Demirtaş: Çözüm süreci Gezi’de gitti geldi
Milliyet’ten Serpil Çevikcan’ın haberine göre Demirtaş’ın açıklamaları şöyle:
‘Kopabilirdi, aşıldı’
BDP olarak çatışmaların yeniden başlamaması için gerçekten olağanüstü bir çaba sarf ediyoruz. İmralı’ya dışarıdaki durumu objektif yansıtmaya çalışıyoruz. Kandil’de siyasete olan güveni artırmaya çalışıyoruz. Hükümete siyasi çözüm baskısı yaratmaya, adım attırmaya çalışıyoruz. Kamuoyunun da barışa olan desteğini artırmaya çalışıyoruz. Hükümet elbette risk almıştır ancak BDP burada risk almamış değil, üstlendiği siyasi risk de az buz değil.
Hükümetin Gezi pratiği kaygı yarattı
İkinci aşamanın Haziran’ın sonuna doğru başlayacağı aşağı yukarı öngörülmüştü. İkinci aşama demokratik siyasetin kanallarının açılması için hükümetin atacağı adımların atılmasıdır. Bir hafta-on gün içinde ve son 20 günlük Gezi olaylarıyla birlikte ele alındığında hükümetin pratiği bizde büyük bir kaygı yarattı. Hükümet sözcüleri ve başbakanın kullandığı dil, üslup, Gezi Olaylarına yaklaşım, sokaktaki gençlere, kadınlara, çocuklara polisin yaklaşımı, yargının tutumu, Roboski ile ilgili mahkeme kararı, Roboskili ailelere para cezası verilmesi, KCK davalarında cezasını dolduran tutukluların bile tahliye edilmemesi, karakol inşaatlarının hızlanması, koruculara yeni kadro tahsis edilmesi. Tam da adım atacağı dönemde hükümet birden sert ve otoriter yüzünü kamuoyuna çok net bir biçimde gösterme pozisyonuna girdi. Muazzam şekilde öbür uca savrulan bir hükümet pratiği gördük.
‘Süreç gitti geldi’
Süreç gitti geldi. Yeniden her an çatışma riski çıkabilirdi. Çaba sarffettik. Sayın Öcalan, İmralı’dan çağrılar yaptı. Hükümetle, akil insanlarla, Kandil’le görüştük ve yeniden ikince aşamanın başlayabileceği zemini yaratmaya çalıştık. Bir gelgit oldu. Çok sıkıntılı bir 10-15 gün geçirdik. Kopabilirdi ancak kamuoyuna bunu bu şekilde yansıtmak doğru olmazdı. Ama Sayın Öcalan’la İmralı’da yaptığımız görüşme ve hükümetin bu hafta içerisinde vereceği mesajlar yeniden ikinci aşamanın toparlanmasına yardımcı olacak; öyle görünüyor.
Öcalan’dan yedi öneri
Öcalan, devlet heyetine, ikinci aşamanın nasıl ilerleyeceğine dair görüşlerini yazılı olarak sunmuş. Bir mektup yazıp devlet heyetine teslim etmiş. Şöyle ifade ediyor: “Kürt sorunu Türkiye’nin bir demokratikleşme sorunudur, yasal, anayasal değişikliklere ihtiyaç vardır. Fakat bunları BDP, AKP destek vermek istiyorsa CHP ve başka partiler, sivil toplum örgütleri birlikte tartışabilmelidir.” Şunları öneriyor; “Anayasa ve yasal değişiklikler, kadın özgürlüğü ile ilgili bir komisyon kurulabilir diyor, Meclis dışı, sosyoekonomik konular, güvenlik problemleri, toplumun sivilleşmesi konusunda bir komisyon olabilir, ekoloji çalışmaları, hukuk komisyonu. Asıl dışarıda bu iş şeffaf açık bir şekilde tartışılmalı, hükümet tartışmaları dikkate alan düzenlemeler yapmalı” diyor. Saydığı yedi, sekiz başlıktır. Ve bütün bunların nasıl formüle edileceğine dair bir hukuk komisyonu çalışması da öneriyor. Öcalan, demokratik çözüme destek olmaya hazır. Madde madde anayasada şu olacak bu olacak şeklindeki tartışmasının ne yeridir ne de kendisi böyle bir tartışmaya girer. Bir etki oluşturmaya çalışıyor.
‘Sıkıntılar yüzde 90 aşıldı’
Gezi olaylarının başladığı günden bu yana çok riskli bir aşamaydı. İkinci aşamaya geçilemeyebilirdi. İkinci aşamaya geçilemese geri çekilme heba olacaktı. Hükümetle yaptığımız görüşmelerde somut hiçbir gelişme kaydetmedik o dönemde. Gezi olaylarının sokak boyutu değildir etkileyen, hükümet boyutudur. Hükümetin sokaktaki talebe yaklaşımı zorladı. Tıkanmaya götüren nedenlerden biriydi. Hükümet ikinci aşamaya dair bir yol hazırlığı yapmalıydı, onu biraz geciktirdi. Şimdi bu sıkıntılar yüzde 90 aşıldı diye düşünüyorum. Bu hafta içinde hükümetin vereceği mesajlarla yüzde 100 aşılarak, ikinci aşamaya geçilmiş olabilir artık. Birinci aşamadan amaç, çatışmaları tümden durdurmak ve provokasyonlara zemin sunmayacak bir askeri ortam yaratmaktı. Bu sağlandı. Bu birinci aşamanın tamamlandığını gösterir.
‘Validen operasyon izni istendi, verilmedi’
(Provokasyon oldu mu? sorusuna karşılık) Helikoptere yapılan ateş konusunda PKK açıklama yaparsa biz de daha detaylı bilgilenmiş oluruz. Soruşturuyorlar. Ama duyduğumuz kadarıyla bazı bölgelerde komutanlar valiliklerden ve savcılıklardan defalarca operasyon izni istediler. Ama bu izinler verilmedi. Yıllardır operasyona çıkmayan bazı komutanlar tam da bu süreç başlayınca operasyon izni istediler. Hükümet operasyon yapmama, çıkışı engellememe, çıkanlara karşı da herhangi bir girişimde bulunmama konusunda şu âna kadar ciddi bir sorun çıkarmadı, çıkmasına izin vermedi.
‘Başbakan güvence benim dedi’
Öcalan, “Bu iş yasalarla yürümeli. Yasallık çok önemli” diyor ısrarla. Konuyu parlamentoya taşıma, yasalar çıkarma yasal mevzuat tartışması yapıldığında Başbakan “Güvence benim” diyor. Bu yanlış bir şey. Çünkü bu işin sürdürülebilir olması yasal ve anayasal güvencelere kavuşmasıyla ilgilidir.
‘Öcalan bozulmasını gerçekten istemiyor’
Bu işin gerçekten bozulmasını istemiyor. Üslupla ilgili ya da başka meselelerle bir sürü sorun çıkıyor. ‘Hepsini bir şekilde aşalım, aman bozulmasın” diyor. Yüzde 100’lük bir kararlılık var, belki Başbakan’da yüzde 90. Geri dönüldükten sonra tekrar toparlamanın çok zor olacağını görüyor. Bir daha kendisi fırsat da bulamayabilir. “Ölümleri durdurduk. Geçmişte çok denedik ama başaramıyorduk” diyor. Tek başına inisiyatif aldı örgüte karşı. Hükümet adım atmazsa, bu etkiyi devam ettirebilmesi çok zor. Bu yüzden sürekli uyarıyor, hükümet yalpalayınca da öfkeleniyor.
Öcalan’ın devletle teması, bizim heyetlerimizin gidiş sıklığından daha fazla. “Son 4-5 yıl içinde 50’den fazla görüşme yaptım” demişti. Bundan sonra ayda 2 defa BDP heyetleri gidecek. Hükümet sürekli bunu bir krize dönüştürüyor. Mesele Sırrı Süreyya ismi değil. Hükümetin genel yaklaşımından biz rahatsızdık. Bu nedenle gitmeyeceğimizi belirttik. Böyle olunca devlet heyeti İmralı’ya gidip ikna etmeye çalıştı. Öcalan da heyet üzerinden haber gönderdi, ‘gelirseniz iyi olur’ diye. Tıkayıcı olmama adına gitmeyi kabul ettik.
‘Af çıksa da PKK ikinci aşamada dağdan inmez’
Hükümetin yıllardır üstünde tartıştığı temel insan hakları strateji eylem planı var. Muhtemelen bununla ilgili bir açıklama yapacaklar diye düşünüyorum. Ancak eve dönüş yasasının kapsamının genişletilmesi gibi şeyler bu aşamanın konusu değil. Şu aşamada eve dönüş yasası, af falan da çıksa PKK’lılar inmez dağdan. Üçüncü aşama dediğimiz, ikinci aşamanın tümüyle bittiği aşamadan sonra mutlaka öyle bir yasaya da ihtiyaç olacak.
BDP’den öneriler
Bizim hükümete sunduğumuz bir kapsamlı yol temizliği paketi var, bir de acil yol temizliği paketi. Acil olanlar 20-25 madde civarında. Örneğin Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) tümden kaldırılması. Hükümet aslında bunun gereksiz olduğunu biliyor. Uzun tutuklulukla ilgili bir düzenleme talep ettik. Mesela kişiler istenen cezanın alt ve üst sınırına göre çok uzun süre tutuklu kalabiliyorlar.
Siyasi suçlarda cezanın alt sınıra düşürülmesini, tutukluluk sürelerinin kısaltılmasını önerdik. Tutuklamanın zorlaştırılmasını önerdik.
CMK’daki matbu tutuklama gerekçelerinin tümden kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bir insanın, yargılandığı maddeye göre ‘kaçma şüphesi kesindir’ diyemezsiniz. Alternatifli seçim barajı önerdik. Yüzde 3’ten fazla olmamalı. Bir de şu olabilir dedik; 5 seçim bölgesinde birinci olan parti, Türkiye genelinde barajı geçmiş sayılsın. Parlamentoya girsin. 5 ilde birincilik alabilen partinin Türkiye’de belli bir tabanı var demek çünkü. Hazine yardımı ile ilgili önerimiz var. Yüzde 1 ve üstü oy alan bütün partiler faydalansın.
‘Öcalan taşınabilir’
Öcalan’ın koşullarının iyileştirilmesi konusunda girişimler var duyduğumuz kadarıyla. Ailesi artık periyodik olarak gidebilecek. Heyetlerimiz 15 günde bir gidebilecek. Avukatlarıyla görüşme imkanı da başlayacak. Fiziki şartları da önemli. Hücresinin çok dar olduğunu biliyoruz. Adalet Bakanlığı da kabul ediyor. Tecrit cezası almış hükümlülerin kısa süreli olarak kaldığı bir hücre. Onun değiştirilmesi gerekiyor. İmralı’da zaten daha önce kaldığı daha büyük koğuşlar vardı. Oraya geçme ihtimali olabilir.
İstesek istemesek kasıma kadar bütün bu yasal çalışmaların tümüyle hayata geçmiş ve bitmiş olması gerekiyor. Aralık ayı bütçe ayıdır, sonra da yerel seçim geliyor. Öcalan da böyle diyor.
(EE)
