Ermenistan’da Yolsuzluk Operasyonları
Alin Ozinian/YEREVAN
Kadrolara yeni atanan, yirmili yaşlardaki gençler, eski kadroları şaşırtmakla kalmıyor, “üzüyorlar” da. Ellili yaşları çoktan devirmiş “kurt bürokratlar” gençlerin tökezlemelerini “bunlar sistemi döndüremez, yönetim krizi yaşayacağız” sözleri ile bekleyedursunlar, ülkenin gündeminde son iki hafta içinde, bomba etkisi yapmayı başaran en büyük olay “Yolsuzluk Operasyonları” oldu.
Süreci takip edenler, geçtiğimiz Mayıs ayında, Paşinyan’ın Başbakan seçilmesinin hemen ardından, ilk iş olarak Ermenistan Emniyet Başkanı Vladimir Gasparyan’ı ve Ermenistan Milli Güvenlik Servisi başkanı Georgi Kutoyan’ı görevden uzaklaştırma önerisini Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’a sunmuş olduğunu, sonrasında ise Emniyet Müdür Yardımcısı olan Valeri Osipyan’ın Ermenistan Emniyet Genel Müdürü görevine atanmasını teklif ettiğini hatırlayacaklar. Yine o günlerde Cumhurbaşkanı, Paşinyan’ın önerisiyle Ermenistan Milli Güvenlik Servisi’nin müdürlüğüne ise daha önce pek tanınmayan ama teşkilattan olan Artur Vanetsyan’ı atamıştı.
MGS’ye yolsuzlukları araştırma görevi
Paşinyan daha sürecin başında, Ermenistan halkı arasında Sovyetlerden gelen alışkanlıkla KGB denen Milli Güvenlik Servisi (MGS) ve Emniyet Müdürlüğü konularında oldukça hassas davranmıştı. Paşinyan o günlerde yaptığı açıklamada, Ermenistan Milli İstihbarat Servisini de içinde barındıran MGS’nin bundan sonra “yolsuzluklar ile uğraşacağı” sinyallerini vermişti.
Başbakan dediğini yaptı. İlk dalga Karabağ savaş kahramanı ve halihazırdaki milletvekili (Cumhuriyetçi Parti) Manvel Grigoryan’ın evine yapılan baskınlar oldu. Evlerden yüksek meblağlarda para, mücevher, bir kısmı ruhsatsız silah, araçlar, hatta asker için özel üretilen fakat Grigoryan’ın evinde kurduğu hayvanat bahçesindeki hayvanları beslemek için depolanan besin maddeleri çıktı. Herkesin önünde tir tir titrediği, yaşadığı Eçmiadzin kentinde bisiklete bindiği saatte yollar kapanan, ismi yüksek sesle telaffuz edilemeyen Grigoryan, göz altına alındı. Milletvekilliği düşürüldü. Tüm bunlar halk tarafından büyük bir şaşkınlıkla izlendi.
‘Gurur duyacağımız aklımıza gelmezdi’
Ermenistan halkı Sovyet dönemindeki haksız ve keyfi tutuklamaları ve zulmü ile akıllara kazanmış Milli Güvenlik Servisi (MGS), yani KGB’den bu kez nefret etmedi. Aksine yaptıkları operasyonlar için MGS ile gurur duydu. Birçok kişi “ MGS ile gurur duyacağım aklımın ucundan geçmezdi” dediler. Bağımsız Ermenistan’da yıllar sonra ilk kez, Ermenistanlılar devlet kurumlarının muktedirin değil kendi yanlarında olduğunu hissettiler.
Sarkisyan’ın ailesi soruşturuluyor
“Ermenistan’da artık dokunulmaz insanlar olmayacak” diyen Paşinyan, yolsuzluk operasyonlarına devam etmekte. Ermenistan Tüm Ermenileri Vakfı Başkanı Ara Vardanyan’ın vakfın para hesaplarını kendi ihtiyaçları için kullandığı hatta online kumar oynadığı haberleri ile sarsılan Ermenistan, son günlerde eski cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın kardeşleri ve ailesinin evlerine yapılan operasyonları takip ediyor.
Sarkisyan’ın kardeşleri ve yeğenleri usulsüz ortaklıklar, para ve silah bulundurma, yaralama ve cinayet suçları başta olmak üzere çeşitli iddialar ile sorgulanıyor.
Eski Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın yakın çevresinden Kişisel Koruma Ekibi Başkanı da hakkında soruşturma başlatılanlardan. Baskın yapılan her evden çıkan en az 6-7 bin Amerikan doları, insanlara bir kez daha “Kadife Devrim” için neden sokağa çıktıklarını hatırlatıyor. “Evde bu kadar nakit bulundurduklarına göre, bunların ne kadar servetleri var” sorusu son günlerde herkesin aklında.
Eski rejimin aktörlerine yönelik bu soruşturma dalgası genişleyeceğe ve derinleşeceğe benziyor, kulislerde şu anda eski bürokrat ve yakınlarından oluşan yaklaşık 2000 kişi için yurtdışı çıkış yasağı olduğu belirtiliyor.
Sorgulamalar sürüyor
Manvel Grigoryan dışında henüz yolsuzluktan tutuklanan büyük isimler yok fakat sorgulamalar sürüyor. Geçmişte tüm dedikodulara rağmen koltuklarını terketmeyen görevlilerin yerini artık Ermenistan Vakfı Müdürü Ara Vardanyan gibi, özür dileyerek, istifa edenler almaya başlıyor. Tabir yerinde ise, oturdukları yeri kirletenler de gitmek dışında başka bir çıkış olmadığını, onlar gitmezse, gönderileceklerini çok iyi biliyorlar. Akrabalık, dostluk ipleriyle birbirine bağlı yolsuzluk ve rüşvet ağının çökertilmesi ile ilgili çalışmalara devam ediliyor.
Paşinyan’ın Başbakanlığının birinci ayında, Facebook hesabından gündelik raporlamasını canlı olarak izleyen Ermeniler, son iki haftadır, Ermenistan Milli Güvenlik birimlerinin yaptığı operasyonları devlet televizyonu da dahil olmak üzere ana haber bültenlerinden izliyor.
Farklı ölçekli şirketler, yardım dernekleri, devlet televizyonları, bürokratlar ve ailleleri hakkında başlatılan incelemelerde her geçen gün yeni bir gelişme ortaya çıkıyor. Ermenistan’da halk “Tabii ki ne yaptıklarını biliyorduk, ama bu kadarını aklımızdan geçirmiyorduk” diyorlar.
Serj Sarkisyan’ın kardeşi Aleksander Sarkisyan’ın Yerevan merkezinde bulunan evinde arama yapıldığı sırada, evin bulunduğu sokakta yapılan halk röportajlarında komşular “Bu anı uzun zamandır bekliyorduk” diye konuşuyor ve Sarkisyan’ın siyasi nüfuzunu kendi çıkarı için kullandığı iddiaları yıllar boyu gündemdeyken neden hiç bir şekilde müdahale edilmediği tartışılıyordu. Aleksander (Saşik) Sarkisyan’ın güç kullanarak özel şirketlere kar ortağı olduğu uzun süredir biliniyordu, kulislere göre, son iki aydır, karlarını Saşik ile paylaşmak zorunda kalmayan firmalar, çalışanlarına ikramiyeler dağıtıyor.
10 Temmuz’da Paşinyan’ın yaptığı açıklamaya göre, şu ana kadar tespit edilen usulsüzlüklerden önümüzdeki günlerde devlet bütçesine 42 milyon Amerikan doları girmesi bekleniyor.
Serj Sarkisyan ve ailesinin ve diğer bürokratların nüfuzlarını kullanıp servet elde ettikleri kanıtlanırsa, atılacak ikinci adımın ne olacağı hakkında henüz açıklama yapılmış değil. Fakat Sarkisyan’ın ve ailesinin yakınlarından her geçen gün polise teslim olup, itirafçı olanlar çoğalıyor. Sarkisyan ailesinden hakkında en fazla suç iddiaları bulunan Saşik’in oğlu Narek Sarkisyan yurt dışına çıkmış bulunuyor, diğerleri ise şehri terk etmeme koşulu ile beklemekteler.
1 Mart tekrar gündemde
2008 yılında Sarj Sarkisyan’ın seçildiği Ermenistan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine şaibe karıştığı gerekçesiyle protesto gösterileri düzenlenmiş ve 10 sivil hayatını kaybetmişti. Konu ile ilgili davada herhangi bir yol kat edilmemiş, birçoklarına göre Robert Koçaryan, Sarkisyan’a görevi gümüş tepsi içinde sunmuştu.
Paşinyan göreve geldiğinden bu yana, davanın peşini bırakmayacağını, öldürülen 10 kişinin hakkını arayacağını belirtmişti. Konuyla ilgili davada ilerleme sağlandı. Dönemin Savunma Bakanı Mikayel Harutyunyan’ın anayasal düzeni zorla devirmeye yönelik faaliyetlerinde bulunması gerekçesiyle hakkında tutuklama emri çıkarıldı. Dava kapsamında Ermenistan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’ın da ifadesine başvurulacak, Koçaryan şu anda Yerevan’da değil. Koçaryan’ın basın bürosunun yaptığı açıklama göre bu ay sonu başkente gelecek olan Koçaryan’ın hiçbir korkusu yok ve ifadesini verecek.
Cumhuriyetçilerin Son Kalesi Düştü
Yerevan Belediye Başkanı Daron Markaryan, protestolara daha fazla dayanamayarak bu hafta istifasını sundu. Eski başbakanlardan Antranik Markaryan’ın oğlu olan Daron, babası henüz hayatayken siyasete atılmıştı. Cumhuriyetçi Parti’nin taşıyıcı kolonlarından olan Daron Markaryan, Belediye başkanlığını eski Başbakan Karen Karapetyan’dan 2011 yılında devralmıştı. Son 5 yılda adı bir çok usulsüzlük ve rüşvet olayına karışan Daron Markaryan, Yerevan’ın tarihi çehresini yok etmek, kamu alanlarına inşaat izni vermek gibi konular yüzünden bir çok kez protesto edilmişti.
Ermenistan Dış Siyaseti Sabit
Paşinyan, iç siyasette şeffaf ve demokratik bir yol izlediğini belirtirken, dış siyasette radikal değişiklikler yapmayacağını açıkça belli ediyor. Muhalifken oldukça sert bir dille eleştirdiği Ermenistan’ın Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) üyeliğinin, başbakan olduktan birkaç gün sonra Soçi’de bir araya geldiği Putin ile yaptığı özel görüşme sonucunda değişime uğramayacağı belli olmuştu.
Gürcistan ile iyi komşuluk ilişkileri kendi halinde seyrederken, Paşinyan ilk ay içerisinde eşi Anna Hakopyan ile Tiflis’e bir resmi gezi gerçekleştirmiş, güzel dostluk mesajları verilmişti.
Geçen hafta Yerevan’ı ziyaret eden İran Enerji Bakanı Reza Ardakan ile bir araya gelen Paşinyan, İran ile olan ortaklıkların daimi olacağından bahsetti. Bakan Ruhani’nin Paşinyan’ı Tahran’a davet ettiğini belirtirken, Paşinyan davete icabet edebileceğini bildirdi.
AB ile Sarkisyan döneminde de gayet olumlu devam eden süreç Paşinyan ile daha da yükseleceğe benziyor. 12 Temmuz’da 3 günlük resmi ziyaret ile AB’nin başkenti Brüksel’e gidecek Paşinyan’ın NATO zirvesine de katılması bekleniyor.
