Հայ կնոջ դերը միջազգային ասպարէզի վրայ
Ատրինէ Մինասեանը այն հայրենանուէր հայուհին է, որ այժմ կը համարուի «Օրիֆլէյմ» միջազգային քոզմեթիկ ընկերութեան համաշխարհային ցանցի 15 «Կլոպալ լիտեր»ներէն մէկը, որու շնորհիւ թէ՛ Հայաստանը, թէ՛ Իրանը միջազգային ասպարէզին գրանցած են բարձր ցուցանիշներ։ Ատրինէի տեսակը օրինակելի է իւրաքանչիւր կնոջ համար, քանի որ երկու երախաներու մայրիկը 40 տարեկանին ալ չի դադարած սորվելէ, նոր ոլորտներուն իր ուժը փորձելէ։ Անոր կեանքի պատմութիւնը ուսումնասիրելով կը տեսնենք կրթութիւն ստանալու կարեւորութիւնը, ընտանիքին եւ սիրելի աշխատանքին անմնացորդ նուիրուածութիւնը։ Անոր աշխատանքը համակ սէր է եւ նուիրում իր ընտանիքին, իր երազանքին եւ իր Հայրենիքին...
ՍԱՐԻԿ ՍԵՒԱԴԱ
Բարեւ ձեզ «թագուհի» հայուհի։ Որտեղէ՞ն սերած են ձեր արմատները։
Բարեւ ձեզ։ Ես ծնած եմ 1965թ. Թեհրան։ Հայրս նոյնպէս Թեհրանէն է, իսկ մայրս ծնած է Բուրուջեն քաղաք, որմէ կարճ ժամանակ անց, ընտանիքով տեղափոխուած են Թեհրան։
Ինչպիսի՞ մանկութիւն ունեցած էք, ո՞ր կրթօջախները յաճախած էք։
Շատ հետաքրքիր մանկութիւն ունեցած եմ, մենք չորս քոյրեր ենք, իսկ ես ընտանիքի մեծ երախան եմ, բնականաբար, այդ տարիներու պատասխանատուութիւնը շատ առումներով կ՚իյնար իմ վրայ՝ որպէս աւագ երախայ։ Երբ փոքր երախայ էի, մեծ երազանքով կը սպասէի, թէ ե՞րբ պէտք է յաճախեմ «Աթաբեկ» նախակրթարանը. այդ պահերը վառ են մնացած յիշողութեանս մէջ։ Այսպիսով՝ յաճախած եմ «Աթաբեկ» նախակրթարանը, այնուհետեւ տարրական կրթութիւնս ստացած եմ «Նայիրի» հայկական դպրոց, որտեղ սորվելու տարիներուն Իրանի մէջ տեղի ունեցաւ Իսլամական յեղափոխութիւնը, որ խառնաշփոթ ստեղծեց ամբողջ պետութեան մէջ։ Դպրոցները առանձնացան ըստ սեռերու, որու պատճառով միջնակարգ ուսումս շարունակեցի «Թովմասեան» օրիորդաց դպրոց, ուր կ՚ուսումնասիրէինք հայոց լեզու, պատմութիւն, մշակոյթ, կրօնք, ինչպէս նաեւ պարսկերէն։
Տեղեակ ենք, որ ձեր մանկութեան երազանքը բժշկուհի դառնալն էր, սակայն համալսարանական տարիները եւս խառնիխուռն էին, խօսինք նաեւ ձեր կեանքի այդ շրջանի մասին։
Այո, սակայն այդ այդպէս ալ երազանք մնաց։ Չնայած կ՚ըսեն՝ եթէ ինչ-որ բան մը քոնը չէ, ուզես թէ չուզես, չի ստացուիր։ Կը մտածեմ, գուցէ բժշկութիւնը իմը չէր։ Այդ տարիներուն համալսարան ընդունուիլը, առհասարակ, շատ դժուար էր, ես յայտադիմումս ուշ էի ուղարկած, որու պատճառով ալ այդ տարի չսորվեցայ։ Յաջորդ տարի կրկին դիմեցի եւ ընդունուեցայ Իրանի հարաւային շրջանի Ահվազ քաղաքի համանուն համալսարան, իսկ հայրս կտրականապէս դէմ էր, որ ես միայնակ բնակուիմ ինչ-որ հեռու քաղաք։ Այդ տարին ալ այդպէս եղաւ, միայն յաջորդ տարի ընդունուեցայ Թեհրանի համալսարաններէն մէկուն հաշուապահական բաժինը, վայր մը, որտեղ կը կարողանայի կրթութիւն ստանալ։
Թեհրան անցուցած տարիներուն, ի՞նչ խնդիրներ կը նկատէիք հայ համայնքի շրջաններէ ներս։
Հայկական համայնքը շատ փակ էր ու առանձին, հաւատացէք, որ ձուլման վտանգ ալ չկար, կային կուսակցական միութիւններ, որոնց ձեռքին էր հայապահպանութեան եւ հայաճանաչման ղեկը։ Հայրս միութենական չէր, սակայն իր ուրոյն ներդրումը եւս ունեցած է հայ համայնքի կայացման գործին։
1988թ. ամուսնացաք եւ ձեր ամուսնու՝ Մայիսի հետ կը ծրագրէիք հեռանալ Իրանէն եւ հաստատուիլ Աւստրալիա, սակայն յաջորդ տարի արդէն ծնաւ ձեր որդին։ Խօսէք նաեւ այդ ժամանակաշրջանի մասին։
23 տարեկան էի, երբ ամուսնացայ, սակայն դեռ ինձ կ՚անհանգստացնէր այն միտքը, որ իմ ուզած մասնագիտացումը չունիմ, այդ տարիներն ալ բարդ էին ուսանելու առումով. կային մի քանի միլիոն դիմումներ, որոնցմէ մի քանի հազարը պէտք է մրցոյթային շեմը յաղթահարէին, մեր՝ հայերուս դէպքին ալ այն կրկնակի դժուար էր, քանի որ փոքրամասնութիւն կը կազմէինք եւ մեզ համար սահմանուած տեղերը շատ քիչ էին, մեզ զուգընթաց ալ կային այնպիսի դիմորդներ, որոնք ունէին մեծ արտօնութիւններ՝ ի շնորհիւ իրենց ծնողներու, որոնք բանակ ծառայութիւն կը մատուցէին. այդ կը հեշտացնէր համալսարան ընդունուիլը։ Ինչեւէ, ամուսնութենէս ետք կ՚ուզէինք տեղափոխուիլ Աւստրալիա, բայց երբ որդիս ծնաւ, բնականաբար, տեղափոխուիլը դժուարացաւ։ Այդ շրջանին տեղի ունեցաւ Հայաստանի անկախացումը՝ 1991թ. Սեպտեմբերին, որմէ յետոյ ամուսինս իր գործընկերոջ հետ գործի բերումով սկսեց յաճախակի գնալ-գալ Հայաստան։
1996թ. Դեկտեմբերին առաջին անգամ այցելեցիք Հայաստան, վստահ եմ, դեռ մանկուց լսած էք Հայաստանի մասին. շա՞տ տարբեր էր ձեր պատկերացուցած եւ իրական Հայաստանը։
Այո, դեռ մանկուց շատ լսած եմ Հայաստանի մասին, նաեւ կը յիշեմ տատիկիս պատմութիւնները վարդագոյն Երեւանի, ինչպէս նաեւ հայ աղջիկներու երկար վարսերու ու սեւ, խոշոր, գեղեցիկ աչքերու մասին։ «Երկաթեայ դռներ»ու մասին ալ լսած էի, որ շատ դժուար է երթալ Հայաստան։ Իսկապէս, ես Հայաստանի մասին պատկերացում ստեղծած էի գրքերէն՝ պատմութենէ, գրականութենէ եւ այլն։ Ինքս իմ մտքին կ՚երազէի. արդեօք կու գա՞յ մի օր, երբ ես ալ կը տեսնեմ Հայաստանը ու կը վայելեմ վարդագոյն Երեւանը։ 1996թ. Իրանը բաւականին զարգացած երկիր էր եւ ես նմանատիպ մի պատկերացում կազմած էի Հայաստանի մասին, բայց երբ վայրէջք կատարեցինք Զուարթնոց, իսկապէս, ապշած մնացած էի քարուքանդ ճանապարհներուն, չնայած կը մտածէի, երեւի միայն օդանաւակայանն է այսպէս։ Հիւրանոց երթալու ամբողջ ճանապարհին կուլայի, քանի որ կը փնտռէի այդ «վարդագոյն»ը եւ չէի գտներ։ Անկեղծ ըլլամ՝ սպասելիքներս փշրուեցան։ Նոր Տարին դիմաւորեցինք այդ տարի Հայաստան, Յունուարին, երբ ետ վերադարձայ Թեհրան, զգացի անասելի կարօտ մը, կը պատկերացնէք, օրերն կը հաշուէի՝ ե՞րբ պէտք է երթամ Հայաստան։ Շատ լսած էի հողի ուժի մասին, որն այդ ժամանակ սեփական մաշկիս վրայ զգացի։
Սիրելի Ատրինէ, իսկ ի՞նչը պատճառ հանդիսացաւ, որ հայրենադարձ ըլլաք։
Դեռեւս 2005թ. վերջերը մենք կը ծրագրէինք հաստատուել կամ ԱՄՆ կամ Հայաստան, սակայն իրադարձութիւնները այնպէս դասաւորուեցան, որ մենք եկանք Հայաստան։
Անդրադառնանք «Օրիֆլէյմ» ձեր առաջին քայլերուն, ինչպէ՞ս կեանքի խաչմերուկները ձեզ տարին դէպի միջազգային քոզմեթիկական ընկերութիւն։
Մօտ 15 տարի առաջ, երբ նոր տեղափոխուած էինք Երեւան, կին մը եկած էր ինչ-որ բան փոխանցելու, որպէսզի Իրան երթալս հետս տանիմ, քանի որ այդ տարիներուն կը սորվէի Թեհրանի համալսարանի թարգմանչական բաժինը, եւ շատ յաճախակի կը մեկնէի Իրան։ Հէնց այդ կնոջ մօտ տեսայ «Օրիֆլէյմ»ի պայուսակը եւ քաթալոկը, ու միանգամէն հետաքրքրուեցայ, աղջիկս՝ Ավնիկը, եւս իր հերթին համոզեց ինձ, որ գրանցուիմ եւ գոյնզգոյն քոզմեթիկներ գնեմ։ Այդ առաջին ճակատագրական քայլն էր, իսկ յաջորդ քայլը կապուած էր քրոջս հետ, ով Իրանի դրամատներէն մէկու ղեկավարն էր այդ ժամանակ, խնդրեցի անոր, որ ինչու չէ, «Օրիֆլէյմ»ը ներկայացնէ աշխատակիցներուն, այդ եւս յաջողուեցաւ։ 15 տարի է, ինչ գրանցած եմ կազմակերպութիւնը եւ իմ աշխատանքները հիմնականին պարսկական շուկային կը տարուին։
Ի՞նչ ձեռքբերումներ ունեցած էք եւ ի՞նչ խոչընդոտներու բախուած էք այս տարիներուն հէնց «Օրիֆլէյմ»ի գործունէութեան ընթացքին։
Նախ սկսիմ ձեռքբերումներէն. 2018թ. ես ընդգրկուեցայ «Օրիֆլէյմ»ի կլոպալ լիտերներու լաւագոյն 15-ի ցուցակին, որ կ՚ապացուցէ տուեալ լիտերի հսկայական աշխատանքը ամբողջական ծաւալով։ Նոյնիսկ ղեկավար կազմն էր զարմացած, իմ ցոյց տուած թիւերէն, քանի որ, իսկապէս, ես ալ չէի կարող պատկերացնել այդչափ արդիւնաւէտ պատկեր։ Երկրորդ ձեռքբերում կրնամ համարել այն, որ իմ միջոցով կրցան Հայաստանի շուկան աւելի լաւ պատկերացնել ու որոշակի արտօնութիւններ ընձեռել, քանի որ Հայաստանը ամենափոքր երկրներէն մէկն է «Օրիֆլէյմ»ի՝ շուրջ 70 երկրներու մասնաճիւղերու շրջանին, բայց, միեւնոյն ժամանակ, ներկայումս դարձած է ամենաուժեղներէն մէկը, ինչը, Հայաստանի համար, բնականաբար, մեծ քայլ է միջազգային հարթակի մէջ։ Խոչընդոտներու առումով կրնամ նշել, որ Հայաստանի մէջ դժուար է աշխատիլ, քանի որ մարդկանց կենցաղային խնդիրները կրնան ազդել այն առումով, որ անոնց հեշտ չէ հաւատալ, որ կարող են բիզնես քայլ կատարել կամ փոքր ներդրումներով առաջ գնալ, սակայն իմ հիմնական խոչընդոտները կապուած են իրանական շուկայի հետ, քանի որ ապրանքի շրջանառութիւնը, տեղափոխութիւնը պետութենէ պետութիւն հիմնականին կ՚առաջացնէ դժուարութիւններ, բայց ես արդէն սովոր եմ այս իրավիճակին եւ կարողութիւն ունեմ պայքարելու անոնց դէմ։
Ձեզ կ՚անուանեն «Օրիֆլէյմի Թագուհի», որտեղէ՞ն է այն առաջացել։
Այսպէս ինձ կոչած են Հայաստան։ Կը կարծեմ, որ տարիներու ընթացքին կալա ընթրիքներու եւ քոնֆերանսներու ժամանակ ինձ վերապահուած այն բոլոր գործառոյթներն են ազդակ հանդիսացած այդ անուան ձեւաւորման եւ տարածմանը։ Տարածաշրջանին միայն Ռուսաստանը ունեցած է լիտերներ, որն ալ պայմանաւորուած էր իր մեծ շուկայով, իսկ հետագային Հայաստանը ոստում կատարեց եւ արդէն ես դարձայ լիտերներէն մէկը։ Շատ բնական կը համարեմ, որ այդքան մեծ աշխատանքներէն ետք կարող էր նման կոչում մը վերապահուած ըլլար ինձ համար։
Ըստ ձեզ՝ ինչպիսի՞ն պէտք է ըլլայ հայը։
Հայրենանուէր մարդն է ինձ համար հայի լաւագոյն օրինակը։ Ցաւօք սրտի, մեր հասարակութեան զգալի մի զանգուած, անձամբ ինձ համար, հայ չեն, անոնք մի գուցէ ծնուած են Հայաստան, ունին Հայաստանի քաղաքացիութիւն, սակայն իրենց ապրածով անբաւարար են հայ կոչուելուն։ Ես կրնամ ինձ օրինակ բերել որպէս հայ, իմ որդուն, իմ աղջկան, իմ ընտանիքին, որովհետեւ ընտանիքս այնպիսի սիրահարուածութեամբ կը խօսի հայրենիքի մասին, այնքան երազանքով կը պատմէ Հայաստանի մասին, որ բոլորն ալ ակամայ կը սիրահարուին։
Ինչպէ՞ս կը գնահատէք Հայաստան- սփիւռք համագործակցութիւնը։
Իմ կարծիքով՝ սփիւռքը պէտք է դուրս գայ պարկով լի «Ձմեռ Պապիկ»ի դերէն եւ դադարի գումարներ տրամադրել անապահով մարդկանց՝ զուտ գոյատեւելու համար։ Սփիւռքը իր խելքով ու փորձով պէտք է Հայաստանին։
Ձեր կարծիքով՝ ինչպիսի՞ն պէտք է ըլլայ հայ կինը 21-րդ դար։
Ինձ համար հայ կնոջ կերպարը իտէալական է՝ հէնց իր պայքարով, նպատակասլացութեամբ եւ աշխատասիրութեամբ։ 21-րդ դարի որոշ տարրեր, բնականաբար, կ՚աւելացնէի այդ կերպարին՝ դարի մարտահրաւէրներուն այն աւելի դիմացկուն դարձնելու համար, սակայն չեմ ընդունիր այն կարծրատիպը, որ հայ կինը պէտք է նստի տանը եւ երախայ խնամէ կամ դառնայ շարքային տնային տնտեսուհի։ Բարեբախտաբար, Հայաստան շատ բան փոխուած է դէպի դրականը, խոստումնալից ու առաջադէմ երիտասարդութիւն ունինք, որով, վստահ եմ, ապագային կը հպարտանանք։
