Կեանքս վերաիմաստաւորեցիր
ԼՈՒՍՅԷՆ ՔՈՓԱՐ
Բոլոր բարի յիշատակներուս մէջ տեղ ունիս։ Մենք որ սիրելիներու անշունչ մարմնին դիմաց բոցավառուած կ՚այրինք, մահը որքան ցուրտ է, որքան անգութ։ Մինչդեռ խոստացած էի արցունքներս զսպելու։ Ծանր էր անցնող երկար շրջանը։ «Թող դադրի, եթէ փրկութիւն չի կայ ինչո՞ւ այսքան տառապանք» մտածած էի։ Մաթէոսի աւետարանին մէջ նշուած է «Եթէ մանանեխի հատի չափ հաւատք ունենաք, այս լերան ըսէք, «Ասկէ անդին փոխադրուէ», պիտի փոխադրուի ու բան մը անհնարին պիտի չըլլայ ձեզի»։ Սրտանց հաւատացած էի այդ պատգամին։ Հիմա ես ինծի կը հարցնեմ, ո՞ւր են այդ հաւատացեալները։ Օր ու գիշեր չաղօթեցինք իրեն համար։ Ամիսներով, տարիներով պաս չպահեցինք։ Հազարաւորներով չլեցուցինք եկեղեցին, ուրեմն մանանեխի համազօր հաւատքը բացակայ է մեզմէ։
Մա՜հ որքան անգութ կը թուիս։
Ութը տարեկան էի, երբ ուրբաթ օրեր դպրոցէն արձակուելով կը փութայի Պաքըրգիւղի եկեղեցի, Մեսրոպ Վարդապետի դասընթացքներուն հետեւելու համար։ Կը դժուարանայի հարցումներուն ճիշդ պատասխան տալու։ Մրցանակները ուրիշներուն կը վիճակէր։ Բայց ի՛նչ հոգ, գիտէի որ դասապահի աւարտին բաժնուած կոֆրեթը բոլորիս կը բաւէր։ Այդ օրերէն զարմանալի բան, մէյմը այդ կոֆրեթները կը յիշեմ, մէյմը ձեռքերը ծափ տալով պահած երաժշտութեան կշռոյթը եւ մէյմըն ալ «Լուռ գիշեր, Սուրբ գիշեր» շարականը։ Այդ շարականը մինչեւ օրս ամէն Սուրբ Ծնունդի օր կ՚երգեմ զաւակներուս համար։ Ձեռքերս ծափ տալով կը կրկնեմ իր ազդարարութիւնը. «Մի՛ դանդաղիք, մի՛ երկարէք, աշխոյժ, աւելի աշխոյժ»։
Մարդ միշտ չէ որ երկրորդ բախտ մը կ՚ունենայ։ Երանիներով լեցուն իմ կեանքիս մէջ երազներ իրականացնողն է Մեսրոպ Սրբազանը։ Ծոյլ էի պարզապէս։ երեք տարուայ միջնակարգը հազիւ հինգ տարիէն աւարտեցի։ Երբ լիսէի մէջ ալ դասարանս կրկնեցի հայրս թելադրեց դպրոցէն ելլել։ Դուրսէն աւարտեցի երկրորդական դպրոցը։ Քանի մը դասընթացքներու հետեւեցայ, վկայականներ առի եւ լաւ աշխատանք մը ճարեցի։ Շարունակեցի Մեսրոպ Սրբազանի դասընթացքներուն։ Միշտ երիտասարդներուն տալիք խրատներ ունէր։ Երբ երիտասարդի մը հետ հանդիպելու առիթը գտնէր իր սրամտութեամբ, անհուն գիտելիքներով կը գրաւէր զայն, կը պարտադրէր իր հեղինակութիւնը։ Այդ հանգրուանէն ետք ենթարկուած ես արդէն։ Կը սիրես «Պատրիարքը զիս կանչեց», «Պատրիարքին հետ դաս պիտի ընենք» բացատրութիւններով արտայայտուիլը։
Կը մէկտեղուէինք Պատրիարքարանի պատշգամին։ Մայրամուտին փոքրիկ Խոհանոցի մէջ թէյ սարքող երիտասարդներու քրքջանքը լսելով կ՚ուրախանար։ Ապա կ՚ելլէր սենեակէն, սեղանի ծայրը կը բազմէր, կը սկսէր զրուցել մեզ հետ։ Յուլիսեան երեկոյ մըն էր, երբ ինծի եւ նշանածիս դառնալով հարցուց. «Կ՚ուզէ՞ք որ ձեր ուսումը դասաւորեմ»։ Ինչ լաւ առաջարկ, բայց ինչպէ՞ս։ «Նախ պսակեմ ձեզ եւ ապա 1 Սեպտեմբերին Երեւանի պետական Համալսարանի նախապատրաստական դասարանը ուսման սկսէք։ Եթէ յաջողիք վերադարձին ամուսինդ քահանայ կը ձեռնադրեմ»։ Խենդութիւն էր։ Դրինք վերցուցինք եւ մինչեւ որ մեր մտադրութիւնը պարզեցինք ընտանիքներուս, արդէն հասած էր ամսուայ վերջը։ 22 Օգոստոսին պսակեց մեզ։ Ապա հինգ տարի հոգաց մեր ուսման վարձքը։ Մենք աշխատեցանք ու ան միշտ մեր կողքին եղաւ։ Միշտ տուաւ։ Յատուկ դասաւանդութիւններ, ամառնային դասընթացքներ…, Իր մօտ ըլլանք ըսելով Գնալը կղզիի մէջ սենեակ մը… Տուաւ անընդհատ, տուաւ սիրով, տուաւ անփոխադարձ։
2000 տարեթիւն էր, խմբովին Եփեսոս այցելեցինք։ Առաջին օրը անզգոյշ գտնուեցայ եւ արեւահար եղայ։ Յաջորդ օր արդէն հիւանդ էի։ Ծնողի մը նման հոգատար էր։ Հանրաշարժի ետեւի կարգը յատուկ տեղ պատրաստել տուաւ, որպէսզի հանգիստ ճամբորդեմ։
Ոչ միայն մահը, կեանքը ինք անգութ է։
Գնալը կղզի մնացած օրերուս մեզ ընթրիքի կը հրաւիրէիր։ Պարտէզը ճաշելու պահուն, թէ համով ճաշ եփելու գաղտնիքները կը բացայայտէիր եւ թէ ամուսնութեան դաս կու տայիր։ Կը գուրգուրայիր մրջիւնի մը նկատմամբ իսկ։ Չէիր հանդուրժէր ծուլութեան։ Յաջողութիւնը յամառ աշխատանք կը պահանջէ։ Բայց դուն կը հիանայիր միտքի պայծառութեան, իսկ ես ալ կը հիանայի քու անհուն գիտելիքներու պաշարին եւ մարդս մտածելու մղող հարցումներուդ։
Ես որ փորձութիւնով գիտեմ քու խիղճի մեծութիւնը, քու սիրելու կարողութեան անծայրածիր ըլլալու իրողութիւնը, ինչպէ՞ս կրնամ համակերպիլ բացակայութեանդ։
Ամուսինս քահանայ ձեռնադրուած ժամանակ անոր ուսուցիչն էիր, հենարանը։ Բոլոր բարի յիշատակներուս մէջ դուն կաս։
Մեծ է վիշտս, մեծ է կսկիծս, սուգս խորունկ։ Այնպէս կը թուայ թէ քեզի համար ողբալը եսասիրութիւն է, չի ողբալը ապերախտութիւն։
