Կրթական համակարգի հաշմանդամութիւնը
ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ
Ըստ Աշխատանքի Միջազգային կազմակերպութեան տուեալների անցեալ տարի 2,3 միլիոն տղամարդ եւ կին զոհուել են դժբախտ պատահարների կամ աշխատանքային պայմաններից առաջացած հիւանդութիւնների արդիւնքում, այսինքն օրական 6000 մարդ։ Ամբողջ աշխարհում տարեկան գրանցւում է 340 միլիոն դժբախտ պատահար արդիւնաբերութիւնում եւ 160 միլիոն մարդ մասնագիտական հիւանդութիւնների զոհ են դառնում։ 1986-1996 թթ. պատերազմների եւ զինեալ բախումների ժամանակահատուածում զոհուել է 2 միլիոն երախայ, 5 միլիոն երախայ դարձել է հաշմանդամ, 12 միլիոն՝ անօթեւան, աւելի քան 1 միլիոն երախայ կորցրել է ծնողներին, 10 միլիոն երախայ ստացել է հոգեկան ցնցում։ Մարդկութեան 10 տոկոսը համարւում է հաշմանդամ եւ նրանց կարողութիւնները սահմանափակ են… Կայ Հաշմանդամների Օր՝ Դեկտեմբերի 3-ը, իսկ մենք արդէն մտած ենք Մարտի մէջ։ Ուրեմն ինչո՞ւ ես բացեցի այս նիւթը։
Ասել եմ եւ պիտի կրկնեմ, որ այնուամենայնիւ հաշմանդամութիւնը համարում եմ ոչ թէ ֆիզիքական ախտ, այլ՝ բարոյական եւ այդ բարոյական ախտով տառապում են Հայաստանի ծնողների ոչ թէ 10, այլ 100 տոկոսը։ Բացատրեմ խնդիրը։ Քաղաքական նոր խմորումների արդիւնքում ՀՅԴ-ը (Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն), որը մինչեւ հիմա ընդդիմադիր կեցուածք ունէր իշխանութիւնների հանդէպ, մտաւ իշխող Հանրապետական Կուսակցութեան հետ կոալիցիա, եւ դաշնակցական Լեւոն Մկրտչեանը դարձաւ Կրթութեան եւ Գիտութեան նախարար։ Առաջին անգամ չէ, որ այս նախարարութեան է նշանակւում Լեւոն Մկրտչեանը. նա չորրորդ անգամ է յայտւում այդ պաշտօնում. 1998-1999, 2001-2003, 2006-2008, այսպիսով 4 տարի է կազմում նրա պաշտօնավարումը, մինչդեռ հանրապետական Արմէն Աշոտեանը 7 տարի անընդմէջ մնաց այդ պաշտօնում։ Լեւոն Մկրտչեանի առաջին քայլը եղաւ կոչը, որ նա ուղղեց ծնողներին. զերծ մնալ դրամահաւաքներից Մարտի 8-ի եւ Ապրիլի 7-ի (Կանանց Միջազգային Օր եւ Մայրերի Օր) կապակցութեամբ։ Այդ կոչը որպէս պայքար կաշառակերութեան դէմ վկայում է, որ նորընտիր հին նախարարը բացարձակ անտեղեակ է մեր ծնողների բարոյական հաշմանդամութեան վերաբերեալ։ Ով Հայաստանում հանդէս չի եղել ծնողի դերում, նա չգիտի, թէ ինչ թուլամորթ են հայաստանցի ծնողները. նրանք իրենց ողջ ծնողական, մեծաւ մասամբ մայրական սէրը ներդնում են դրամահաւաքների մէջ, որով պաշտպանում են իրենց զաւակներին… ուսումից, այո, որ յանկարծ Աստուած միարասցէ իրենց զաւակի ուղեղը չծանրանայ, յանկարծ քննողը նրան չտայ այնպիսի հարց, որի պատասխանը զաւակը չգիտի, ուստի ծնողները միահամուռ կերպով փող են հաւաքում, որպէսզի զաւակը… չսովորի եւ առանց պատասխանի ստանայ իր թուանշանը։ Այդպիսին է մեր դպրոցների խայտառակ կրթական պատկերը։ Կրթութիւն ասուածը բացակայում է։ Կրթութիւնը ձեւականութիւն է։ Փուչիկ, որին թրքահայերն ասում են «պալօն»։ Որպէսզի Հայաստանը ունենայ կրթական համակարգ, որն այժմ վերածուած է կաշառակերակարգի, պետութիւնը պիտի դրա կարիքն ունենայ, այլ ոչ՝ անձը, բայց պետութիւն կոչուածին դա չի մտահոգում, ուստի կրթութիւնը դառձել է անձնական խնդիր։ Ստանալով կրթութեան վկայական, շրջանաւարտը ինքնակրթւում է գործի բերումով կամ… ուրախանում է, եթէ նրան յաջողուեց մատուցողի աշխատանք գտնել որեւէ սրճարանում, որի համար սակայն անհրաժեշտ է օտար լեզուների իմացութիւն։
Այնպէս որ նախքան նախարար դառնալը, պաշտօնեան նախ պիտի ծնողի դերում յայտնուի, այն էլ Հայաստանում, այլ ոչ թէ որեւէ մի քաղաքակիրթ երկրում, ուր ուղարկում է իր նախարարական զաւակներին։
