ խա­­­­­­ղըն­­­­­­կերս եղած էր Թօ­­­­­­թօ։ «Ար­­­­­­շին Մալ Ալան»ի եւ «Տէր եւ Տի­­­­­­կին Մօն­­­­­­կօ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տէն­­­­­­ներ»ու մէջ։ Քոյր, եղ­­­­­­բայր էինք իրա­­­­­­րու հետ։ (Յա­­­­­­կոբ Այ­­­­­­վազ, «Քու­­­­­­լիս» 1052, 1 Օգոս­­­­­­տոս 1992)։

Հրանդ Տինք Հիմ­­­­­­նարկ, Յա­­­­­­կոբ Այ­­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զի Ար­­­­խիւ