Gezi’nin Ermeni mezar taşları Şişli’de
SERDAR KORUCU
[email protected]
Gezi Parkı eylemlerinin fitilini ateşleyen ‘Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi’ çalışmaları sırasında ortaya çıkan, Surp Agop Mezarlığı’ndan kalma Ermeni mezar taşları Şişli Ermeni Mezarlığı’na taşındı. Arkeoloji Müzesi’nde yapılan incelemelerin ardından, mezar taşları mezarlığın ortasındaki boş alana yerleştirildi. Altlarında sahipleri olmadan...
Bugün üzerinde Divan Oteli ve çevresindeki binaların bulunduğu bölgede 1930’lu yıllara kadar Surp Agop –diğer adıyla Pangaltı– Ermeni Mezarlığı’nın olduğu, Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi ile gündeme geldi.
Proje kapsamında yol seviyesinden yaklaşık 1,5 metre derinlikte bulunan mezar taşlarının, Kanuni Sultan Süleyman’ı ölümden kurtaran Vanlı aşçı Manuk Karaseferyan’ın isteğiyle Ermeniler tarafından kullanılan ancak 1939’da tartışmalı bir kararla tümüyle istimlak edilerek parsel parsel satılan mezarlığa ait olduğu ortaya çıktı.
Gezi Parkı’nın temelinde kullanılan mezar taşları önce Arkeoloji Müzesi’ne götürüldü. Müzede yapılan ilk incelemenin ardından yapılan açıklamada, mezar taşlarının çoğunun 17. yüzyılın ikinci yarısı ile 19. yüzyıl sonu arasındaki döneme ait olduğu belirtildi:
“Genel olarak 17. yüzyılın ikinci yarısı ile 19. yüzyıla ait olan mezar taşlarından birinin yazıtı silik ve okunamaz durumda. Diğer ikisi ise yazıtsızdır. Beş tanesinin sadece tarihleri okunabilmiştir. Yazıtı okunan mezar taşlarından vefat eden şahısların erkek, kahveci ve berber gibi meslekleri olduğu öğrenilmiştir. Ayrıca birinde ‘Kayseri İli, Talas Köyü’ adı geçmekte, bir diğerinde ise ‘Keğva Köyü’ adına rastlanmaktadır. Kayserili olduğu belirtilen şahsın yazıtından ‘hacı’ olduğu anlaşılmaktadır. Mezar taşlarından sekizi bezemesiz olup, beşi bezemelidir. Bezemeli mezar taşlarında, dairesel ve çukur biçimlendirilmiş su çanaklarına, kazıma palmetlere, bitkisel (kenger?) bezeme ve kıvrımlara, sembolik harflere, kazıma olarak şekillendirilmiş ayna betimi yer almaktadır.”
Mezar taşlarının yeni adresi Şişli Ermeni Mezarlığı oldu. ‘Mardiros oğlu Nigoğos’, ‘Yeğyazar oğlu Krikor’, ‘Garabit oğlu Dikeş Arutyun’, ‘Aslan oğlu berber Khaçadur’, ‘Andiresli oğlu Mikaeloğlu Hovhannes’ gibi kişilere ait mezar taşları, mezarlığın ortasındaki boş alanda sergileniyor.
