Կենդանիների պաշտամունք. Շուն

ՕՔՍԱՆԱ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ

[email protected]

Հա­յոց դի­­­­ցաբա­­­­նական պատ­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­րացումնե­­­­րում երբ կը յի­­­­շենք շու­­­­նը, կը տես­­­­նենք ճեր­­­­մակ ու զօ­­­­րաւոր Արա­­­­լեզ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րին, որ երկնքի ան­­­­հունից կ՚իջ­­­­նեն՝ լի­­­­զելով ապա­­­­քինե­­­­լու մար­­­­տի դաշ­­­­տում վի­­­­րաւո­­­­րուած­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րի վէր­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ կեն­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­թիւն տա­­­­լու դաշ­­­­տում ըն­­­­կած մար­­­­տիկնե­­­­րին։ Այս առաս­­­­պե­­­­­­­­­­­­­­­լական շու­­­­նը, կ՚ըսեն թէ, ան­­­­չափ նման է հայ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­կան հսկայ գամփռին, միայն թէ աւե­­­­լի զօ­­­­րաւոր է եւ թե­­­­ւեր ու­­­­նի։ Ան­­­­կասկած՝ սա կը խօ­­­­սի հա­­­­յերի սրտա­­­­գին սի­­­­րոյ եւ յար­­­­գանքի մա­­­­սին, որ նրանք կը տա­­­­ծեն դէ­­­­պի այս կեն­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­նինե­­­­րը։

Հա­­­­յոց աւան­­­­դազրոյցնե­­­­րում կրնանք տես­­­­նել այլ շու­­­­նիկնե­­­­րի եւս։ Օրի­­­­նակ՝ Չա­­­­լոն (անու­­­­նը, ան­­­­շուշտ, մենք յօ­­­­րինած ենք)։

Մե­­­­ծերը կը պատ­­­­մեն որ տա­­­­րիներ ու դա­­­­րեր առաջ աշ­­­­խարհում սով եղած է։ Ցո­­­­րենն ու հացն ալ դեռ լոյս աշ­­­­խարհ չէին եկել։

Օր մը խիստ քաղ­­­­ցած Չա­­­­լոն եր­­­­կինք կը նա­­­­յի ու ոռ­­­­նալ կը սկսի։ Այնքան կ՚ոռ­­­­նայ որ երկնքէն հա­­­­տիկ մը գե­­­­տին կ՚ընկնի։

Հա­­­­տիկը կը զօրանայ, կը ծլի, կա­­­­ճի, ար­­­­տը ցո­­­­րենով կը լցնի։

Չա­­­­լոյի տէ­­­­րը կը քա­­­­ղէ այդ ցո­­­­րենը, հաս­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­րը կը ծե­­­­ծէ եւ ցո­­­­րեն կ՚աղայ։ Ստա­­­­ցուած ալիւ­­­­րէն հաց կը թխէ եւ աշ­­­­խարհը այդ օրէն հա­­­­ցով կը լցո­­­­ւի։

Տա­­­­րիներ կ՚անցնին։ Օրին մէ­­­­կը մայ­­­­րը ցո­­­­րենի հաս­­­­կով կը սրբէ իր ման­­­­չի դէմ­­­­քը եւ կեղ­­­­տը եր­­­­կինք կը շպրտէ, որ­­­­մէ եր­­­­կինքը խիստ կը բար­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­նայ, որով­­­­հե­­­­­­­­­­­­­­­տեւ այդ ժա­­­­մանակ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րում այն երկրին շատ մօտ եղած էր։

Եր­­­­կինքը կ՚անի­­­­ծէ ցո­­­­րենին, որ նա այ­­­­լեւս հասկ չտայ։ Անէծ­­­­քը կը կա­­­­տարո­­­­ւի, ցո­­­­րենը կը զրկո­­­­ւի հաս­­­­կից եւ այդպէս մերկ ցցո­­­­ւած կը մնայ իր դա­­­­տարկ ցօ­­­­ղու­­­­նով։

Աշ­­­­խարհում կրկին խիստ սով կը սկսի։ Եւ աշ­­­­խարհի շներն այս ան­­­­գամ ալ քաղ­­­­ցած աչ­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­րով կը սկսին ոռ­­­­նալ, կաղ­­­­կանձել եւ երկնքէն հաց աղեր­­­­սել։

Եր­­­­կինքի սիր­­­­տը չի դի­­­­մանար եւ նա, գթա­­­­լով խեղճ շնե­­­­րին, ցո­­­­րենին կը պա­­­­տուի­­­­րէ իր ցօ­­­­ղու­­­­նի վրայ փոք­­­­րիկ հասկ մը ու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­նալ։

Աշ­­­­խարհը նո­­­­րէն հա­­­­ցով կը փա­­­­ռաւո­­­­րուի։ Սա­­­­կայն մար­­­­դիկ շնե­­­­րէն կը խլեն նրանց աղեր­­­­սած հա­­­­ցը եւ իրենք կ՚ու­­­­տեն։

Հա­­­­յերը մար­­­­դու հա­­­­ւատա­­­­րիմ ըն­­­­կեր կո­­­­չուած կեն­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­նու կա­­­­րողու­­­­թիւննե­­­­րը այլ տեղ եւս օգ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­գոր­­­­ծած են։ Օրի­­­­նակ՝ լոշ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­կի դէպ­­­­քում։

Շատ կը հա­­­­ւատա­­­­յին թէ լոշ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­կը հո­­­­ղէն հա­­­­նելիս, ար­­­­մատնե­­­­րը այնպի­­­­սի ճիչ կ՚ար­­­­ձա­­­­­­­­­­­­­­­կեն, որ մարդ այդ ճի­­­­չը լսե­­­­լիս հո­­­­գին կը փչէ։

Մա­­­­հէն խու­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­փելու հա­­­­մար լոշ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­կի շուրջը կը փո­­­­րէին, շա­­­­նը կը կա­­­­պէին ար­­­­մատնե­­­­րէն, իրենք ահա­­­­գին կը հե­­­­ռանա­­­­յին, որ ճի­­­­չը լսե­­­­լի չլի­­­­նի իրենց։

Երբ նրանք բա­­­­ւակա­­­­նին հե­­­­ռացած կը լի­­­­նեն դէպ­­­­քի վայ­­­­րէն, շա­­­­նը կը հրա­­­­հան­­­­գէն քա­­­­շել լոշ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­կը։ Երբ շու­­­­նը կը հա­­­­նէ լոշ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­կը՝ իր ար­­­­մատնե­­­­րով, տեղ­­­­նուտե­­­­ղը կը սա­­­­տակի։

Յայտնի է թէ ի սկզբա­­­­նէ շու­­­­նը գայլ եղած է, ապա մար­­­­դը ըն­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­լաց­­­­րած է անոր որո­­­­շակի ցե­­­­ղատե­­­­սակը։ Այս իրո­­­­ղու­­­­թիւնը հա­­­­յոց աւան­­­­դազրոյցնե­­­­րում հե­­­­տեւեալ հետքն է թո­­­­ղել։

Աս­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­ւած կեն­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­նինե­­­­րին ստեղ­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­լիս գայ­­­­լին հո­­­­տառու­­­­թիւն է տա­­­­լիս, իսկ շա­­­­նը՝ ուժ։

Օր մը գայ­­­­լը կը յար­­­­ձա­­­­­­­­­­­­­­­կուի գո­­­­մէշի վրայ։ Կ՚ու­­­­զէ պա­­­­տառո­­­­տել նրան, բայց չի յա­­­­ջողեր։ Ուստի ճամ­­­­բայ կ՚ընկնի Աստծու մօտ եւ հո­­­­տառու­­­­թեան փո­­­­խարէն ուժ կը խնդրէ։

Աս­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­ւած կը կա­­­­տարէ գայ­­­­լի կամ­­­­քը եւ շան զօ­­­­րու­­­­թիւնը կ՚առ­­­­նէ, գայ­­­­լին կու տայ, իսկ գայ­­­­լի հո­­­­տառու­­­­թիւնն ալ՝ շա­­­­նը։

Իսկ այդ ժա­­­­մանակ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րում գայ­­­­լե­­­­­­­­­­­­­­­րը մարդկանց մօտ կ՚ապ­­­­րէին, իսկ շնե­­­­րը՝ ան­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­ռում։

Ան­­­­գամ մը շնե­­­­րը գայ­­­­լե­­­­­­­­­­­­­­­րին կը խնդրեն, որ թոյլ տան իրենք մնան մարդկանց մօտ։ Գայ­­­­լե­­­­­­­­­­­­­­­րը, հի­­­­ւանդ շնե­­­­րին խղճա­­­­լով, թոյլ կու տան, որ նրանք մարդկանց մօտ բնա­­­­կուեն։

Շնե­­­­րը շատ կը հաւ­­­­նին մարդկանց եւ նրանց հետ ապ­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­լը։ Նրանք այ­­­­լեւս չեն ու­­­­զեր ան­­­­տառ վե­­­­րադառ­­­­նալ եւ այդպէս ցայ­­­­սօր կ՚ապ­­­­րեն մարդկանց քով։

Մին­­­­չեւ հի­­­­մա էլ գայ­­­­լե­­­­­­­­­­­­­­­րը գի­­­­շեր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը կը հարցնեն շնե­­­­րին.

— Առող­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­ցա՞ք, դէ՜ վե­­­­րադար­­­­ձէ՜ք։

Իսկ շնե­­­­րը ոռ­­­­նո­­­­­­­­­­­­­­­ցով կը պա­­­­տաս­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­նեն, որ իրենք դեռ չեն առող­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­ցել եւ կ՚ու­­­­զեն մարդկանց մօտ մնալ։