Յիշատակդ անթառամ Սըրրը ճան

Ամենադ­ժո­ւարն է Թուրքիոյ նման բե­ւեռա­ցած, մաս­նա­հատո­ւած հա­սարա­կու­թեան մը մէջ բո­լորին սի­րելին դառ­նալ։ Ան յա­ջողած էր այդ դժո­ւարը։ Իր զո­ւար­ճա­խօսու­թեամբ, սրամ­տութեամբ եւ ան­զի­ջող դիր­քո­րոշու­մով Սըր­րը Սիւ­րէյյա Էօն­տէր բո­լորին սի­րելի դար­ձած կեր­պար մըն էր։ Ան­զի­ջող որ կ՚ըսենք, կոյրզկու­րայն յա­մառու­թեան մը մա­սին չէ խօս­քը։ Ընդ հա­կառա­կը՝ ան լաւ լսող մը, դա­տող մը եղաւ եւ միշտ յա­ջողե­ցաւ իր միտքն ու կար­ծի­քը խօ­սակի­ցին փո­խան­ցե­լու։

Մար­դա­սէր մըն էր նախ եւ առաջ։ Ինք վա­ղուց ձեր­բա­զատո­ւած էր ազ­գա­յին կամ կրօ­նական բո­լոր պատ­կա­նելու­թիւննե­րէ։

Ծա­գու­մով թուրք մըն էր, բայց ամ­բողջ էու­թեամբ մխրճո­ւած էր քրտա­կան ազա­տագ­րա­կան շար­ժումին։ Խիստ տա­փակ ու սնա­մէջ հաս­տա­տում մը պի­տի ըլ­լայ այդ նո­ւիրու­մը քրտա­սիրու­թեամբ բա­ցատ­րե­լը։ Ան նոյնքան հա­յասէր էր, ասո­րասէր, եզ­դիասէր կամ յու­նա­սէր։ Ով որ ար­հա­մարո­ւած է, Սըր­րը Սիւ­րէյյա Էօն­տէր անոր կող­քին եղաւ ընդմիշտ։ Յի­շողու­թիւննե­րու մէջ թարմ է «Կե­զի»ի դի­մադ­րութեան օրե­րուն ար­մա­տախիլ ըլ­լա­լու վտան­գին հետ դէմ յան­դի­ման գտնո­ւող սօ­սիի ծա­ռի մը առ­ջեւ կանգնած «Ես այս ծա­ռին ալ երես­փո­խանն եմ» ըսող պատ­կե­րը։

Այդ ար­տա­յայ­տութիւ­նը պարզ խօսք մը չէր, այլ ամ­բողջ կեան­քի մը իմաս­տը բա­ցատ­րող կար­գա­խօս։

Իրա­ւացի էր, ան­կեղծ նաեւ, որու շնոր­հիւ ար­ժա­նացաւ բո­լորին հա­մակ­րանքին։ Միայն վարձկան գրիչ­նե­րը յանդգնե­ցան իր մա­հէն ետք ալ թու­նա­ւոր թա­նաքով սեւ տո­ղեր մրո­տել իր յի­շատա­կին հան­դէպ։

Ան­դին Էօն­տէ­րի մարդկա­յին ար­ժա­նիք­նե­րը գնա­հատող զան­գո­ւածը ծո­վու ալի­քի նման պոռթկաց ու լե­ցուեց Աթա­թիւրք Մշա­կոյ­թի Կեդ­րո­նի մուտքին, յար­գանքի վեր­ջին տուրքը մա­տու­ցե­լու հա­մար։ Այդ ամ­բո­խի հա­զիւ որոշ փոքր մէկ հա­տուա­ծը յա­ջողե­ցաւ ներ­խուժել դէ­պի դահ­լիճ, ուր ասեղ քցե­լու տեղ չէր մնա­ցած։ Մնա­ցեալ­նե­րը թա­փոր կազ­մե­լով հե­տիոտն հա­սան նախ Լե­ւեն­թի մզկի­թը, ապա Զին­ճիրլի­քու­յույի գե­րեզ­մա­նը։

Թա­փորը երբ հա­սաւ Օս­մանպէյ, Հրանդ Տին­քի ին­կած կէ­տէն սկսաւ նոր վան­կարկում մը՝ «Ֆա­շիզ­մէ ինատ քար­տե­շիմ­սին Հրանդ»։ Այդ պա­հուն յի­շեցինք 15 ամեայ Պեր­քին Էլ­վա­նի թաղ­ման թա­փորը, որ «Ակօս»ի նախ­կին խմբագ­րա­տան առ­ջե­ւէն անցնե­լու պա­հուն նոյն վան­կարկու­մը կրկնած էր։

Սըր­րը­յի կա­րեւո­րագոյն յատ­կութիւնն էր երկրի աւան­դա­կան մշա­կոյ­թի մա­սին ան­ծայրա­ծիր գի­տելիք­նե­րու պա­շարը։ Ան կը սի­րէր յա­ճախ մէջ­բե­րումնե­րով երան­գա­ւորել իր պա­տու­մը, որ հիացում կը պատ­ճա­ռէր խօ­սակ­ցին։

Յա­ճախ կը հպար­տա­նար ըսե­լով որ «Ձեր բո­լորէն աւե­լի շատ հայ ըն­կերներ ու­նիմ։ Այդ հա­յը պա­հան­ջել հար­կին կա­րելի է փո­խարի­նել յոյ­նի, հրեայի, արա­բի, գնչո­ւի կամ միասե­ռակա­նի հետ։ Ով որ պի­տի տու­ժէ իշ­խող ու­ժի հա­լածան­քով, Սըր­րըն իս­կոյն անոր կող­քին կ՚ըլ­լար իր ամ­բողջ էու­թեաբ։

Սըր­րը Սիւ­րէյյա Էօն­տէ­րի մա­հով Թուրքիոյ բո­լոր ժո­ղովուրդնե­րը հա­րազատ զա­ւակ մը կորսնցնե­լու կսկիծն է որ կ՚ապ­րին։ Մենք ան­ձամբ հա­րազատ ըն­կե­րոջ մը կո­րուստը։

Չենք գի­տեր թէ ար­դարնե­րու յի­շատա­կը օրհնու­թիւննե­րու կ՚ար­ժա­նանայ թէ ոչ, բայց հաս­տատ գի­տենք թէ անոր յի­շատա­կը ան­մո­ռաց պի­տի մնայ բիւ­րա­ւոր­նե­րու սրտին մէջ։

«ԱԿՕՍ»