Կարմիր Ժամուց Պատրիարք
ՅՈՎՍԷՓ ՍԵՖԵՐԵԱՆ
Պոլսահայ համայնքը, վերջին տասնամեակին ապրած վերիվայրումներու գայթակղութիւններէն կը թուին լուծուած ըլլալ... Այժմ, եւ վերջապէս, ունինք նորընտիր Պատրիարք, որ պէտք է որպէս նոր նաւապետ, այս փոթորկոտ ծովուն մէջ, առաջնորդէ այս «միլլէթը» դէպի խաղաղ որը բարօր նաւահանգիստ...
Դիւրին գործ չէ... Շատ պատճառներով։
Նախ այս «միլլէթը», իւրայատուկ է եւ չի նմանիր ուրիշ հայ համայնքներու՝ լիբանանահայ ըլլալը հեշտ է, նոյնը կարելի ըսել սուրիահայուն համար, եգիպտահայուն, յորդանանահայուն, ամերիկահայուն, գանատահայուն եւ այսպէս միւս բոլորին՝ Եւրոպա հաստատուածներուն, Լատինական Ամերիկա եւ Աւստրալիայի մէջ բոյն դրած հայկական օճախներուն համար։ Սակայն մեր «միլլէթը» ուրիշ է, եւ կան նոյնիսկ մտածողներ, որ անիկա սփիւռք չէ։ Ի՞նչպէս կարելի է դարերով հիմնաւորուած իրենց մայր հողին վրայ, մեր եղբայրներուն եւ քոյրերուն դասել որպէս սփիւռք։ Դժուար է, շատ դժուար է ըլլալ թէ թրքահպատակ եւ թէ հայ (Հրանդ Տինքը վկայ)։ Մեր մէջի յոռետեսները այս գաղութը կը նկատեն որպէս պատանդ Թուրք կառավարութեան ձեռքը, իսկ շատ քիչ լաւատեսները կը նկատեն որպէս միջնորդը, ապագայի հաշտ ու պայծառ հարեւանութեան։
Գործդ շատ դժուար է Պատրիարք Սրբազան Հայր։ Աստուած քեզ օգնական...
Կ՚ուզեմ գահակալութեանդ առիթով, քեզ հետ կիսուիլ, երջանկայիշատակ Մեսրոպ Սրբազանին հետ ունեցած վերջին հանդիպումս... Գործարարներու պատուիրակութեան մը հետ եկած էինք Իսթանպուլ, երբ CNN Türk-էն հրաւէր ստացայ, Մանշէթ ծրագիրին ներկայ ըլլալու, ուղիղ եթերով զրոյց ունենալու նշանաւոր լրագրող Մեհմետ Ալի Պիրանտի հետ։ Հանդիպումը բարեյաջող էր, եւ հայ դատի ու ցեղասպանութեան վերաբերեալ որոշ լուսաբանութիւններ փոխանցուած եղաւ հանրութեան։
Արդիւնքէն շատ գոհ մնացած էր Պատրիարքը եւ զիս հրաւիրեց Պատրիարքարան ու հաճելի երեկոյ մը անցուցինք միասին։ Հիւրընկալութեան աւարտին, սուրճի ատեն, Սրբազանը հարցուց, եթէ California Courier-ի ամերիկահայ խմբագիր Սասունեանը կը ճանչնամ։ Այո, ըսի քանի հորս աշակերտը եղած է, եւ կնոջս դասընկերը։ «Ուրեմն քեզմէ պիտի խնդրեմ, որ միջնորդ ըլլաս եւ իրմէ խնդրես, որ իր թերթին մէջ իմ դէմս յօդուածներ չգրէ»։
Պահ մը լուռ մնացի, ապա հարցուցի, «Սրբազան Հայր, դուք Արփիարեանի «Կարմիր Ժամուցը» կարդացա՞ծ էք»։ Ո՛չ, պատասխանեց։ Ուրեմն ըսի, «Ձեզի կ՚ըլլայ իմ նուերս, ու Երեւան վերադարձիս, անպայման կը ղրկեմ»։ Համառօտ պատմեցի գիրքին էութիւնը՝
Հայկական գիւղի մը յեղափոխական խառնուածքով արժանապատիւ Տէր Հայրը ըմբոստ կեցուածք մը կ՚ունենայ։ Սուրբ Պատարագի ընթացքին ԱԶԱՏՈՒԹԻՒՆ ԵՂԲԱՅՐԱՑ ՄԵՐՈՑ ԳԵՐԵԼՈՑ-ը շեշտաւորած կ՚արտայայտէ, թաղականները դժգոհութիւն կը ցուցաբերեն իր ընդհանուր կեցուածքին վերաբերեալ։ Գիրքի վերջաւորութեան սակայն, իրար կը գնահատեն, եւ յեղափոխութիւնը եւ դիւանագիտութիւնը իրար լրացուցիչ տարրեր ըլլալու հանգամանքը ի յայտ կու գայ որպէս «Կարմիր ժամուց», տրուած գումար։
Պատրիարքին ըսի, որ Յարութին պիտի չփոխանցեմ իր խնդրանքը։ «Դուք ձեր գործը ձեր խիղճի ճամբով ըրէք, ինչպէս յարմար կը տեսնէք, բայց Յարութը եւ իր նմանները իրենց խղճի ճամբով պիտի ընեն ինչ որ պէտք է ընեն, եւ իրար պիտի յարգենք առանց իրարմէ վշտանալու»։ Պատրիարքը հասկցաւ եւ գլուխը շարժեց հոգոց մը հանելով... Աստուած հոգին լուսաւորէ։
Այժմ եկած էք փոխարինելու Մեսրոպ Սրբազանը, ձեր գալուստը բարի։ Գիտենք, որ ձեր հրապարակային որոշ ելոյթները պարտադրուած պիտի ըլլան, սակայն չափն ու կշիռը միշտ փորձէք պահել եւ հայերուն արժանապատւութիւնը չվիրաւորել։ Միւս կողմէ, ըմբռնումով մօտեցէք ըլլալիք քննադատութիւններուն։
Եթէ Կարմիր Ժամուցը չէք կարդացած, անպայման կարդացէ՛ք, որովհետեւ դուք այս ու հետեւ, Հովիւ՝ քաջ եւ առաջնորդ, կարմիր ժամուց Պատրիարք էք։
