Յանցաւորը ծիրանն է
ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ
Այս շոգը փառատօնի համար չէ, բայց հենց «Ոսկէ Ծիրան» է մոռացնել տալիս Յուլիսեան տօթը եւ ստիպում տրուել կինօարուեստի բարիքներին, որոնք են՝ կինօնմոյշների դիտումները եւ հանդիպումները դրանք ստեղծողների հետ, վարպետութեան դասեր, մամլոյ-ասուլիսներ… Մասնագիտական խօսք շարժանկարի մասին։ Այսպիսով դուրս ենք գալիս գաւառական մեկուսացումից, նոր դէմքեր տեսնում, որոնք մեծ ներդրում են ունեցել կինօարուեստի մէջ եւ ծանօթացնում նրանց մեր երկրի համամարդկային արժէքների հետ։ Հայաստանն ունի իր խորհրդանիշները եւ… համը։ Մեր երկրի համն առնելու համար ծիրանն է ընտրուել։ Այս մրգատեսակն է զուտ հայկական։ Տարածուելով Հայաստանից՝ լատիներէն ամրագրուել է որպէս Prunus armeniaca, իսկ հռովմեացիները այն անուանել են mela armeniaca (հայկական խնձոր)։
Քայլում ենք աստղերով
Արդէն 12-րդ անգամ ծիրանն իր ծնած երկիրն է կանչում աշխարհահռչակ կինօգործիչներին։ Հայաստանից դուրս հայկական խորհրդանիշներն են Ազնաւուրը որպէս դերասան եւ Փարաճանովը որպէս ռեժիսոր։ Եթէ այդ երկու խորհրդանիշները չլինէին, ապա դժուար կը լինէր միջազգային կինօփառատօն անցկացնել Հայաստանում։ Անշուշտ, աշխարհում ամենուրէք հարիւրներով կինօփառատօններ են անցկացւում, բայց Ազնաւուրի եւ Փարաճանովի անունների շնորհիւ է ապահովւում «Ոսկէ Ծիրան»ի բարձր նշաձողը։ Հայաստանն ի հարկէ ունի շատ մեծանուն կինօդէմքեր, որոնց պատուին «Աստղեր» են տեղադրւում։ Այս տարի Յուլիսի 12-ին Ազնաւուրի հրապարակում «Մոսկուա» կինօթատրոնի առջեւ բացուեց ռեժիսոր Հենրիկ Մալեանի «Աստղ»ը, դա թուով վեցերորդն է. մինչ այդ տեղադրուել են Համօ Բեկնազարեանի, Ռուբէն Մամուլեանի, Սերկէյ Փարաճանովի, Անրի Վերնոյի (Աշոտ Մալաքեան) եւ Շառլ Ազնաւուրի ասղերը։ Կարծում եմ ժամանակի ընթացքում Ազնաւուրի հրապարակը ամբողջովին կը ծածկուի աստղերով։
Որպէս աւանդոյթ կինօփառատօնը սկսուեց ծիրանօրհնէքից։ Արարողութիւնն անցաւ Աբովեան փողոցի վրայ գտնուող նորաբաց Ս.Աննա եկեղեցում։
Օրնելլա Մութին Երեւանում
Նախկինում «Ոսկէ Ծիրան» ը հիւրընկալել էր Քլաոտիա Քարդինալէին եւ Ֆաննի Արդանին։ Այս տարուայ պատուաւոր հիւրերից են իտալական կինօաստղ Օրնելլա Մութին եւ գերմանա-ամերիկեան աստղ Նաստասիա Քինսքին։
Բացման օրը՝ Յուլիսի 12-ին «Մոսկուա» կինօթատրոնում կայացաւ հանդիպումը Օրնելլա Մութիի հետ։
Օրնելլան ընդունեց Հայաստան գալու հրաւէրը, քանի որ այս տարի Հայաստանը նշում է ցեղասպանութեան 100-ամեակը, իսկ հայերին ճանաչում է ռուս ընկերուհու հայազգի ամուսնու շնորհիւ։ Նաեւ լսել է, որ Հայաստանը հրաշալի երկիր է, բայց ոչ գեղեցկութեան իմաստով, այլ՝ հոգեւոր (յիշենք, ինչպէս էր բնութագրել Հայաստան կատարած այցը Տոնինօ Գուէրրան. «Ճամբորդութիւն դէպի վեր»)։ Փառատօնի բացումը համընկաւ Վարդավառի տօնի հետ եւ այդ առիթով Մութին ասաց, որ շատ ջանք է թափել լաւ տեսք ունենալու համար, բայց կ՚ուզենար ջրուել, թէկուզ կորցնելով իր խնամուած տեսքը։ Ինչ է երջանկութի՞ւնը։ Ըստ Մութիի մարդը ծնւում է երջանիկ լինելու համար, սակայն հասարակութեանը ցուցադրում են միշտ այն, ինչ մարդ չունի, մոռանալով այն բանի մասին, ինչ նա ունի։ Խօսելով ամերիկեան եւ եւրոպական կինոյի տարբերութեան մասին, նա շեշտեց, որ ԱՄՆ-ում զբաղւում են կինօարտադրութեամբ, իսկ Եւրոպայում՝ կինօարուեստով, բայց խաղալով ամերիկեան կինոյում, դերասանը մեծ ճանաչում է վայելում եւ նրան նկատում են։ Անշուշտ հարցրեցին, արդեօք կ՚ուզենար նկարահանուել հայկական կինոյում եւ կախուած մնաց «Հայաստանը սիրեցի՞ք» հարցը։ Աւելորդ եմ համարում այդ հարցերը։ Աւելի լաւ կը լինի անդրադառնալ, թէ ինչ տպաւորութիւն թողեց 60-ամեայ գեղեցկուհին։ Լինել դերասանուհի նշանակում է միշտ գեղեցիկ լինել։ Մնալ՝ «Ամենքին թւում է, թէ միայն իրեն են այցելում վախերը, անվստահութիւնը, բայց ես նման եմ բոլորին, ես տեսնում եմ, թէ ինչպէս եմ ծերանում»։ Պատմեց, թէ ինչ երջանիկ էր՝ «Սըվանի սէրը» ֆիլմում նկարահանուելու համար (1984, ռեժիսոր Ֆոլքեր Շլյոնդորֆ)։ Ֆիլմը արուել էր ըստ Մարսել Փրուսթի «Կորուսեալ Ժամանակի Որոնումներ» բազմավէպ երկի՝ «Կարապ ուղղութեամբ» գրքի հիման վրայ։ Յուլիսի 13-ին Կարմիր դահլիճում ասեղ գցելու տեղ չկար. հանդիսատեսը եկել էր դիտելու ֆիլմը Օրնելլայի ներկայութեամբ։ Սուանի սիրոյ մասին էր ֆիլմը։
Իսկ ես յիշեցի Օրնելլայի առաջին դերը, նա դեռ 15 տարեկան չկար, երբ 1970-ին նկարահանուեց «Ամենագեղեցիկ կինը» ռեժիսոր Դամիանօ Դամիանիի ֆիլմում։ Օրնելլան ինքը չէր պատրաստւում նկարահանուել, քրոջը ուղեկցելու էր գնացել, իսկ ընտրեցին նրան... Սիցիլիայի մաֆիոզներից մէկը՝ երիտասարդ Վիթօն, որոշել էր ամուսնանալ աղքատ Ֆրանչեսկայի հետ։ Նա առեւանգեց նրան եւ յայտարարեց հրապարակօրէն, որ Ֆրանչեսկան իրենն է։ Սակայն աղջիկը դիմեց դատարան՝ բռնաբարութեան համար։ Չլսուած բան էր։ Նա պիտի սուս-փուս ամուսնանար Վիթոյի հետ, ինչպէս դա անում էին նման դէպքում միւսները։ Ֆրանչեսկան դէմ դուրս եկաւ ոչ միայն իր փեսացուի դէմ, այլ ողջ Սիցիլիայի, ոչ ոք նրան չէր սատարում, նոյնիսկ ծնողները. «Բոլորն իմ դէմ են, որովհետեւ ես իրաւացի եմ»։ Իր ճիշդը մենամարտութեան մէջ մտաւ սուտ վկայութիւնների հետ։ Վերջապէս նա յաղթեց եւ մաֆիոզին ձերբակալեցին։ 10 տարուայ ազատազրկում էր նրան սպասում։ «10 տարի՞»,-սարսափեց Ֆրանչեսկան։ Արդարասէր աղջիկը սիրում էր Վիթոյին։
