Տարեվերջի տերեւաթափ

«Ես վարդապետ չեմ»

ԵԴՈՒԱՐԴ ՏԱՆՁԻԿԵԱՆ

Մխիթարեանի նա­­խակրթա­­րանի բա­­­ժի­նը հա­­­­զիւ աւար­­­­տած եւ ան­­­­ցած ենք միջ­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­կար­­­­գի առա­­­­ջին դա­­­­սարա­­­­նը։ Թէեւ դպրո­­­­ցը նոյն դպրոցն է, բայց այս ան­­­­գամ դա­­­­սարա­­­­նի փո­­­­փոխու­­­­թեան հետ միասին կ՚ապ­­­­րինք աս­­­­տի­­­­­­­­­­­­­­­ճանա­­­­կար­­­­գի փո­­­­փոխու­­­­թիւն ալ։ Մինչ այդ մեր բո­­­­լոր ու­­­­սուցիչ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը կի­­­­ներ էին։ Բա­­­­ցառու­­­­թիւն էին վար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­պետ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը, որոնք կը դա­­­­սաւան­­­­դէին հա­­­­յերէն եւ կրօնք։ Յի­­­­շեց­­­­նեմ թէ մեր վար­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­րանը կը պատ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­նէր Մխի­­­­թարեան միաբանու­­­­թեան եւ աշա­­­­կեր­­­­տութեան մե­­­­ծամաս­­­­նութիւ­­­­նը առա­­­­քելա­­­­կան ըլ­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­լով հան­­­­դերձ դպրո­­­­ցին մէջ կը տի­­­­րէր կա­­­­թողի­­­­կէ շունչ մը։ Մենք ալ որ­­­­պէս աշա­­­­կեր­­­­տութիւն սո­­­­վոր ենք այր անուն ըլ­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­լով միայն ու միայն վար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­պետ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը տես­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­լու։ Հայր Գաբ­­­­րիէլ, Հայր Սար­­­­գիս, Հայր Յա­­­­կոբոս, Հայր Արիս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­կէս։ Մեզ­­­­մէ իւ­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­քան­­­­չիւրը, երբ պի­­­­տի դի­­­­մէ ու­­­­սուցի­­­­չին մա­­­­տը բարձրաց­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­լով կը գո­­­­չէ վար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­պետ եւ այս նոր դպրո­­­­ցի նոր ու­­­­սուցի­­­­չը պա­­­­րոն Փաս­­­­քալ Թէօրէն­­­­լի ամէն ան­­­­գամ բար­­­­կութեան շեշ­­­­տը քիչ մը աւե­­­­լի ընդգծո­­­­ւած կեր­­­­պով կ՚առար­­­­կէ՝ «Ես վար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­պետ չեմ»։

Յայտնի է, որ ան մե­­­­զի նա­­­­խոր­­­­դող աշա­­­­կետ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րէն ար­­­­դէն իսկ սո­­­­վոր է այս դիւ­­­­րի­­­­­­­­­­­­­­­մացու­­­­թեան։ Մենք ալ շու­­­­տով կը հա­­­­մակեր­­­­պո­­­­­­­­­­­­­­ինք այս նոր գի­­­­տելի­­­­քին եւ աւե­­­­լի յստակ կը գի­­­­տակ­­­­ցինք մեր ու­­­­սուցի­­­­չի անու­­­­նին՝ Պա­­­­րոն Փաս­­­­քալ։

Ճիշդ է որ խիստ ու­­­­սուցիչ մըն էր, բայց շու­­­­տով բո­­­­լորս հա­­­­մոզո­­­­ւած էինք հա­­­­յերէ­­­­նի հան­­­­դէպ իր բարձր գի­­­­տար­­­կութեան։ Թե­­­­րեւս շատ փայ­­­­լուն աշա­­­­կերտ չէի, բայց դա­­­­սարա­­­­նի մի­­­­ջինէն աւե­­­­լի բարձր կէ­­­­տի մը վրայ կը գտնո­­­­ւէի հա­­­­յերէ­­­­նի առու­­­­մով։ Բա­­­­ցի լե­­­­զուի կա­­­­նոն­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու մա­­­­սին գի­­­­տելիք­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րէն, հայ գրա­­­­կանու­­­­թեան հսկա­­­­ներն ալ ճանչցանք իր մի­­­­ջոցաւ։ Պետ­­­­րոս Դու­­­­րեանի կամ Դա­­­­նիէլ Վա­­­­րու­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­նի գրա­­­­կանու­­­­թեան առանձնա­­­­յատ­­­­կութիւննե­­­­րը առա­­­­ջին ան­­­­գամ իր­­­­մէ է, որ լսե­­­­ցինք։ Տա­­­­րիներ անց, երբ Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րայի մէջ հրա­­­­տարա­­­­կուող «Սոլ­­­­ֆա­­­­­­­­­­­­­­­սոլ» թեր­­­­թի էջե­­­­րուն ծա­­­­նօթա­­­­ցայ իր կեն­­­­սագրու­­­­թեան, պա­­­­րոն Փաս­­­­քա­­­­­­­­­­­­­­­լը ալ աւե­­­­լի կա­­­­րեւոր կեր­­­­պար մը ըլ­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­լով ձե­­­­ւաւո­­­­րուե­­­­ցաւ մտքիս մէջ։ «Պա­­­­րոն Փաս­­­­քալ 1951-1952 տա­­­­րեթի­­­­ւերուն երբ նա­­­­խակրթա­­­­րանի հին­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­րորդ դա­­­­սարա­­­­նի սան էր Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րայէն տե­­­­ղափո­­­­խուե­­­­ցաւ Իս­­­­թանպուլ։ Եւ ապա միշտ հոն բնա­­­­կե­­­­ցաւ։ Աւար­­­­տեց Իս­­­­թանպու­­­­լի Հա­­­­մալ­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­րանի Հո­­­­գեբա­­­­նու­­­­թեան բա­­­­ժինը եւ սկսաւ ար­­­­դէն գի­­­­շերօ­­­­թիկ աշա­­­­կերտնե­­­­րու հսկի­­­­չու­­­­թեամբ սկսած ու­­­­սուցչու­­­­թեան աս­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­րէզին։ Կրնաք կար­­­­ծել թէ այս պայ­­­­մաննե­­­­րու տակ Փաս­­­­քալ Թէօրէն­­­­լիի կա­­­­պը խզո­­­­ւած է Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րայի հետ։ Մայ­­­­րը ար­­­­դէն մա­­­­հացած էր, երբ ինք հա­­­­զիւ եր­­­­կու տա­­­­րեկան էր։ Այժմ երբ հայ­­­­րը, մօրեղ­­­­բայրը, մօ­­­­րաքոյ­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ վա­­­­ղամե­­­­ռիկ քոյրն ալ հե­­­­ռացած են այս աշ­­­­խարհէն, այ­­­­լեւս կապ մը չէր ու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­նար Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րայի հետ։ Բայց այդպէս չէր։ Ան իր ծննդա­­­­վայր քա­­­­ղաքի հետ կա­­­­պը միշտ վառ պա­­­­հեց եւ յա­­­­ճախ այ­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­լեց իր եր­­­­բեմնի բա­­­­րեկամ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն»։ Էմի­­­­նէ Օնա­­­­րան տա­­­­կաւին տե­­­­ղեկու­­­­թիւններ կը փո­­­­խան­­­­ցէ Փաս­­­­քալ Թէօրէն­­­­լիի ման­­­­կութեան տա­­­­րինե­­­­րու Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րայի մա­­­­սին։ Այդ պա­­­­տումնե­­­­րէն կը լսենք նաեւ Թէօրէն­­­­լիի Յա­­­­կոբ Տի­­­­լաչա­­­­րի հետ ծա­­­­նօթու­­­­թեան մա­­­­սին հե­­­­տաքրքրա­­­­կան ման­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­մաս­­­­նութիւններ։

«Թուրքիոյ մէջ հա­­­­յու ինքնու­­­­թեամբ ապ­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­լու պատ­­­­ճառ դար­­­­ձած դժո­­­­ւարու­­­­թիւննե­­­­րը ապ­­­­րած, ասոր փո­­­­խարէն ալ ամ­­­­բողջ կեան­­­­քը ու­­­­սուցչու­­­­թեան աս­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­րէզին նո­­­­ւիրած հա­­­­յերէ­­­­նի մշակ մը ըլ­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­լով հրա­­­­ժեշտ կ՚առ­­­­նէ այս աշ­­­­խարհէն»։

Խաղաղ ննջէ պարոն Փասքալ եւ հողը թեթեր թող ըլլայ քու վրայ։

*