Ermenistan’da eğitim seçeneği
SARKİS GÜREH
[email protected]r
LYS sonuçları açıklandı ve üniversite adayları şu sıralar üniversite tercihinde bulunarak hayatlarının en önemli kararlarından birini vermek üzereler. Türkiye sıralamaları, okumak istedikleri üniversitenin devlet veya vakıf olması, burs verip vermemesi, istenilen bölümün kontenjanı ve sayılacak pek çok etken adayların bu önemli kararlarını etkileyecek. Bu hafta adaylara farklı bir alternatif sunmak istedik. Ermenistan’da yüksek öğretim almanın nasıl olacağını merak ettik ve Türkiye’den Ermenistan’a gidip üniversite eğitimi alan gençlerle üniversite fiyatlarından, burs olanaklarına, sosyal hayattan, kariyer fırsatlarına kadar pek çok konuyu konuştuk.
Üniversiteler
Ön bilgi olarak şunu söyleyelim, Ermenistan’daki en büyük eğitim kurumu Yerevan Devlet Üniversitesi. Ortaçağ tıp insanlarından Mkhitar Heratsi adını taşıyan Yerevan Devlet Tıp Üniversitesi de dikkat çeken kurumlardan. Diğer başlıca devlet üniversiteleri arasında Mühendislik Üniversitesi, Haçadur Abovyan Pedagoji Üniversitesi, Ziraat Üniversitesi, Gomitas adına adanmış Konservatuar sayılıyor. Bunların dışında çokça özel üniversite de mevcut.
Değirmenciyan: Üniversiteler yenilenme sürecinde
Jamanak gazetesi editörlerinden Sevan Değirmenciyan, Yerevan Devlet Üniversitesi, Ermeni Filolojisi Fakültesi, Ermeni Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu. Değirmenciyan’ın özelliği, üniversiteyi Ermenistan’da okuyup, MEB onaylı, YÖK’ten diplomasına denklik verilen ilk kişi olması ve Ermenistan’da okumak isteyenlerin danıştığı ilk isimlerin başında gelmesi...
Değirmenciyan, Karabağ Savaşı’nın devam ettiği 1993 yılında, Ermeni edebiyatına olan düşkünlüğü sayesinde Ermenistan’a gitmiş: “Gittiğim yıllar, Ermenistan’ın en zor yıllarıydı. Ekmeği ve bazı gıda ürünlerini karneyle alıyordum. Elektrik yoktu ve mum ışığında okuyordum. Okula yürüyerek gidip gelirdik. Kış aylarında ısınmak büyük bir sorundu... Bu ve başka zorluklar insanları birbirlerine kenetlemişti. Orada, bütün zorluklara rağmen yanlarında olmam beni de onlardan biri yapıyordu. 17 yaşında ideallerinizin peşinden bir yerlere gitmişseniz zorluklar gözünüzde pek büyümez. Yabancılık hiç çekmedim. Benim gittiğim dönemde Diaspora’dan çok az sayıda öğrenci vardı. Gelenler biraz şaşkınlıkla karşılanıyorlardı tabii. İnsanlar, bizim bırakıp geldiğimiz ülkelere kaçıyorlardı.”
Değirmenciyan, Sovyetler döneminde dünya standartlarında eğitim veren Ermenistan’daki üniversitelerinde eğitim sistemini uluslararası standartlara yükseltmek için bir yenilenme süreci başlatıldığını söylüyor. Ermenistan Devleti’nin “En önemli sermayemiz insandır” şiarıyla hareket ettiğini bu nedenle üniversitelere yatırımlarının arttırıldığını ifade eden Değirmenciyan, “Ermenistan’daki üniversitelerin de gençlere verecek bilgisi, geleneği, duruşu var” diyor.
Üniversite, eğitimden daha fazlasıdır ve Ermenistan, sunduğu pek çok olanakla gençlere paha biçilmez deneyimler kazandırmayı vaat ediyor. Değirmenciyan bunları şöyle açıklıyor: “Ermenistan, öğrenciler için bir çok deneyimin bir arada yaşanabileceği muazzam bir yer. Diaspora’dan gelen birçok öğrenci kendi ülkesinin kültürünü de getiriyor az çok. Yerevan’daki kültürel hayat da epey hareketli. Ülkenin tarihi ve görsel birçok güzelliği var. Bütün bunlar Diaspora’dan oraya giden bir genç için kendini tanıması açısından paha biçilmez bir fırsat sunuyor. Üniversitenin vereceği ilimden, bilgiden öte bu kendini tanıma hali, kimliğini bulma, derinlerine inebilme yolculuğu bence daha önemli…”
Alcan: Güvenli, ucuz, renkli
Yerevan Devlet Üniversitesi Diş hekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalı’nda uzmanlık öğrencilerine yılda iki kez ders veren, ayrıca geçen yıldan bu yana Ermenistan’da alanıyla ilgili seri konferanslar düzenleyen Doç. Toros Alcan, Ermenistan üniversitelerinde “Çağı yakalamaya çalışan, genç, yabancı dil bilen akademisyenlerin bulunduğunu” gözlemlemiş.
İlgili olduğu Ortodonti Anabilim Dalı’nda, Hindistan ve İran’dan yabancı öğrencilerin diş hekimliği ve tıp eğitimi için Ermenistan’a geldiğini kaydeden Alcan, “Başka ülkelerden öğrencilerin Ermenistan’ı tercih etmesi ve kişisel deneyimlerim sonucunda Yerevan Devlet Üniversitesi’nin bulunduğu bölgenin iyi üniversitelerinden biri olduğun kanaatini edindim” diyor.
Alcan’a göre Yerevan’ın, batı şehirleriyle karşılaştırıldığında güvenli, ucuz, düzenli ve sosyal hayatının renkli olması da Ermenistan’ı tercih etme nedeni olabilir. Ulaşımın pahalı olması ise en önemli dezavantaj. Ermenistan’da eğitim almak isteyenlerin öncelikle branşları hakkında araştırma yapmalarını tavsiye eden Alcan, diploma denkliği konusunda YÖK’ten bilgi almalarını önerdi.
Bianca Baytar: Eğitim Türkiye’ye oranla ucuz
2010’un yılından bu yana ‘Yerevan State Linguistic University after V. Brusov 4 yıllık İngilizce/ Almanca Öğretmenliği’ bölümüne eğitimini sürdürüyor.
Baytar ilk başlarda insanların kendisine önyargıyla yaklaştıklarını ancak zamanla çevresiyle iyi ilişkiler kurduğunu, Ermenistan’da yaşamın, Türkiye’den görüldüğünden çok faklı olduğunu söylüyor.
Baytar’ın anlatımına göre eğitim Türkiye ve Avrupa ülkelerine oranla ucuz. Ders dışında birçok aktivite yapabildiğini söyleyen Baytar, “Ermenistan’da eğitim almak çok ucuz. Okul ücretim yıllık 1200 dolar. Ev kirası, beslenme ve diğer masraflarla birlikte yıllık ortalama 10 bin doları buluyor. Günde 3-4 saat dersim oluyor, arta kalan zamanda da arkadaşlarımla kiliseleri, köyleri geziyorum. Kültürel etkinliklerin dışında da birçok alanda uğraşlar bulabilmek mümkün” diyor.
Baytar Ermenistan’da okumak isteyenlere şunları öneriyor: “Ermenistan’da okumak isteyenlerin sabırlı olmaları gerekiyor. İlk başlarda çok zorlandım ama ne olursa olsun sabırlı olmam gerektiğini öğrendim ve pes etmedim. Bunun yanı sıra yeniliklere açık ve sürprizlere hazırlıklı olmak önemli. Orada okumak, yepyeni bir ortama girmek müthiş bir tecrübe kazandırıyor.”
Melisa Boz: Ermenistan dil eğitiminde çok başarılı
Melisa Boz, 2004-2009 yılları arasında Yerevan Devlet Üniversitesi İngiliz dili ve edebiyatı, pedagoji bölümünde okudu. Boz, Ermenistan’daki deneyimlerini şöyle anlatıyor:
“Ermenistan’da eğitim almak sadece üniversitede akademik eğitim elde etmekle sınırlı değil; orada hayatın tüm gerçeklerini öğrenme şansınız oluyor. İnişler, çıkışlar size çözüm yolları üretebilmeniz için geniş bir yelpazeye sahip olma fırsatı veriyor.
Ermenistan’da yasaklardan, yokluktan, sıyrılıp kültürünüzün sonsuz zenginliğini yaşama şansı buluyorsunuz. Kapalı bir cemaat değil koskoca bir ülke içerisinde yaşamak gerçekten harika bir duygu. Kariyer yapma açısından da birçok olanak var. Tercüme ve gazetecilik alanında ister istemez ön plana çıkıyor, aranan kişi oluyorsunuz.
Ermenistan dil eğitimi konusunda da bence çok başarılı. Orada eğitim lüks değil, zorunluluk. Dolayısıyla çalışkan ve başarılı öğrenci sayısı çok bu da sizi rekabete ve daha iyi olmaya itiyor.
Diplomamın denkliğini bu yıl aldım. YÖK’ün farklı fakülteler ve branşlarla ilgili farklı uygulamaları var. Yabancı diller için, yabancı dil sınavına tabi tutuluyorsunuz. Fakat bu her branş için geçerli değil. Aldığınız dersler önemli, ders saatleri de öyle. Kimine önlisans kimine lisans verebiliyorlar…”
Muraz Sarangil: Burs da var, yurt da
Beş yıldır Ermenistan’da bulunan Sarangil, Yerevan Devlet Üniversitesi’nde, Tarih bölümünde okuyor. Sarangil, Türkiye’de, Ermeni tarihi konusunda uzmanlaşamayacağından Ermenistan’a gitmeyi seçtiğini söylüyor.
Sarangil, Ermenistan’da eğitim almak isteyenlerin halletmesi gereken bürokratik işleri şöyle anlatıyor: “Öncelikle Ermenistan’daki Eğitim Bakanlığı’na başvurdum ve lise diplomamı, vaftiz belgemi teslim edip bir form doldurdum. Birkaç sağlık kontrolünden geçtikten sonra Yerevan Devlet Üniversitesi’nin yurtdışından gelen öğrencilere özel hazırlık yüksek okulunda bir yıl boyunca üniversiteye giriş sınavına hazırlandım ve o sınavı geçtikten sonra Yerevan Devlet Üniversitesi Tarih bölümünde okumaya hak kazandım.”
Yurt ve burs imkânları hakkında bilgilerini paylaşan Muraz: “Tarih ve Ermeni filolojisi bölümlerinde okumak için yurtdışından gelen Ermeni öğrenciler dört yıllık lisans programlarını ücretsiz tamamlayabilirler. Burs olanaklarını hiç araştırmadım, fakat Ermenistan Devleti üniversite öğrencilerine 5 bin dram eğitim desteği veriyor. Burada kıstas devamlılık ve başarıdır. Yurtdışından gelen öğrenciler de bu katkıdan yararlanabilirler. Ben Yerevan Devlet Üniversitesi’nin yurt binasında kalmaktayım, pek bir şikâyetim yok. Kuralları var, kısıtlısın, ama odaları temiz, su ve ısıtma mevcut, herkesin kendi özel tuvaleti var.”
Sarangil, ilk hafta yaşadığı tedirginlikten sonra, Ermenistan’a uyum sağladığını ve çok iyi dostluklar kurduğunu söylerken, Türkiyeli olmanın sosyalleşmesine olumlu etkisi olduğunu da ifade ediyor: “Ermenistan’da okuma kararımdan hiç pişman olmadım. İlk birkaç hafta öğrenciler merakla bana yaklaşıp nerden geldiğimi soruyorlardı, aramızda ilk arkadaşlık, özellikle Türkiye Ermeni’si olduğumu öğrendikten sonra başladı. Çünkü onlar için Türkiye’den gelen bir Ermeni’nin hele de Tarih bölümünde okuması pek alışık oldukları bir durum değildi. Üniversitedeki sosyal hayata gelince öğrenciler her ay bir araya gelip birlikte şehir dışına çıkıp pikniklere, tarihi yerleri gezintilere katılırlar bu da birbirlerini tanımayan öğrenciler için büyük bir tanışma fırsatıdır. Ayrıca Üniversitenin spor, tiyatro ve müzik vb. kulüpleri var.”
