Հայեր Տիգրանակերտի հիւրերը չեն
ՈՒՅԿԱՐ ԿԻՒԼԹԵՔԻՆ
Աննախադէպներ կ՚ապրուին Թուրքիոյ քաղաքական պատմութեան մէջ։ 24 Յունիս թուականին կայանալիք հանրապետութեան նախագահի ընտրութեան թեկնածուներէն մին բանտի մէջ է։ Բանտախցիկէն կը տանի ընտրարշաւը։ Փաստաբաններուն բանտարկութեան դէմ առարկութիւնը «խոյս տալու հաւանականութիւն ունի» պատճառաբանութեամբ մերժուեցաւ դատարանի կողմէ։
Տեմիրթաշ 2014-ի նախագահական ընտրութիւններուն եւս մասնակցած ու մօտ 4 միլիոն ձայներ հաւաքած էր։ 7 Յունիս 2015-ին իր գլխաւորած ՀՏՓ ձայներու 13 տոկոսը ստանալով խորհրդարանի մէջ ունեցաւ 81 պատգամաւոր։ Իշխող Արդարութիւն եւ Զարգացում կուսակցութիւնը հիմնարկութենէն ի վեր առաջին անգամ զրկուեցաւ առանձինն կառավարութիւն կազմելու առիթէն։
Տեմիրթաշ ձերբակալուեցաւ 4 Նոյեմբեր 2016-ին։
Նախագահական թեկնածուն «Ակօս»ին հարցումներուն պատասխանեց Էտիրնէի բանտէն։
Ույկար Կիւլթեքին- Ի՞նչ տպաւորութիւն է բանտի մէջ պատրաստուիլ ընտրութեան։ Ի՞նչպէս կանցնի ձեր առօրեան։
Սելահատտին Տեմիրթաշ- ՀՏՓ կուսակցութեան դէմ արդարադատութեան համակարգի ալ գործակցութեամբ կատարող քաղաքակամ գործողութեան դրդապատճառը 7 Յունիս 2015-ի ընտրութեան յաջողութիւնն է։ Այդ թուականէն ցայսօր կուսակցութեան բազմահազար գործիչներ ձերբակալուեցան եւ դուրս բերուեցան քաղաքական մրցակցութենէն։ Նմանապէս ես եւս քաղաքական նպատակներով պատանդ վերցուած եմ։ Նման պայմաններու տակ նախագահութեան թեկնածութիւնը պատուի եւ պատասխանատուութեան խնդիր է։ Դատարանին ձերբակալութեանս հանդէպ կայացուցած որոշումը ամօթալի խայտառակութիւն մըն է որ, երկար տարիներ պիտի յիշուի Թուրքիոյ քաղաքական պատմութեան մէջ։ Ի դէմ այդ ամօթի հեղինակներուն, մեծ եռանդով, ոգեւորութեամբ կաշխատիմ ընտրարշաւին զօրակցելու համար։ Խիստ խտացեալ աշխատութիւն մը կը պահանջէ բանտի զրկանքները։
ՈՒ.Կ. – Բանտի պայմաններուն մէջ ձեզի յատուկ ճնշումներ կ՞ան։
Ս.Տ. – Ո՛չ, ինծի յատուկ ճնշումներ չկան, Բանտը ինքնին ճնշող միջավայր է արդէն։
ՈՒ.Կ. – Խիստ վիճելի էին 16 Ապրիլ 2016-ի հանրաքուէի արդիւնքները։ 24 Յունիսի արդիւնքներուն մասին հաւանակա՞ն է նման զեղծարարութիւններ։
Ս.Տ.- Այս մասին բոլոր կուսակցութիւնները, կամաւորներ եւ իրաւագէտներ պարտաւոր են կանխամիջոցներ ստեղծելու։ Եթէ զանազան կուսակցութիւններէ 5 կամ 6 հսկիչներու կողմէ հսկուած ընտրատարածքի մը մէջ ժողովուրդի քուէները կը գողցուին, այս ոչ թէ գողերու ճարպիկութիւնը կ՚ապացուցէ, այլ հսկողներու անճարակութիւնը։ Չհասկցա՛յ, մեր քուէները իշխող կուսակցութի՞ւնը պիտի պաշտպանէ։ Հետեւաբար բոլորը պէտք է իր քուէներուն պաշտպան ըլլայ եւ ընտրութեան աւարտին ալ պատրուակներ չներկայացնէն։
ՈՒ. Կ. – Կը սպասէիք այսքան կանուխ ընտրութիւն մը։ Հանրապետական դաշինքը ինչո՞ւ այսքան աճապարեց։
Ս.Տ. – Կ՚ակնկալէինք թէ ընտրութիւնը կը կատարուի Սեպտեմբեր կամ Հոկտեմբեր ամիսներուն։ Կ՛երեւի տնտեսական ճգնաժամը զիրենք պարտադրեց աւելի կանուխ թուականի մը։ Հակառակ պարագային երկրի տնտեսութիւնը կրնար կործանիլ։ Այդ վտանգը տակաւին ալ առկայ է։ Արդարութիւն եւ Զարգացում ու Ազգային Շարժում կուսակցութիւններուն մէկտեղումով գոյացած Հանրապետական Դաշինքը կանխահաս ընտրութիւնով կ՚ուզէ ճգնաժամին ազդեցութիւնը նուազագոյն մակարդակի իջեցնել։
ՈՒ. Կ. – Ընտրութենէ ետք ի՞նչ կակնկալէք։ Իշխող կուսակցութիւնը եթէ կորսնցնէ խորհրդարանի մէջ մեծամասնութիւնը, նոր կանխահաս ընտրութիւն մը հաւանակա՞ն է։
Ս. Տ. – Ամէն ինչ կարելի է։ Ժողովրդավարական ուժերը միշտ պատրաստ ըլլալու են քաղաքական պայքարի նոր հանգրուաններուն։ Նոր կանխահաս ընտրութիւնն ալ չի կրնար փրկել դէպի անկումի գացող ԱԶԿ-ն։ Էրտողանի իշխանութեան պարտութիւնը անխուսափելի է։ Բաւ է որ մենք ամուր կառչինք պայքարին եւ յոյս ներշնչենք ժողովուրդին։
ՈՒ. Կ. – Ժողովուրդներու Ժողովրդավարկան կուսակցութեան պատգամաւորներու ցանկերուն մէջ աջքի կիյնան ձախակողմեան անուններ։ Դուք նախապէս տեսած էի՞ք ցանկերը։ Առաջարկներ ունեցա՞ք։ Մետիայի շրջափակումով հանդերձ 7 Յունիսեան տրամադրութիւն մը կը նկատէ՞ք։
Ս. Տ. – Ի դէմ թերութիւններու կամ անբաւարարութիւններու առկայութեան, մեր կուսակցութիւնը կը ներկայանայ ամենբազմերանգ եւ յուսադրիչ ցանկով։ Նախապէս տեսած էի ցանկը, որուն համար միջամտութիւն մը չունեցայ։ Եւ արդէն ժողովրդավարական սկզբունքներու առումով ճիշդ ալ չէր ըլլար նման միջամտութիւնը։ Ոչ անուններու բայց ընկալումներու առումով ցուցմունքներ ունեցայ։ Յաջողութիւն կը մաղթեմ մեր բոլոր թեկնածուներուն։ Այս պայմաններու մէջ զուրկ եմ դուրսի տրամադրութիւնը զգալէ, բայց լսումներ կան 7 Յունիսի հոգեբանութեան զարթնումի մասին։ Յուսամ որ այդպէս ալ ըլլայ։
ՈՒ. Կ. – Հաւանական է նաեւ որ Էրտողան նախագահ ընտրուի եւ իշխող կուսակցութիւնն ալ խորհրդարանի մէջ ապահովէ ձայներու մեծամասնութիւնը։ Նման զարգացումի դիմաց ի՞նչ հեռանկարներ ունիք։
Ս. Տ. – Ինչ որ ալ ըլլայ ընտրութեան արդիւնքը, մենք առանց քայլ մը իսկ նահանջելու կը շարունակենք մեր քաղաքական պայքարը։
ՈՒ.Կ.- Որպէս վերջին հարցում կուսակցութիւնը Կարօ Փայլանի թեկնածութիւնը առաջարկեց Տիյարպեքիրէն։ Դուք ինչպէ՞ս կը գնահատէք հայ պատգամաւորի մը Տիյարպեքիրի թեկնածու ըլլալը։
Ս. Տ.- Կարօն Տիյարպեքիրին, Տիյարպեքիրն ալ Կարօին շատ կը վայելեն։ Քաղաքի կեդրոնը անցեալին ունեցած է բազմամշակութային յատկութիւն։ Այդ դիմագիծը պահպանուած է մինչեւ հանրապետութեան առաջին տարիները։ 1915-ի Հայոց ցեղասպանութենէն ետք քաղաքի այդ յատկութիւնը ցիրուցան եղաւ։ Մինչեւ 1980-ական տարեթիւեր Տիյարպեքիրի Սուր թաղամասին մէջ հայ ընտանիքներ կ՚ապրէին։ Ես իմ մանկութեան տարիներէս անգամ կը յիշեմ այս երեւոյթը։ Բայց 80-ական, 90-ական տարեթիւերու ճնշումի եւ տանջանքներու միջավայրին մէջ այդ վերջին հայերն ալ ստիպուեցան իրենց հայրենի քաղաքը լքելու։ Սա ինքնին ողբերգութիւն մըն էր։ Հայեր Տիյարպեքիրի հիւրերը չէ այլ տեղացիներն էին։ Կարօի Տիյարպեքիրի պատգամաւոր ըլլալը այդ վշտոտ պատմութեան փոխանցուած խիստ իմաստալի պատասխան մըն է։ Վստահ եմ որ Տիյարպեքիրի ժողովուրդը այս պատմական գիտակցութիւնով գրկաբաց պիտի ընդունի Կարօին։ Իսկ Կարօ արդէն Տիյարպեքիրի օտար մէկը չէ։ Կը հաւատամ, որ տեղւոյն երիտասարդութեան հետ շատ լաւ յարաբերութիւններ պիտի ունենայ եւ լաւագոյն կերպով պիտի ներկայացնէ իր կուսակցութիւնը։ Յաջողութիւններ կը մաղթեմ իրեն։
