Ezidiler neden gitmek istiyor?
Seçim öncesinde Ezidileri huzursuz eden söylenti, geçen Cumartesi günü gerçeğe döndü ve Ezidiler 27 Haziran Cumartesi günü otobüslerle Bulgaristan sınırına doğru yola çıktılar. Bulgaristan sınırına ulaştıkları takdirde sınırdan içeri alınmalarının zorunlu olacağına inanan Ezidi kafileleri, izledikleri güzergâh boyunca polis, jandarma ve valilikler tarafından durduruldular ve Mardin, Diyarbakır, Batman ve Nusaybin’deki kamplara geri gönderildiler.
Şengal’den Kapıkule’ye
Mardin, Batman, Diyarbakır ve Şengal’den gelen 3 bin 500 Ezidi’nin ilk kafilesi, 27 Haziran sabahında Diyarbakır Nevroz Meydanı’ndan yola çıktı. İlk kafile, jandarmanın inisiyatifiyle güvenlik gerekçesiyle Siverek’ten döndürülürken, diğer kafileler birbirlerinin peşi sıra Bulgaristan’a doğru gidiyorlardı. Kafilenin bir kısmı Malatya, Adana, Ankara ve Bolu’dan gönderilirken, 2 bin civarında Ezidi İstanbul’a ulaştı. 350 kişilik bir Ezidi kafilesi de Kapıkule Sınır Kapısı’na 4 km kala Edirne Valiliği tarafından durdurularak İstanbul’a gönderildi. İstanbul’da Esenler Otogarı’nda bekleyen Ezidi kafileleri, Ezidi ileri gelenleri tarafından iş insanları, valilik ve HDP’nin desteğiyle 29 Haziran günü kamplara doğru yola çıktılar. Şengal’den gelen Ezidiler de Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na (AFAD) ait Nusaybin’deki kampta kalacaklar.
Bu kez başaramasalar da, Ezidilerin Türkiye’den gitmek istedikleri artık bilinen bir gerçek. Bu yolculuğa çıkma gerekçeleri ise çok açık: Türkiye’de her an kendilerine yönelecek bir şiddet dalgasından korkuyorlar ve Türkiye’ye güvenmiyorlar. Seçim öncesi Ezidiler arasında yayılan böyle bir söylenti uyarınca, kendilerine yönelik bir şiddet dalgası yaşanacağından korkan Ezidileri, özellikle Diyarbakır’da 5 Haziran’da meydana gelen bombalı saldırının failinin IŞİD militanı olduğunun ileri sürülmesi daha da endişelendirdi. IŞİD’in Diyarbakır’a bile ulaştığını ve bu yüzden güvende olmadıklarını düşünen Ezidiler arasında, Türkiye’nin IŞİD’e destek verdiği kanısı çok güçlü.
Çetelerin hedefi
Alman Ezidi Kültür Vakfı’ndan Azad Barış’a göre, Ezidiler arasında bu söylentinin yayılmasının iki sebebi var. Bunlardan ilki, kafilenin içinde de bu yolculuğu organize etmek için bulunan ve insan tacirleriyle birlikte çalışan kişiler. Ezidileri bir şekilde İstanbul’a getirerek Avrupa’ya yasadışı yollarla göç etmelerini sağlayabilecek çetelere aracılık eden bu kişilerin çoğu, Avrupa ülkelerine ait pasaportları olan Ezidiler ve bunlar, Ezidiler kamplara doğru yola çıktıkları anda ortadan kayboldular. Irak’tan yüksek miktarda parayla geldiklerine inanılan Ezidiler, korumasız olmalarından ötürü insan tacirleri için ‘kolay lokma’ olarak görülüyor. Kaçak yollarla Avrupa’ya gitmek isteyen Ezidilerden Yunanistan için 8 bin Euro, Almanya için ise 12 bin Euro alan bu çeteler, Ezidileri şüphe çekmeden İstanbul’a getirmenin peşindeler. Azad Barış’a göre, bir diğer sebep de, Irak Kürdistanı’nda Mesud Barzani’nin Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile Türkiye’de AK Parti’nin içindeki bir kesimin, coğrafyayı Ezidisizleştirmeye çalışmaları. Daha dindar olan bir kesimin Ezidileri zaten hoş karşılamadığını ifade eden Barış, aynı kesimin Türkiye’deki Kürt hareketinin Ezidiler arasında bir nüfuza sahip olmasını da istemediklerini dile getiriyor.
İki ateş arasında
Esenler Otogarı’na ulaşabilen 2 bin 300 Ezidi’nin arasında yaklaşık bin civarında Şengal’den Bulgaristan’a gitmek için İstanbul’a gelen Ezidi’nin bulunması, Kürt bölgesindeki iktidar savaşlarının bir sonucu olarak görülüyor. PKK’yla yakın ilişkileri olan PYK’yle birlikte IŞİD’e karşı savaşan Ezidiler olmasına rağmen, PYK tarafından hayata geçirilmek istenen devrim, Ezidiler için ağır bir yük olarak görülüyor. Barzani’nin KDP’sinin İslami yoğunluklu ve otoriter söylemi ise Ezidilerde bu harekete karşı güvensizliğe yol açıyor.
Azad Barış, Ezidilerin kamplara dönmelerine rağmen ikna olmadıklarını, o yüzden er ya da geç Türkiye’den gitmek isteyeceklerini söylüyor. Bunun önüne geçmenin zor olduğunu belirten Barış, özellikle 1990’larda boşaltılan ve yakılan Ezidi köylerinin yeniden inşa edilmesiyle belirli bir güven ortamının sağlanabileceğini ve Ezidilerin Türkiye’de kalabileceklerini dile getirdi.
Ezidilerin yolculuğuna dair sorular
Ezidilerin Bulgaristan sınırına doğru büyük bir kalabalıkla yola çıkışlarının siyasi sebepleri belli olsa da, yolculuğa dair belirli noktalar halen kafaları kurcalıyor. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun İçişleri Bakanlığı’na yönelik soru önergesindeki maddeleri, Azad Barış şöyle sıralıyor:
1. Ezidilere, özellikle Bulgaristan sınır kapısının açılabileceği bilgisi kimler tarafından verildi? Neden Bulgaristan sınır kapısı?
2. Hiçbir gelir kaynağı olmayan Ezidilere, Edirne’ye gidiş için araç organizasyonunun ekonomik kaynağı, kim ya da kimler tarafından sağlandı?
3. Ezidilerin Bulgaristan sınır kapısına gitmek için hazırlık yaptığını bilen Diyarbakır, Şırnak, Siirt ve Batman valilikleri, neden bu insanlara böyle bir durumun mümkün olamayacağı bilgisini vermedi? Diyarbakır Valiliği’ni ziyaret eden Ezidi heyetine, neden gidebilirsiniz dendi?
4. DBP’li belediyelerin kurduğu kamplarda yaşayan Ezidileri bu kampları boşaltması için mi, bu insanlar yeniden göç yollarına sürüldü?
