Ermenistan’da ‘Sarkisyan-Sarkisyan’ formülü
YEREVAN/ 6 Aralık 2015'ta Ermenistan'da yapılan referandum sonucunda kabul edilen Yeni Anayasa paketi ile ülkedeki yarı başkanlık olarak nitelenen sistem, parlamento ve başbakanın yetkilerini artıracak şekilde değişime uğramış, 2018 Nisan ayından sonra ülkenin deyim yerindeyse birinci adamının Cumhurbaşkanı değil Başbakan olacağı anlaşılmıştı. Yeni anayasaya göre, Cumhurbaşkanı milletvekilleri ve yerel yönetim birimlerinin temsilcileri tarafından oluşturulacak "Seçim Kurulu" tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanın görev süresinin 5 yıldan 7 yıla çıkarılmasını öngören paket, göreve ikinci kez seçilme hakkını ise kaldırmıştı.
Başbakan’ın parlamentodaki milletvekilleri tarafından seçileceği, sistemin ilk oylaması 2 Mart’ta gerçekleşecek. Ermenistan basınını ve kulislerini Ocak ayında meşgul eden “aday adaylarından” üzerinde en çok durulan isim Büyükelçi Armen Sarkisyan, bu hafta Ermenistan Parlamentosu’nda çoğunluğuna sahip olan Cumhuriyetçi Parti tarafından resmi aday olarak açıklandı.
‘Batılı’ bir profil
Sovyet yıllarından bu yana, Batı ile çok kuvvetli ilişkileri bulunan Sarkisyan 65 yaşında, evli, 2 çocuk ve 3 torun sahibi. 1976 yılında Yerevan Devlet Üniversitesi’nde Bilgisayar Mühendisliği Fakültesi’nde bölüm başkanlığı yapan Sarkisyan, Oxford ve Cambridge Üniversitelerinde de hocalık yaptı. Bağımsızlık ilanının hemen ardından, 1991-1999 yılları arasında AB’de Ermenistan Büyükelçisi ve Hollanda-Belçika-Lüksemburg-Vatikan Büyükelçisi olan Sarkisyan, 1996 yılında Levon Ter-Petrosyan tarafından Başbakanlık görevine getirilmişti. Sarkisyan bu görevi 4 ay boyunca yürütmüştü.
Levon Ter-Petrosyan’ın seçildiği fakat hile yapıldığı tartışmalarına da sahne olan seçimden sonra Armen Sarkisyan’ın başbakanlık için uygun görülmesinin sebebi, o günlerde kendisinin “siyaseten temiz ve Batılı” izlenimi uyandırması olmuştu. Göreve geldikten 4 ay sonra istifa eden Sarkisyan’In gidişine sağlık nedenleri sebep gösterilmiş, hemen ardından da Karabağ’dan Robert Koçaryan başbakanlık koltuğuna yine Ter-Petrosyan’ın isteği ile oturtulmuştu. Sarkisyan’ın istifasına gerekçe gösterilen “Vazgen Sarkisyan ile anlaşamadı” dedikoduları hiçbir zaman ispat edilmese de, Sarkisyan Koçaryan hükümetine hiç bir zaman ısınamadı.
Şirketlerle iç içe
Sarkisyan, Başbakanlık serüveninin ardından Londra’ya büyükelçi olarak atandıysa da, 1999’da Koçaryan hükümeti kendisini tekrar o pozisyonda görmek istemedi. Söylentilere göre Sarkisyan, Koçaryan’ın kendisine rakip olarak gördüğü isimlerin başında geldi ve siyasetten uzak tutulmasına çalışıldı. 2001 yılında Cambridge Üniversitesinde “Avrasya Merkezi’ni” kuran Sarkisyan hızlı bir şekilde iş hayatına atıldı. Kurucusu olduğu Eurasia House International bünyesinde bir çok önemli şirketi barındırırken, Sarkisyan British Petroleum, Alcatel ve Telefonica ve daha bir dizi önemli şirkete danışmanlık yaptı.
Yabancı yatırımlar konusunda başarılı bir çizgide giden Sarkisyan, Koçaryan yönetimi döneminde yabancı cep telefonu şirketleri için açılan Ermenistan’daki ihaleye Alcatel ile girdi fakat ihaleyi Orange kazandı. Batı dünyası yanında, Rusya ve Kazakistan’la büyük ticari işbirliklerine imza atan Sarkisyan’ın Prens Charles ve Nazerbayev’ın kızı Dariga ile olan arkadaşlık ilişkileri bir çok konuda kendisine yardımcı oldu. Türkmenistan’a yapılan büyük yatırımlar ile gündeme geldi.
Serj Sarkisyan hükümeti döneminde, 2013 yılında tekrar Britanya Büyükelçiliği’ne atandı, hemen ardından Prens Charles için Ermenistan gezisi düzenledi. İngiliz dergilerinde verdiği aile pozlarında Ermenistanlı bir diplomatı değil, batılı bir asilzadeyi andırıyordu.
1991 yılından bu yana, başbakanlık yaptığı 4 ay saymazsak Avrupa ve Londra’da yaşayan Sarkisyan, görünen o ki, Nisan ayından itibaren tekrar Yerevan’a yerleşecek. 105 milletvekilinden 79’unun vereceği evet oyu ile seçilebilmesi mümkün olan Sarkisyan’a 65 oyun Cumhuriyetçilerden ve koalisyon ortağı Taşnaksutyun’dan gelmesi bekleniyor. 14 evet oyuna daha ihtiyaç duyulacak seçimlerin birinci turda, oy birliği ile Sarkisyan lehine sonuçlanmasına kesin gözü ile bakılıyor.
Karabetyan’a yeni makam
Başbakanlık koltuğuna geçen yıl Rusya’dan getirilerek oturtulan Karen Karapetyan’ın ise koltuğunu, yetkileri genişleyecek olan Serj Sarkisyan’a bırakmasının ardından, ilk defa hayata geçirilecek “Başbakan Birinci Yardımcısı” görevine getirilmesi bekleniyor. 18 Nisan’da tamamen yenilenmiş olacak kabinede bakanlık sayılarının düşürülmesi, bakanlıklara bağlı komite ve kurulların da değişime uğraması bekleniyor.
Ermenistan’ın 4. Cumhurbaşkanı olmasına kesin gözü ile bakılan Armen Sarkisyan’ın, Serj Sarkisyan tarafından seçilmesine en büyük sebep olarak siyasi temiz geçmişi, Batı ile önemli ilişkileri ve diasporayı yakından tanıması gösteriliyor. Kulislerde Armen Sarkisyan’ın Batı ile olduğu kadar Rusya ve Avrasya ile da temasları olduğu, üyesi olunan Avrasya Birliği’nde IT sektöründe Ermenistan’ın öncü ülke konumuna gelmesi için planları olduğundan bahsediliyor.
Şimdiden toplumun bazı kesimlerinin saygısını kazanan Armen Sarkisyan’a yönelik en büyük beklenti, kendine verilen sınırlı gücü kullanıp Ermenistan’da “yeni bir dönem” yaratması. Aksi takdirde kendisine Ermenistan’daki “İngiliz Kraliçesi” denileceği yine duyulan dedikodular arasında.
