George Aslan: Ani Katedrali’nin camiye döndürülmesinin gerekçesi nedir?

Ermeni tarihinin en önemli merkezlerinden olan Kars Ani'deki kiliselerden Ani Katedrali’nin (Surp Asdvadzadzin), restorasyon sonrası cami olarak ziyarete açılacağı açıklamalarına ilişkin DEM Parti Mardin milletvekili George Aslan, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a soru önergesi verdi.

Aslan önergesinde, Türkiye’de yüzlerce tarihi kilise ve manastırın bakımsızlıktan yıkıldığını ve yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını belirtti. Önergede, şu ifadelere yer verildi: “Bunların bir kısmı da camilere dönüştürüldü. Yüzyıllık geçmişi olan bu uygulamalar günümüzde de devam ediyor.

Kars’ta bulunan ve UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Ani Arkeolojik Alanı’ndaki Ani Katedrali (Surp Asdvadzadzin), 10. yüzyılda inşa edilmiş Ermeni mimarisinin en önemli örneklerinden biridir. Basına yansıyan haberlerde, söz konusu katedralin restorasyonun ardından cami olarak ziyarete açılmasının planlandığı ifade edilmiştir. 

Ani Katedrali sadece Ermeni halkı için değil, hem Türkiye hem de dünya kültürel mirası açısından da büyük önem taşıyan bir yapıdır. Bu nedenle, ülkenin ortak tarihi ve kültürel değerleri olarak restore edildikten sonra kilise ve manastırlarının dini ve kültürel kimliği korunmalıdır.”

Bu bağlamda Aslan’ın, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinin tamamı şöyle:

1. “Ani Katedrali’nin restorasyonunun tamamlanmasının ardından cami olarak açılacağına dair iddialar doğru mudur? Doğru ise bunun gerekçesi nedir?
   
2. Söz konusu tarihi yapının dini kimliğinin değiştirilerek camiye dönüştürülmesi kararı, Türkiye’nin çok dinli ve çok kültürlü yapısıyla çelişen bir uygulama değil midir?
   
3. Ani Katedrali’nin camiye dönüştürülmesi yönündeki karar, yapının dini ve özgün kimliği dikkate alınarak yeniden değerlendirilecek midir?
   
4. Bakanlığınız döneminde camiye dönüştürülen kilise veya manastırlar hangileridir? Son 20 yıl içerisinde camiye dönüştürülen kilise ve manastır sayısı kaçtır?”

Ne oldu?

Ani Katedrali (Surp Asdvadzadzin), bölgedeki birçok kilisenin en önemlisi ve ana kilise vasfında. 

10. yüzyıl sonlarında Ermeni Pakraduni hanedanı zamanında hanedanın başkenti olan Ani'de inşa edilmişti. Mimarı ise o dönem Ayasofya Kilisesi'ni de onaran Dırtad.

Yapıda şu anda bir restorasyon çalışması var.

Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada, "Sultan Alparslan, Ani'nin en büyük kilisesi konumunda olan bu katedralin kubbesindeki haçı indirerek yanında özel olarak getirdiği altın hilalle değiştirmiş ve ilk cuma namazı da burada kılınmıştır" dedi.

Çalışmaların tamamlanmasıyla yapının cami olarak ziyarete açılacağını söyleyen Arslan, "Kültür ve Turizm Bakanlığımız ile Dünya Anıtlar Fonu ortaklığında devam eden üç etaplı bir restorasyon çalışması var. Çalışmalar halen daha devam ediyor. İkinci etap çalışmalarının bu yıl tamamlanması planlanmakta. Önümüzdeki yıllarda üçüncü etap çalışmalarıyla birlikte ziyaretçilere de açılmış olacak” şeklinde konuştu.