Յիշատակում Հայոց Ցեղասպանութեան
ՏԷՐՍԻՄ ՏԱՂ
Մեզ՝ Թուրքիացի երիտասարդներուս համար հետաքրքրական է տօնական օրերու իրարու հետ ագուցուիլը։ Այս տարի ալ նման երեւոյթ մը ապրեցանք, երբ մահմետականներու եւ քրիստոնեաներու ծոմապահութեան շրջանը զուգադիպեցաւ։ Հետեւաբար իրարու յաջորդեցին Ռամազանի եւ Սուրբ Զատկի տօները։ Միայն տօնական օրերու զուգադիպութիւնը չէ որ կը նշենք։ 23 Ապրիլը Թուրքիոյ Հանրապետութեան հիմնադրութեան կարեւոր փուլերէն մէկն է եւ խորհրդարանի հաստատումը կը նշենք տօնական մթնոլորտի մէջ։ Յաջորդող օրը այս անգամ կը տարուինք սուգի մթնոլորտին։ Չէ որ 24 Ապրիլը Հայոց ցեղասպանութեան յիշատակման օրն է։ Եւ անշուշտ հայոց կողքին երկրի ասորի ժողովուրդը եւ եզդիներ նոյն թուականով կը յիշեն «Սէյֆոն» եւ «Ֆերման»ը։
4 Մայիսը յատուկ նշանակութիւն ունի Տէրսիմի կոտորածներու յիշատակման առումով։ Երկու օր վերջ է որ, 6 Մայիսին կը յիշատակենք երկրի խոստմնալից երեք երիտասարդներու՝ Տենիզ Կեզմիշ, Եուսուֆ Արսլան եւ Հիւսէյին Ինանի կախաղան հանուելու տխուր պատմութիւնը։
Բացի հայերէ կամ քիւրտերէ յոյներու կամ հրեաներու համար ալ տօնական օրերը եւ տխուր յիշատակումները իրարու կը յաջորդներ։ Թերեւս այս հոգեբանութեան ակնարկելով է որ բանաստեղծ զարացի Հասան Հիւսէյին Քորքմազկիւլ գրած էր. «Մէկ երեսս տերեւաթափ է, միւս երեսս գարնան պարտէզ…»։Հիւանդագին է այս համայնապատկերը, որուն ապաքինման համար կը կարօտինք պատմութեան հետ առերեսուելու։
Թէ Թուրքիոյ տարածքին եւ թէ համաշխարհային առումով կը բոլորենք քաղաքական, տնտեսական, հասարակական եւ բնապահպանման բազմերանգ ճգնաժամի շրջան մը։ Անլուծելի մնացած պատմական, ընկերական եւ քաղաքական խնդիրներու այս թնճուկին վրայ կու գան աւելնալու իբրեւ թէ հասարակութեան անվտանգութիւնը գերադասող ռազմավարութիւն եւ հասարակութեան կողմէ հետզհետէ սնուցուած գաղթականներու ուղղեալ ատելութեան պատգամները։
1915-ի կոտորածները ազգային պետութիւն մը հիմնելու տրամադրութիւնով մեկնարկող հանրապետութեան հիմնաքարը եղած է։ Հանրապետութիւնը այդ հիմնաքարին վրայ կառուցածը պահելու համար ընդմիշտ կը դիմէ մերժելու եւ ուրանալու քաղաքականութեան։ Այսօր երբ իրաւունքներու բռնաբարման, ժողովուրդներու կամքի անտեսման, հասարակութեան պահանջներու մերժումին թափ ստացած շրջան մը կը բոլորենք, չենք կրնար դոյզն իսկ ետքայլ ընել առերեսման պահանջներէն։ Այս առերեսումը անհրաժեշտութիւն մըն է ներկան եւ մանաւանդ ալ ապագան մարդկային սկզբունքներու վրայ վերահաստատելու համար։
