Էպոսագիտական 6-րդ գիտաժողովի առթիւ
ՄԱՐԻ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ
Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու Ակադեմիայէ ներս 11-12 Հոկտեմբերին տեղի ունեցաւ «Էպոս, ինքնութիւն եւ մշակոյթ» էպոսագիտական 6-րդ միջազգային գիտաժողովը՝ նուիրուած «Սասնայ Ծռեր» առասպելի ուսումնասիրութեան 150-ամեակին։
Գիտաժողովի բացումը կատարեց Ակադեմիայի Հնագիտութեան եւ ազգագրութեան ինստիտուտի տնօրէն Ա. Բոբոխոյեանը։ Նոյնպէս ինստուտուտի Հայագիտութեան եւ հասարակական գիտութիւններու բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար Յուրի Սուվարեանը՝ ողջունեց ժողովի մասնակիցները նշելով. «Մեր դիւցազներգութեան նուիրուած այս գիտաժողովը չափազանց կարեւոր է մանաւանդ մեր օրերուն։ Գիտաժողովի թեման շատ արդիական է, ունի ոչ միայն գիտական, մշակութային, մշակութաբանական, այլեւ՝ գործնական նշանակութիւն, մեր պատմութիւնը ու մշակոյթը օտար յարձակումներէն պաշտպանելու տեսակէտէն։ Մեր դիւցազներգութեան ամբողջ տրամաբանութիւնը ուղղուած էր անկախութեան ձեռքբերման՝ ազգային ազատագրական շարժմանը։ Այսօր գիտաժողովին հնչող դրոյթները պէտք է նպաստ բերեն մեր անկախ պետականութեան անվտանգութեանը եւ անշուշտ, մշակոյթի, գիտութեան զարգացման»։
Ողջոյնի ուղերձներ արտասանեցին նաեւ հայագիտական ուսումնասիրութիւնները ֆինանսաւորող համահայկական հիմնադրամի տնօրէն, պատմական գիտութիւններու դոկտոր, փրոֆէսոր Արման Եղիազարեանը, Հայ-Ռուսական Սլաւոնական Համալսարանէն բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր, Փրոֆէսոր Ազատ Եղիազարեանը, Գալիֆորնիոյ համալսարանէն փրոֆէսոր Փեթեր Քաուին, Պոննի Համալսարանի փրոֆէսոր Քարլ Ռայխլը, Աբխազիայի Գիտութիւններու Ակադեմիայի նախագահ, ակադեմիկոս Զուրապ Ջափուան եւ այլք։
Գիտաժողովին ներկայ էին նաեւ Իսթանպուլի, Սասունի ու Պիթլիսի հայերու միութեան նախագահ Արամ Տեմիրը եւ վարչութեան անդամները, այլ գիտնականներ ու հիւրեր։
Երկօրեայ միջազգային գիտաժողովի ընթացքին ներկայացուեցան 27 զեկոյցներ «Վիպասում, նախնադարեան պատումներ եւ տարբերականութիւն», «Պատմամշակութային միջավայր եւ արքետիպեր», «Տարածաշրջանային կապեր եւ վիպական աւանդոյթ», «Վիպական երգ եւ մոթիֆ», «Առասպելը յարակից գիտակարգերու տիրոյթին» խորագիրերով նիստերու շրջանակին։
Միջազգային գիտաժողովը արժեւորուեց նաեւ «Շողակաթ» հեռուստաընկերութեան պատրաստած «Գրոց եւ Բրոց հետքերով» ֆիլմի ցուցադրութիւնով։ Վերջինս սասունցի ուխտաւորներու՝ Մարութա սար ուխտի երթալու եւ «Սասնայ ծռեր» առասպելի միջավայրի մասին էր։ Ֆիլմի հեղինակը էպոսագէտ Հայկ Համբարձումեանն է, ռեսժիսորը Վահէ Սուքիասեանը եւ նկարահանը՝ Վահէ Աղամեանը։
Գիտաժողովին ներկայ էին նաեւ թուրքիայէն ժամանած սասունցիներ՝ Պեսսէ Քապաք ու Պեհչեթ Չեվչի։ Վերջիններս ներկայացուցին առասպելի ստեղծման հայրենիքի մերօրեայ պատկերը, ինչպէս նաեւ հետաքրքիր փաստեր «Սասնայ ծռեր» առասպելի վերջին պատմողի շուրթերով։
«Ակօս»ի թղթակից Մարի Յովհաննիսեանը մասնակցելով Մարութա սարի ուխտագնացութեան եւ կարեւորելով միջազգային նմանօրինակ իրադարձութեան կատարումը՝ կը նշէ. «Իրադարձային էր 2024 թուականը արժեւորելով «Սասնայ Ծռեր» էպոսի ուսումնասիրութեան 150-ամեակը՝ Հայկ Համբարձումեանի հետ լծուեցանք մեր գաղափարներու իրագործման։ Պոլսաբնակ մեր հայրենակիցներու հետ ուխտի գացինք Սասուն աշխարհ։ Ամէն տարի Յուլիս ամսուայ վերջին կիրակի օրը սասունցիները ուխտի կ՚երթան Մարութա Սուրբ Աստուածածին։ Մենք ալ՝ որպէս սասունցի կենը կրողներ, սոյն թուականի Յուլիսի 28-ին բարձրացանք Սուրբ Լեռն Հայոց՝ Մարութա սար անունով։ Ծնկեցինք Սուրբ Աստուածածնի խոնարհուած պատերու ներքոյ եւ «Հայր Մեր» մրմնջացինք առ Աստուած։ Արեւի առաջին շողերու հետ տեսանք՝ ինչպէս երկիրն ու երկինք կը հանդիպին։ Այդ նոյն օրուայ արեւամուտին տեսանք Կոմքի Սուրբ Պետրոս Առաքեալ Վանքի բարձունքէն։ Պատմական էր, ինչ խօսք։ Հոկտեմբերի 11-12-ը իրադարձային էր միջազգային էպոսագիտական գիտաժողովի անցկացման առումով։ Աշխարհի տարբեր կէտերէն էպոսագէտներ հաւաքուած էին մէկ յարկի տակ՝ խօսելու էպոսի մասին։ Կարելի է վստահօրէն ըսել, որ «Էպոս, ինքնութիւն եւ մշակոյթ» էպոսագիտական 6-րդ միջազգային գիտաժողովը այլեւս իրողութիւն է։ Այս առթիւ կը շնորհաւորեմ բոլորս»։
