Havada çalışmak da zor direnmek de
UYGAR GÜLTEKİN
[email protected]
Hava iş kolunda grev yasağı getiren yasanın parlamentoda görüşüldüğü 29 Mayıs günü, THY ve THY’nin yan kuruluşlarından olan Teknik A.Ş çalışanları havaalanında eylemdeydi. Eylem önemli bir gündem maddesi oldu. Çalışanlardan 305 kişinin işten atılması sorunu bir başka boyuta taşırken, THY’de grevi yasaklayan yasa AK Parti oylarıyla meclisten geçti. Bakan Faruk Çelik ile THY yönetiminin görüşmeleri olumsuz sonuçlandı ve işten çıkartılan işçiler hukuki süreci başlatmaya hazırlanıyor. Havaalanı önünde eylem devam ediyor. Çalışanlar, sadece hükümete ve THY yönetimine değil, süreci yöneten Hava İş Sendikası’na da tepkili.
Yüksek maaşlar ve ülke ülke gezerek çalışan THY çalışanları için iş koşulları oldukça zor. Çalışma saatlerinin uzunluğu, düzensizliği, personel yetersizliği konusunda ciddi sıkıntılar yaşayan çalışanlar ellerindeki hakların da tek tek alındığına dikkat çekiyor.
Mobbing çok yaygın
Yasal kaygılar nedeniyle adını vermek istemeyen 8 yıllık bir kabin amiri, eylem günü Ankara’da ve raporlu olduğu halde e-posta ile işten çıkartıldı. Toplu iş sözleşmelerinin 20 aya yakın bir süredir yapılmadığını ve bu süre içerisinde de bir önceki dönem imzalanan toplu iş sözleşmesindeki halklarının yönetim duyuruları ile ellerinden alındığını söyleyen THY çalışanı, çalışma koşullarına ilişkin sıkıntılarını şöyle anlatıyor:
“Çalışma koşulları dünya standartlarının oldukça gerisinde. Boş günlerimizde uçuşa çağrılmaya başlandık. 24 saat öncesinden bildirmeleri gerekirken havaalanında öğreniyoruz. Uzak uçuşlarda yatıya gitmeden geri dönmemiz isteniyor. Kabul etmediğimizde ise ‘Senin yüzünden uçak yerde kalacak yukarıya sen hesap verirsin’ diye baskı yapmaya başlıyorlar. Hiçbir düzenimiz yok. Üç kez gece uçuşu yaptıktan sonra ertesi gün gündüz uçuşu oluyor, bir anda uyku düzeniniz değişiyor. Toplam çalışma mesaimiz 14 saat ve bazen 16 saate kadar çıkabiliyor. Özel günler, yılbaşıları, bayramlar, hiçbiri bizim için yok. Kronikleşmiş rahatsızlıklar başlıyor. Boyun düzleşmeleri, bel fıtıkları oldukça yaygın. Uyku sorunu kronik yorgunlukları beraberinde getiriyor. Yapay bir oksijen altında çalışmak kansere neden oluyor. Kanser arkadaşlarımız arasında çok yaygın. Normal mesaiden sonra dinlenmem gerekiyor. Uç diyorlar. Kabul etmezsen telefonlar gelmeye başlıyor. Mobbing uyguluyorlar. Uzun uçuşlar sana verilmeye başlanıyor, müşteri şikâyeti var deniliyor; savunma isteniyor. İstediğiniz kadar anlatın, hiç kâr etmiyor.”
Uçuş güvenliği yok
12 yıldır THY’de çalışan bir diğer kabin amirine ise işten çıkartıldığı hiç bildirilmemiş. Ertesi gün işe geldiğinde kartı okumayınca işten çıkartıldığını anlamış. Emniyetsiz uçuşlar gerçekleştirildiğine dikkat çekerek şunları anlatıyor; “Kaptanlar uykusuz uçuyor. Hava koşulları nedeniyle bir havaalanını üç kez pas geçersen kurallar gereği dönmek zorundasındır ancak şirket inmeleri konusunda baskı yapıyor.
Bizler normalde uçağa gitmeden önce kaptanlarla tanışır ve brifing alırdık. Uçuş emniyeti açısından bu oldukça önemlidir. Nereye uçtuğun, olabilecek sorunlara karşı ne yapabileceğini konuşurdun ancak bir yıldır bu tanışmayı kaldırdılar. Kendi ekibimizle yaptığımız brifing süreleri bile iki dakikaya kadar düşmüş durumda. Bunları yapmak zorundasın. Hasta olan yolcular oluyor, özel durumları olan yolcular oluyor, tutuklu yolcular oluyor, bunların hepsine dair bir öngörümüz olmak zorunda. İşimiz uçuştan bir saat önce başlıyor, indikten yarım saat sonra bitiyor. Yerde 3 saat çalışmakla uçakta üç saat çalışmak aynı değil. Kozmik radyasyon altında çalışıyoruz. İlerde kansere neden oluyor.”
SENDİKAYLA DA SORUN VAR
Hava İş’e üye olan ancak eylemin ardından sendikaya tepki gösteren çok sayıda çalışan ise, “THY İşçileri 29 Mayıs Birliği” ismiyle harekete geçti. Sendikanın işçileri yalnız bıraktığını ve süreci yönetemediğini belirten Birlik aktivisti çalışanlar, sendika avukatlarının işe iade davaları için kendilerinden para istediğini ve işten çıkartıldıktan sonra sendikanın kendilerine “Eyleme katılmak sizin kendi hür kararınızdı. Biz artık sadece hukuki destek verebiliriz” dediklerini aktararak, kamuoyundan işe iade için başlayacak olan hukuki süreç boyunca destek istediler.
