Ermeni okullarında eleştirel düşünce dersi
AREN DADIROĞLU
Okulda eleştirel düşünce zamanı
İstanbul Ermeni okullarında, önümüzdeki eğitim-öğretim yılından itibaren, eleştirel düşünce dersleri uygulamaya geçirilecek. Geçtiğimiz hafta yapılan bir çalıştay, Ermeni okullarının yönetim ve eğitim kadrolarını, uzun zamandır özlemi çekilen biçimde buluşturdu. 19 Haziran Çarşamba günü Getronagan Lisesi ile Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışma Merkezi’nin (SEÇBİR) işbirliğiyle, Bilgi Üniversitesi Dolapdere kampüsünde düzenlenen, ‘Değişen Türkiye’de Eğitim ve Öğretmenlik’ başlıklı çalıştay ve panele, Ermeni anaokulları, ilkokulları ve ortaokullarının kurucu temsilcileri, müdürleri, öğretmenleri ve rehber-danışmanları yoğun ilgi gösterdi. Kenan Çayır, Melisa Soran ve Mutlu Öztürk başkanlığında yapılan ‘Eleştirel Düşünme ve Farklı Öğretmen Tipleri’ başlıklı atölye çalışmalarında, okullarımızda eleştirel düşünce derslerinin öğrencilere nasıl ve kimler tarafından verileceği tartışıldı. Uzmanlar, eleştirel düşünme yaklaşımının, eğitim kalitesinin olmazsa olmaz bir unsuru olduğu konusunda hemfikir.
Arusyak Koç Karagözyan Anaokulu Müdürü
‘Deneyim paylaşımında eksiğiz’
• Atölye çalışmaları verimli geçti mi? Edindiğiniz deneyimler neler?
Hayli verimli geçti. Eğitimci olarak kendi uygulamalarımızı gözden geçirmemize, sorgulamamıza ve nasıl öğretmenler olduğumuza ilişkin öz-değerlendirme yapmamıza fırsat sağladı. Kendi günlük rutininde yol alan öğretmenlere, bir an durup kendi inançları ve tutumları üzerine düşünme olanağı sundu.
• Okullarımızın eğitsel donanımı eleştirel düşünme derslerini vermeye uygun mu?
Eleştirel düşünme, günümüz eğitim anlayışı doğrultusunda öğrencilere kazandırılması gereken en temel becerilerden biri. Tüm seviyelerde öğrenciye bu beceriyi kazandırmak, alanında uzmanlaşmış, aynı zamanda entelektüel birikime sahip öğretmenlerle mümkün olacaktır. Öğretmenin, müfredatı, ders programını ve ders kitaplarını eleştirel düşünme becerisi bağlamında yeniden sorgulaması, kendi eğitim materyalini bu perspektifle kendisinin hazırlaması gerekecektir.
• Çalıştay öğretmenler arası işbirliği açısından faydalı oldu mu?
Çalıştayda 16 Ermeni okulundan 90’a yakın eğitimci vardı. İlk kez bu çalıştayda, Ermeni okullarındaki meslektaşlarımla birlikte ortak çalışmayı deneyimleme olanağı buldum. Bir araya geldiğimiz zamanlar o kadar az ki, bir süre sonra önyargılarınıza kapılıp gidiyorsunuz. Bu çalıştay, öğretmenler arasında deneyim ve bilgi paylaşımını sağlayacak bir diyalog ve işbirliği zeminine ihtiyacımız olduğunu bir kez daha gösterdi.
Ani Paylan, Getronagan Lisesi felsefe öğretmeni
‘Okullarımızın temel amacına çok uygun’
• Eleştirel düşünce dersleri sınıfta nasıl uygulanabilir?
Toplumsal olaylardan kopuk bir eleştirel düşünce dersi olmaz. Mesela Çingenelerle ilgili bir çalışma yapılacaksa, Tarlabaşı ve Sulukule’deki kentsel dönüşümden, neoliberalizmden bağımsız yapılamaz. Bu derslerdeki amaç öğrenciyi sürekli olarak sorgulatmak ve düşünmeye teşvik etmek. Bunlar, masallar, filmler, kısa filmler, dizilerden kesitler ve bazı reklamlar üzerinden örneklenebilir. Yani çocukların hem metin okuma, arka plan okuması yapma, metin analizi yapma, hem de görsel materyal analizi yapma yetilerinin geliştirilmesi amaçlanır.
• Eleştirel düşünce derslerine neden ihtiyacımız var?
Eğer toplumumuzda ve ülkemizde daha özgür ve eşitlikçi bir kültür yaratmak istiyorsak eleştirel düşünmeye ihtiyacımız var. Ermeni okulların belli bir amacı var. Öğrencilerin kendi anadillerini, kültürlerini öğrenip koruması, vakıflarına sahip çıkması, temel amaçlardan biri. Öğrencilerin bu konuda bilinçli olabilmesi ve okulun amaçlarına yönelik hizmet vermesi bakımından eleştirel düşünce çok önemli.
Melisa Soran, SEÇBİR proje danışmanı
Toplumsal sorunları eğitim ortamına taşımalıyız
• Bu çalışma nasıl başladı?
Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Merkezi olarak işe koyulduğumuzdan beri Getronagan’la dirsek temasımız vardı. Temel sorun, öğrencilerin liseye eleştirel düşünme becerileri çok gelişmemiş bir şekilde gelmeleriydi. “Eğitim kalitesini artırmak için anaokulu ve ilköğretimden başlayarak eleştirel düşünme yaklaşımını yaygınlaştırmak istiyoruz” dediler ve böylece birlikte çalışmaya başladık.
• Eleştirel düşünce nasıl somutlaşır, uygulamaya nasıl yansır?
Kişinin sabretmesi ve eleştirel düşünme yaklaşımını hep zihninde tutarak kendi yaptıklarına daha eleştirel gözle bakması ve sürekli kendini geliştirmeye çalışması lazım. Bu bir anda olabilecek bir şey değil. İkincisi, diğer öğretmenlerle dayanışma içinde olmak, ortak eleştiri ve bilgi üretebileceğin arkadaşlar edinmek gerekiyor.
• Öğretmenler arasındaki işbirliği nasıl olmalı?
Okuldaki günlük akış, öğretmenlerin hem ders saatleri, hem de bürokratik işleri açısından bir araya gelmelerini engelleyecek şekilde işliyor. Öğretmenlerin “Ben en iyisini yapıyorum, başkalarından öğreneceğim bir şey yok” gibi kapalı olan düşüncelerini açması gerekiyor.
• Bu çalışmanın devamı gelecek mi?
Ana derdimiz toplumsal sorunları eğitim ortamına taşımak. O anlamda, eleştirel düşünme bizim için bir araç. Çalışmanın ikinci ayağında, Ermeni okulları özelinde, önemli toplumsal sorunları daha çok tartışacağız. Sonra, okulların talepleri doğrultusunda nasıl daha uzun soluklu işler yapabileceğimizi konuşacağız.
• Eleştirel düşünce dersleri topluma nasıl bir katkı sağlar?
SEÇBİR özelinde konuşursam, biz eleştirel düşünmenin, özellikle, ayrımcılık uygulayan egemen kültürün edinmesi gereken bir yaklaşım olduğunu düşünüyoruz. Ermeni okullarının öğrencilerine kaliteli eğitim vermek için eleştirel düşünceyi sahiplenmesi çok önemli.
• Eleştirel düşünme yaklaşımı hangi sınıftan itibaren uygulanmalı?
Anaokulundan itibaren... Örneğin, Kadının Emeğini Değerlendirme Vakfı anaokulları kuruyor; orada, saygı ve eleştirel düşünme çerçevesinde eğitim veriliyor. (AK)
