Ermenistan’dan AB’ye kötü haber
Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan, 3 Eylül 2013’te Moskova’da Putin’le gerçekleştirdiği ikili görüşme sonrasında Ermenistan’ın Rusya-Belarus-Kazakistan’dan oluşan Avrasya Gümrük Birliği’ne girmek istediğini, gelecekte kurulacak Avrasya Ekonomik Birliği’nde de yer alacağını açıklamıştı.
Uzmanlar bu gelişmeyi, Ermenistan’ın AB ile Avrasya Birliği arasında kaldığı ve en sonunda Rusya’ya teslim olduğu, hatta Avrupa’nın kapısını kendi elleriyle kapattığı şeklinde yorumlamışlardı. Fakat genel manzaraya bakınca, ezberlenmiş bu yüzeysel ifadeler gerçekle pek bağdaşmıyordu. Aslında Ermenistan bağımsızlığını ilan ettiği günden bu yana, askerî ve ekonomik alanlar başta olmak üzere ‘yumurtaların hepsini aynı sepete’ koymuş, siyasi alanda da Rusya’nın uydusu olmuştu. Avrasya Birliği’ne yönelik adım atılması, baştan beri süregelen siyasetin ‘mantıksal’ devamıydı.
Ermenistan’da bu yıl, özellikle son aylarda, Cumhuriyet tarihinde ilk defa ana muhalefet partileri birleşerek hükümet karşıtı eylem yapmaya başlayınca, eylemler toplumsal alandan siyasi platforma taşınmış oldu. Katılımın yüksek olduğu mitinglerde istenilen tek şey, hile karışmış bir seçimle iş başına geldiği düşünülen Sarkisyan’ın istifasıydı. Bu mitingler, yabancı basında “Ermenistan, Avrasya Birliği’ne karşı meydanlara döküldü” yorumlarıyla yer buldu. Oysa, bu coğrafyada böylesine bir kalabalığı Rusya’ya karşı ayaklandırmanın pek mümkün olmadığı çok açık. Nitekim, muhalefet liderleri meydanlarda da, verdikleri mülakatlarda da hükümet karşıtı eylemlerin Rusya karşıtlığı gibi algılanmaması gerektiğini vurgulayıp, muhalefet güçlerinin Rusya ile her zaman iyi ilişkiler kurma amacında olduğunu söylediler.
Bugün bölgeyi ve Ermenistan’ı anlamaya çalışmak, Rusya ile ilişkileri anlamaktan geçiyor. Bu anlamda, son yıllarda güvenilir anket çalışmalarına imza atmış olan Civilitas Vakfı’nın dış ilişkiler algısıyla ilgili anketi, oldukça önemli sonuçlar ortaya koyuyor.
Manidar sonuçlar: AB’ye karşı AB!
Merkezi Ermenistan’da bulunan Civilitas Vakfı, dış ilişkiler algısıyla ilgili gerçekleştirdiği halk anketinin sonuçlarını geçtiğimiz günlerde yayımladı. Araştırmanın merkezinde, kuşkusuz halkın AB’ye mi, yoksa Avrasya Birliği’ne mi daha sıcak baktığı sorusu yer alıyor. Yaklaşık 3 yıl süren AB temasları ve sadece 3 aydır devam eden Avrasya Birliği’ne üye olma ‘dedikoduları’ göz önüne alındığında, sonuçlar oldukça manidar.
Ankete göre, Ermenistan halkının sadece yüzde 65’i ‘Avrupa Birliği’ adında bir birlik olduğundan haberdarken, Avrasya Birliği’nden haberdar olanların oranı yüzde 80.
Ankete katılanların, birliklere dahil olunca ne olacağı hakkında net fikirleri olmasa da, yüzde 30’u Avrasya Birliği’nin, yüzde 20’si ise Avrupa Birliği’nin tam olarak ne sunacağından haberdar olamadıklarını itiraf ediyorlar.
Avrasya Birliği’ne sıcak bakanların sebepleri çeşitli olmakla beraber, ilk sırada Ermenistan’ın güvenliği meselesi var. Ardından, askeri güvenlik ve barış için gerekli olduğu, ihracat ve ithalat için pazar açacağı, Ermenistan’da iş imkânlarının genişleyeceği ve işsizliğin azalacağı gerekçeleri geliyor.
Neden AB?
Avrupa Birliği’nin faydalı olduğunu savunanların çıkış noktaları ise, sırasıyla AB pazarının avantajlarından yararlanmak, vizesiz dolaşım hakkı, demokratikleşme ve ekonomik kalkınma olarak sıralanıyor.
Ankete göre, katılımcıların en korktuğu şey, üyelik sonucunda Ermenistan’ın bağımsızlığını kaybetmesi. Avrupa Birliği’ne üye olunca bağımsızlığın kaybedileceğini düşünenlerin oranı yüzde 4 iken, aynı sebepten Avrasya Birliği’ne üye olmaktan çekinenlerin oranı ise yüzde 16.
Ermenistan halkının yüzde 13’ü, Avrasya Birliği’nin hiçbir yarar getirmeyeceğini düşünürken, yüzde 15’i ise Avrupa Birliği’nin yararsız olacağı görüşünde. “Dış politikadan ne bekliyorsunuz?” sorusuna verilen cevaplar da şaşırtıcı: Ermenistanlıların yüzde 51’i her iki tarafla da iyi ilişkiler kurmak isterken, yüzde 34’ü sadece Rusya’yla ilişkilerin önemli olduğunu, yüzde 4’ü de sadece Avrupa’yla ilişkilere önem veriyor; seçim yapmak zorunda olmadıklarını düşünenler ise yüzde 10’luk kesimi oluşturuyor.
Ankete katılanların yüzde 54’ü önümüzdeki beş sene içinde eğitimin kötüye gideceğini, yüzde 38’i ise sağlık hizmetlerinin kötüye gideceğini düşünüyor. İş bulmanın kolaylaşacağını düşünen yüzde 22’nin gerekçesi ise dış göçe bağlı olarak nüfusun azalacak ve bu şartlar altında iş bulmanın kolaylaşacak olması. İlginçtir ki, toplumun yüzde 58’i dış güvenliğin güçleneceği görüşünde.
