Edebiyata bir “ilham” kaynağı olarak sosyal medya
Gizem Asya Genç, son dönemde sosyal medyanın yazarlar üzerindeki etkisini ele alırken, bir yandan da ‘seyirci koltuğunda oturmak’ ve ‘yancılık’ kategorilirini de değerlendiriyor: “Son dönem Türkiyeli yazarların söyleşilerine bakarsanız en cool tavırlarıyla sosyal medyadan ne kadar hoşlanmadıklarını, 'ben beceremiyorum pek’ laflarını işitirsiniz. Kitabı okuduğunuzda ise 140 karakteri pek aşmayan aforizmalar, afili diyaloglar, hazır cevap, karizmatik karakterler...”
Gizem Asya Genç
Romanın, öykünün ilk cümlesi, kapak tasarımı eserin kaderini belirleyen öğelerdir -evet, buna kutsal kitaplar da dahildir. Bu, eseri 'edebiyatın en iyi 500 giriş cümlesi' kategorisine sokabilir, Twitter'da yüzlerce RT alabilir, Facebook'ta henüz ilk gençliğinin baharında olan -bazı kaynaklarda 'ergen' diye tanımlanır, gençler tarafından binlerce kez paylaşılabilir, ekşisözlük’te adınıza açılan başlığın altı eserin içindeki aforizmalar hasebiyle iki katına da çıkabilir. Yazar taifesi bunları çok önemsemediğini iddia edebilir, aldırmayınız. Fakat tüm bunlar eserin edebi değerini zerre etkilemez. Hatta bunlar çoğu zaman kalifiye okuyucuyu iğrendiren öğelerdir.
Sosyal medyanın literatürdeki tanımını bir kenara bırakarak Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın tanımı ile 'baş belası' olan sosyal medya genel anlamda vatandaşın da fikrini söyleyebildiği görece özgür bir mecradır. Edebiyat, yazılı basınla sosyal medyanın ezeli rekabeti sosyal medyanın nakavti ile sonuçlanınca bu iletişim kanallarının, edebiyatın belini sosyal medyaya dayaması kaçınılmazdı. Mevzu bahis edebiyat olduğunda sosyal medyaya ilham olmak, sosyal medyadan ilham almak, seyirci koltuğunda oturmak ve yancılık kategorileri mevcuttur. Son dönem görece edebi, yüzlerce ağacın katlinin müsebbibi eserler sosyal medyaya yancılık yapan ve sosyal medyadan ilham alan edebi eserler kategorisine girmektedir. Anlayışla karşılanabilir zira ne yazık ki edebiyat hiçbir dönemde kazanç kapısı olamamıştır. Sosyal medyada iyi reklam, bolca konuşulmak demek, en çok okunanlar listesine girmek demek, art arda baskılar demektir.
Avrupa, Amerika ve Türkiye'deki ekşisözlük ve muadili çeşitli sitelerin kurulumuna bizzat ilham veren Otostopçunun Galaksi Rehberi sosyal medyaya ilham verenler kategorisinin başında gelir. Son dönem Türkiyeli yazarların söyleşilerine bakarsanız en cool tavırlarıyla sosyal medyadan ne kadar hoşlanmadıklarını, 'ben beceremiyorum pek’ laflarını işitirsiniz. Kitabı okuduğunuzda ise 140 karakteri pek aşmayan aforizmalar, afili diyaloglar, hazır cevap, karizmatik karakterler...
Her zaman yüksek sesle dillendirdiğinden Murat Menteş'in sosyal medyayı pek kullanmadığını da, tıpkı romanlarının edebi anlamda felaket ama keyifli, kolay okunabilen eserler olduğunu da biliyoruz. İlk hafta edinmiştim Ruhi Mücerret'i, büyük bir hayal kırıklığı ve tasarım başarısızlığı olan kapağı görünce, Beyoğlu'nun apartmanlarının üst katlarında dikkat çekmesi için neon ışıklarla ve cafcaflı tabelalarla süslenen barları anımsadım. Daha sonra kapak üzerindeki aforizmaya ve giriş cümlelerine baktım. 'Benim yaşımda aşk, kimin kollarında öleceğine karar vermektir. Aslında her yaşta öyledir.'
'Hayat nasıl gidiyor?
- Yaşayan birine sor.'
Bu ve benzeri afili lafların altını çizmek istedimse de 40. sayfaya geldiğimde takatim kalmamıştı.
Sanki okyanus ötesine uzanan Elif Şafak, Cezmi Ersöz, Küçük İskender de 3 aşağı 5 yukarı aynı klasmandadırlar ve bu isimler çoğaltılabilir. Tek farkları kimisinin sosyal medyayı aktif kullanması ve cinsiyetleri, bunun dışında edebi kategorilerimizde 'sosyal medyadan ilham alan ve yancılık'ta yer alırlar.
Kullandığınız herhangi bir hesaptan isimlerini aratmanız kâfi gelecektir. Tek arzumuz ilham aldıkları sosyal medyayı aktif kullanan kimselerin kendilerine aynı kitle tarafından yöneltilen eleştirilere tahammül tenezzülünde bulunmalarıdır. Rahatsızlık had safhaya ulaştığında seyirci koltuğuna oturulabilir, tamamen dışında kalınabilir. Barış Bıçakçı, Hasan Ali Toptaş, Birhan Keskin, Abdullah Ataşçı, Aslı Erdoğan ve son dönem Türkiye edebiyatına büyük katkıları olan birçok isim gibi...
