Յիշելով Մարիամ Աստուածածնի վերափոխումը եւ Տիոնիսոս չաստուածի այգեքաղը

Նոթեր Հա­թայի
ուխտագ­նա­ցու­թե­նէն

Կա­տարո­ւեցաւ Ս. Աս­տո­ւածած­նի Վե­րափոխ­ման Տօ­նի առ­թիւ դէ­պի Հա­թայ եւ Մու­սա Լե­րան Վա­քըֆ­գիւղի Ս. Աս­տուածա­ծին Եկե­ղեցին աւան­դա­կան ուխտագ­նա­ցու­թիւնը։

Ն.Ա.Տ. Սա­հակ Բ. Պատ­րիարք Հայ­րը, 16 Օգոս­տոս 2024, Ուրբաթ, վաղ առա­ւօտեան թռիչ­քով մէկ­նե­ցաւ Հա­թայ։ Նո­րին Ամե­նապա­տուու­թեան կ’ըն­կե­րանա­յին Աթո­ռոյս Լու­սա­րարա­պետ Արժ. Տ. Տրդատ Աւ. Քհնյ. Ու­զունեան, Բրշ. Սար­վէն Սրկ. Պչաք­ճեան, ինչպէս նաեւ Մեծն Բրի­տանիոյ եւ Իր­լանտա­յի թե­մի առաջ­նորդ Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս. Մա­նու­կեանի եւ Բար­նա­բաս Հիմ­նարկի նա­խագահ՝ Ասո­րի Ուղղա­փառ Եկե­ղեցիէն Արժ. Տ. Փաթ­րիք Քո­րեպս. Սուխտէոյի գլխա­ւորու­թեամբ ուխտա­ւոր­նե­րու խումբ մը։

Մեր Հո­գեւոր Պե­տը Հա­թայի օդա­կայա­նին մէջ դի­մաւո­րուե­ցաւ Հա­թայի Եկե­ղեցեաց Հո­գեւոր Հո­վիւ եւ գա­ւառի հա­մայնքնե­րու տե­սուչ Արժ. Տ. Աւե­տիս Քհնյ. Թա­պաշեանի, Իս­կենտէ­րու­նի եւ Վա­քըֆ­գիւղի եկե­ղեցի­ներու ծխա­կան խոր­հուրդնե­րու ատե­նապետ­նե­րու՝ Եու­սուֆ Թա­պաշի եւ Ճէմ Չա­փարի կող­մէ։

Պա­տուոյ սրա­հի մէջ կարճ հան­գիստէ ետք խումբը այ­ցե­լեց Ս. Պետ­րո­սի Քա­րայր ուխտա­տեղին։ Այստեղ Նո­րին Ամե­նապա­տուու­թիւնն ու ըն­կե­րակից­նե­րը իրենց ուխտի աղօթ­քը կա­տարե­ցին։

Ապա մեր Հո­գեւոր Պե­տը եւ ուխտա­ւոր­նե­րու խումբը այ­ցե­լեցին Հա­թայի թան­գա­րան-հիւ­րա­նոցը, որ քա­ղաքի նոր ու հե­տաքրքրա­կան վայ­րե­րէն մէկն է։ Գտնուած պատ­մա­կան վայ­րը պա­հելով, անոր վրայ հաս­տա­տուած հիւ­րա­նոց մըն է, ուր ներ­կա­ներ կրնան դի­տել գտնո­ւած բո­լոր հնու­թիւննե­րը։

Կէ­սօրին Իս­կենտէ­րու­նի եւ Վա­քըֆ­գիւղի ծխա­կան խոր­հուրդնե­րը Հար­պի­յէի մէջ ճա­շով հիւ­րա­սիրե­ցին Նո­րին Ամե­նապա­տուու­թիւնն ու ուխտա­ւոր­նե­րը։

Այց՝ Հա­թայի կու­սա­կալին

Սա­հակ Բ. Պատ­րիարք Հայ­րը, ըն­կե­րակ­ցութեամբ Արժ. Տ. Աւե­տիս Քհնյ.ի եւ Իս­կենտէ­րու­նի եւ Վա­քըֆ­գիւղի ծխա­կան խոր­հուրդնե­րու ատե­նապետ­նե­րուն, յետ մի­ջօրէին, քա­ղաքա­վարա­կան այ­ցե­լու­թիւն մը տո­ւաւ Հա­թայի կու­սա­կալ Մուսթա­ֆա Մա­սաթ­լըին։

Կու­սա­կալը շնոր­հա­կալու­թիւն յայտնեց սոյն այ­ցե­լու­թեան հա­մար եւ իր ու­րա­խու­թիւնը ար­տա­յայ­տեց ան­գամ մը եւս Հա­յոց Պատ­րիար­քը Հա­թայի մէջ տես­նե­լով։ Ան փա­փաք յայտնեց պաշ­տա­մունքի վե­րաբաց­ման հան­դի­սու­թեան մաս­նակցե­լու, սա­կայն ըսաւ թէ նա­խարա­րի այ­ցե­լու­թեան պատ­ճա­ռաւ ան­կա­րելի պի­տի ըլ­լայ իրա­կանաց­նել այս ծրա­գիրը։

Նո­րին Ամե­նապա­տուու­թիւնը շնոր­հա­կալու­թիւն յայտնեց ըն­դունե­լու­թեան հա­մար եւ կա­րողու­թիւն մաղ­թեց մշա­կոյթնե­րու եւ հա­ւատքնե­րու կեդ­րոն դար­ձած այս քա­ղաքի մէջ իր պաշ­տօ­նավա­րու­թեան ըն­թացքին։ Մեր Հո­գեւոր Պե­տը փայ­տեայ ձե­ռագործ ծաղ­կա­ման մը եւ Պատ­րիար­քա­կան Աթո­ռոյ հրա­տարա­կու­թիւննե­րէն նո­ւիրեց Կու­սա­կալ Մա­սաթ­լըին եւ հրա­ժեշտ առաւ ան­կէ։

Ժա­մանում Վա­քըֆ­գիւղ

Ամեն Ս. Պատ­րիարք Հայ­րը երե­կոյեան ժա­մանեց Մու­սա Լե­րան Վա­քըֆ­գիւղը։

Հա­թայի երկրա­շար­ժէն վնա­սուած Վա­քըֆ­գիւղը, հո­վուա­պետա­կան ան­ցեալ այ­ցե­լու­թեան ըն­թացքին դառն յու­զումով դի­մաւո­րած էր իր Հո­գեւոր Պե­տը։ Այս ան­գամ, հա­կառակ որ դեռ չէ սպիացած երկրա­շար­ժի վէր­քը, սա­կայն տօ­նական առի­թը, ինչպէս նաեւ Եկե­ղեց­ւոյ նո­րոգու­թիւնը պատ­ճառ դար­ձան, որ գիւ­ղա­ցիներ աւան­դա­կան շու­քով դի­մաւօ­րէն իրենց Հո­գեւոր Պե­տը։

Նո­րին Ամե­նապա­տուու­թիւնը գիւղ մտաւ տհոլ-զուռնա­յով, եկե­ղեց­ւոյ զան­գի ձայ­նով եւ ժո­ղովուրդի սի­րալիր ող­ջոյննե­րով։

17 Օգոս­տոս 2024, Շա­բաթ երե­կոյեան, կա­տարո­ւեցաւ նո­րոգո­ւած եկե­ղեց­ւոյ նա­ւակա­տիքի, սրբա­գործման, օծ­ման եւ պաշ­տա­մունքի վե­րաբաց­ման հան­դի­սու­թիւնը, որով սկսաւ Ս. Աս­տո­ւածած­նի Վե­րափոխ­ման հան­դի­սու­թիւննե­րը։

Մու­սա Լե­րան Վա­քըֆ­գիւղի Ս. Աս­տուածա­ծին Եկե­ղեցին, որ Հա­թայի երկրա­շար­ժէն վնաս կրած էր, նո­րոգու­թեան եւ բա­րեզարդման աշ­խա­տանքնե­րը աւար­տած ըլ­լա­լով, Ս. Աս­տո­ւածած­նի Վե­րափոխ­ման տօ­նի նա­խօրեակին՝ 17 Օգոս­տոս 2024, Շա­բաթ, Ն.Ա.Տ. Սա­հակ Բ. Պատ­րիարք Հօր ձե­ռամբ պաշ­տա­մունքի վե­րաբա­ցուե­ցաւ։

Արա­րողու­թեան մաս­նակցե­ցան Մեծն Բրի­տանիոյ եւ Իր­լանտա­յի թե­մի առաջ­նորդ Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս. Մա­նու­կեան, Աթո­ռոյս Լու­սա­րարա­պետ Արժ. Տ. Տրդատ Ա. Քհնյ. Ու­զունեան, Հա­թայի եկե­ղեցեաց հո­վիւ եւ գա­ւառի հա­մայնքնե­րու տե­սուչ Արժ. Տ. Աւե­տիս Քհնյ. Թա­պաշեան, Ասո­րի Ուղղա­փառ Եկե­ղեցիէն Բար­նա­բաս Հիմ­նարկի նա­խագահ՝ Արժ. Տ. Փաթ­րիք Քո­րեպս. Սուխտէօ եւ ուխտա­ւոր­ներ։

Ժա­մը 16.00-ին, եկե­ղեց­ւոյ զան­գին զո­ւարթ ղօ­ղան­ջով սկսաւ նո­րոգեալ եւ բա­րեզար­դեալ եկե­ղեց­ւոյ պաշ­տա­մունքի վե­րաբաց­ման արա­րողու­թիւնը։ Ար­տա­սանո­ւած նա­ւակա­տիքի արա­րողու­թեան աղօթքնե­րէն յե­տոյ, Սրբա­զան Պատ­րիարք Հայ­րը Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նով օծեց աւագ խո­րանն ու Տէ­րու­նա­կան սրբան­կա­րը, խորհրդա­նոց­նե­րը, իսկ Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս. օծեց Ս. Թա­դէոս եւ Ս. Բար­թո­ղոմէոս առա­քեալ­նե­րու ձօ­նուած քովնտի սե­ղան­նե­րը, մկրտու­թեան աւա­զանը։

Ապա Ամեն. Ս. Պատ­րիարք Հօր գլխա­ւորու­թեամբ թա­փորը դուրս եկաւ եկե­ղեցիէն եւ Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս. տեղ­ւոյն հրշէջ գունդի մաս­նա­ւոր ինքնա­շար­ժի վե­րելա­կով բարձրա­ցաւ աղօ­թատան գա­գաթը, ուր Ս. Միւ­ռո­նով օծեց գմբէ­թի եւ զան­գա­կատան խա­չերը։

Օծ­ման արա­րողու­թե­նէն յե­տոյ տե­ղի ու­նե­ցաւ երե­կոյեան ժա­մեր­գութիւն եւ Ս. Կոյս Աս­տո­ւածած­նի վե­րափոխ­ման տօ­նի նա­խատօ­նակ։

Արա­րողու­թեան աւար­տին խօ­սեցաւ Ամեն. Ս. Պատ­րիարք Հայ­րը եւ անդրա­դար­ձաւ 6 Փետ­րո­ւարի Հա­թայի երկրա­շար­ժին, որ ցաւ պատ­ճա­ռեց բո­լորին։ Կեան­քեր եւ շէն­քեր տա­րաւ։ Սա­կայն երկրա­շար­ժէ տու­ժողնե­րուն օգ­նութեան ձեռք եր­կա­րեցաւ ամէն կող­մէ։ Այս ալ կը կո­չուի սէր։ Ցա­ւը մեծ էր, սա­կայն ինչպէս միշտ կ’ըլ­լայ, նոյ­նը եղաւ Վա­քըֆ­գիւղի հա­մար եւ մխի­թարո­ւեցաւ գիւ­ղը։ Պատ­րիար­քա­կան Աթո­ռը, իս­թանպու­լա­հայու­թիւնը, ինչպէս նաեւ աշ­խարհաս­փիւռ Մու­սա լեռ­ցի­ներ եւ հա­մակիր­ներ իրենց օգ­նութիւ­նը բե­րին։ Մեր Հո­գեւոր Պե­տը շնոր­հա­ւորեց եղած աշ­խա­տան­քը եւ բո­լոր մաս­նա­կից­նե­րը, Ճէմ Չա­փարի ատե­նապե­տու­թեամբ Եկե­ղեց­ւոյ ծխա­կան խոր­հուրդը, գիւ­ղա­պետ Պերճ Գար­թունը եւ բո­լոր գիւ­ղա­ցինե­րը։

Նո­րին Ամե­նապա­տուու­թիւնը շնոր­հա­կալու­թիւն յայտնեց Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս.ին, որ օժան­դա­կու­թեան աշ­խա­տանք տա­րած է այս եկե­ղեց­ւոյ հա­մար, ինչպէս նաեւ Բար­նա­բաս բա­րեգոր­ծա­կան հիմ­նարկին եւ անոր ներ­կա­յացու­ցիչ Արժ. Տ. Փաթ­րիք Քո­րեպս. Սուխտէոյին, բա­րերար Պետ­րոս Շի­րինօղ­լո­ւին, որ մաս­նակցած է սոյն աշ­խա­տան­քին իր օժան­դա­կու­թեամբ, ՀԱՅ­ՃԱՐ Հայ ճար­տա­րապետ­նե­րու եւ ճար­տա­րագէտ­նե­րու միու­թեան։ Նո­րին Ամե­նապա­տուոու­թիւնը գնա­հատեց Հա­թայի եկե­ղեցեաց հո­վիւ եւ գա­ւառի հա­մայնքնե­րու տե­սուչ Արժ. Տ. Աւե­տիս Քհնյ. Թա­պաշեանը, անդրա­դառ­նա­լով իր բե­րած ծա­ռայու­թեան։ Նշեց որ ինք նո­ւիրո­ւած էր գիւ­ղի նո­ւիրա­կանու­թիւննե­րու պահ­պանման, ինչ որ կը ցո­լաց­նէր գիւ­ղի, ժո­ղովուրդին ու եկե­ղեց­ւոյ նկատ­մամբ տա­ծած սէ­րը։

Ապա Եկե­ղեց­ւոյ մուտքին կա­տարուեցաւ աղօրհնէք։

Տա­ղաւա­րի հան­դի­սու­թիւն եւ անդրա­նիկ Ս. Պա­տարագ
Վա­քըֆ­գիւղի Եկե­ղեց­ւոյ մէջ

Պատ­րիարք Հայ­րը 18 Օգոս­տոս 2024, Կի­րակի առա­ւօտ, Ս. Աս­տո­ւածած­նի Վե­րափոխ­ման Տա­ղաւա­րին առ­թիւ նա­խագա­հեց Հա­թայի Մու­սա Լե­րան Վա­քըֆ­գիւղի Ս. Աս­տո­ւածա­ծին նո­րօծ Եկե­ղեց­ւոյ մէջ կա­տարո­ւած արա­րողու­թեանց։

Ս. Պա­տարա­գը մա­տոյց Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս. Մա­նու­կեան, առըն­թե­րակա­յու­թեամբ Արժ. Տ. Աւե­տիս Քհնյ. Թա­պաշեանի։ Ս. Սե­ղանին սպա­սար­կե­ցին Բրշ. Սար­վէն Սրկ. Պչաք­ճեան, Բրկ. Ղա­զար Կսրկ. Սա­պունճու, Բրկ. Առէն Ուր. Դպ. Քուշ, Բրկ. Եու­սուֆ Ուր. Դպ. Թա­պաշեան եւ դպիր­ներ։ Մաս­նակցե­ցան Արժ. Տ. Տրդատ Ա. Քհնյ. Ու­զունեան՝ Արժ. Տ. Փաթ­րիք Քո­րեպս. Սուխտէօ եւ ուխտա­ւոր­ներ։

Տէ­րու­նա­կան Աղօթ­քէն առաջ քա­րոզեց Պա­տարա­գիչ Սրբա­զան Հայ­րը եւ նախ փառք տո­ւաւ Աս­տուծոյ, որ կը գտնո­ւէր այս գիւ­ղին մէջ, շնոր­հա­կալու­թիւն յայտնեց Ամեն. Ս. Պատ­րիարք Հօր, որ զինք հրա­ւիրած էր մաս­նակցե­լու տա­ղաւա­րի արա­րողու­թեանց եւ Ս. Պա­տարագ մա­տու­ցա­նելու այս գողտրիկ եկե­ղեց­ւոյ մէջ։ Շնոր­հա­կալու­թիւն յայտնեց բո­լոր Մու­սա­լեռ­ցի­ներուն, քա­նի իր պա­պերը եւս Մու­սա­լեռէն էին։

Պա­տարա­գիչ Սրբա­զան Հայ­րը ապա խօ­սեցաւ Յայտնու­թեան Գիր­քի մէ­ջի թա­գու­հիին մա­սին, որուն թա­գը արեւն էր եւ ոտ­քին պա­տուան­դա­նը՝ լու­սի­նը։ Սուրբ Գրոց մէկ­նութիւննե­րու հա­մաձայն այդ թա­գու­հին Ս. Կոյս Աս­տո­ւածա­մայրն է։ Սրբա­զան Հայ­րը խրա­տեց հե­տեւիլ Ս. Աս­տո­ւածած­նի օրի­նակին եւ դառ­նալ կեն­դա­նի տա­ճար­ներ Աս­տուծոյ։

Յա­ւարտ Ս. Պա­տարա­գի, եկե­ղեց­ւոյ դրան առաջ կա­տարո­ւեցաւ խա­ղողօրհնէք։

Ապա թա­փորը յա­ռաջա­ցաւ հա­րիսա­յի կաթ­սա­ներուն քով ուր կա­տարո­ւեցաւ հա­րիսա­յի օրհնու­թիւնը։

Եկե­ղեցա­կան հան­դի­սու­թիւննե­րէն ետք, Երա­նաշ­նորհ Մես­րոպ Բ. Պատ­րիար­քի անո­ւան ձօ­նուած մշա­կոյ­թի կեդ­րո­նին մէջ ճաշ­կե­րոյթ կա­տարո­ւեցաւ, որու մաս­նակցե­ցան նաեւ Սա­ման­տա­ղի Փոխ Քա­ղաքա­պետ Ատ­նան Էրեըլ­մազ եւ Սա­ման­տա­ղի Ոս­տի­կան Զօ­րաց Զօ­րանո­ցի Հրա­մանա­տար՝ Հա­զարա­պետ Հա­րուն Պու­լութ։

Նոյն գի­շեր սար­քո­ւեցաւ հրա­ժեշ­տի ընթրիք, որու ըն­թացքին Վա­քըֆ­գիւղի ծխա­կան խոր­հուրդը փայ­տեայ խաչ­քա­րեր նո­ւիրեց Գերշ. Տ. Յո­վակիմ Եպս. Մա­նու­կեանին եւ Արժ. Տ. Փաթ­րիք Քո­րեպս. Սուխտէոյին, իսկ յու­շա­տախ­տակ մը՝ Գրի­գոր-Մար­թա Ժոս­լին Տինչքա­յըք­ճը ամո­լին եւ ՀԱՅ­ՃԱ­Րէն ճար­տա­րապետ Արեւ Ապա­նալեանին։ Իսկ Ամեն. Ս. Պատ­րիարք Հայ­րը իր ձե­ռաց խա­չը նո­ւիրեց Արժ. Տ. Փաթ­րիք Քո­րեպս. Սուխտէոյին։

Պատ­րիարք Հայ­րը, 19 Օգոս­տոս 2024, Եր­կուշաբ­թի վե­րադար­ձաւ քա­ղաքս։

Ս. Պա­տարա­գը ու­ղիղ եթե­րով տե­սասփռո­ւեցաւ հա­մացան­ցի մի­ջոցաւ։

Սուրբ Աս­տո­ւածա­ծինը
Պոլ­սոյ եկե­ղեցի­ներուն մէջ

Մա­րիամ Աս­տո­ւածած­նի վե­րափոխ­ման տօ­նը նշո­ւեցաւ Պոլ­սոյ զա­նազան եկե­ղեցի­ներուն մէջ։ Պոլ­սոյ երկրորդ հա­յաշատ թա­ղամաս Պա­քըր­գիւղի մէջ Գե­րաշ­նորհ Արամ Արք. Աթէ­շեան պա­տարա­գեց եւ քա­րոզեց։

Աթո­ռանիստ Մայր Եկե­ղեց­ւոյ մէջ պա­տարա­գիչն էր Արժ. Տէր Զոհ­րապ Քա­հանայ Ճի­վանեանը։

Գնա­լը Կղզիի Սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­ւորիչ Եկե­ղեց­ւոյ մէջ չոր­րորդ տա­ղաւա­րի պա­տարա­գը մա­տոյց Կղզիեաց Հո­գեւոր Հո­վիւ Տէր Յա­րու­թիւն Վրդ. Տա­մատեան։

Գար­թա­լի Խնդրա­կատար Սուրբ Նշան, Պէ­շիկ­թա­շի Սուրբ Աս­տո­ւածա­ծին եկե­ղեցի­ներէ ներս եւս կա­տարո­ւեցաւ Աս­տո­ւածած­նի Ս. Պա­տարագ եւ Խա­ղողօրհնէք։ Գար­թա­լի մէջ պա­տարա­գիչն էր Պատ­րիար­քա­կան փո­խանորդ Արժ. Տէր Գրի­գոր Աւագ Քա­հանայ Տա­մատեան, իսկ Պէ­շիկ­թա­շի մէջ Տէր Սար­գիս Աւագ Քա­հանայ Գու­յումճեան։

Պո­յաճը­գիւ­ղի Սուրբ Երից Ման­կանց Եկե­ղեցին վեր­ջին տա­րինե­րուն կը փոր­ձէ ըն­դօ­րինա­կել վա­քըֆ­գիւղցի­ներու աւան­դութիւ­նը, Աս­տո­ւածած­նի առ­թիւ ժո­ղովուրդին մա­տու­ցե­լով խա­րիսա։ Ար­դա­րեւ այս տա­րի ալ խա­րիսա­յի կաթ­սան կրա­կի վրայ դրո­ւեցաւ Շա­բաթ օր եւ պա­տարա­գի աւար­տին մա­տու­ցո­ւեցաւ քա­ղաքի հե­ռաւոր թա­ղերէն այս արո­ւար­ձա­նային եկե­ղեցի փու­թա­ցող հա­ւատա­ցեալ­նե­րուն։ Պո­յաճը­գիւ­ղի մէջ պա­տարա­գիչն էր Տէր Զա­տիկ Վրդ. Պա­պիկեան։

Բա­ցի վե­րեւ նշո­ւած­նե­րէն Պոլ­սոյ զա­նազան թա­ղերու մէջ աւան­դա­կան շու­գով նշո­ւեցաւ Աս­տո­ւածած­նի վե­րափո­խու­մը եւ կա­տարո­ւեցաւ խա­ղողօրհնէք։ Անոնց մէջ յատ­կա­պէս ու­շագրաւ էր Սա­մաթիոյ Սուրբ Գէորգ Եկե­ղեցին իր խուռնե­րամ բազ­մութիւ­նով։

Յա­ջոր­դող եր­կուշաբ­թի, Մե­րելոց էր եւ այս ան­գամ քա­ղաքի բո­լոր հայ գե­րեզ­մա­նատու­նե­րը լե­ցուած էին իրենց ննջե­ցեալ­նե­րու յի­շատա­կը յար­գե­լու եկած ժո­ղովուրդով։

Սեպ­տեմբե­րի մէջ կը նշենք Սուրբ Խա­չը, որով աւար­տած կ՚ըլ­լանք նաեւ հինգ տա­ղաւար­նե­րու շար­քը։